Methodisch handelen
Wat is methodisch handelen
Methode = manier van handelen
methodisch werken = handelen volgens doordachte manier om bepaald doel te bereiken
Methodisch handelen
= bewust omgaan met kennis, inzichten en vaardigheden
= bewust van effecten en invloeden van jouw handelen op ander
= begeleider handelt bewust, doelgericht, systematisch en procesmatigµ
4 elementen:
Doelgericht handelen = gericht op ontwikkeling of handhaving
mensen moeten er belang bij hebben
samen doel kiezen en nadien bedenken hoe je samen dat doel kan bereiken
Bewust handelen = welke invloed heeft jouw gedrag op ander
niet louter intuïtief, soms ook direct reageren
Systematisch handelen = stap voor stap handelen
Procesmatig handelen = voortdurend afvragen als je in richting van vooropgestelde doel werkt (volgens plan) of
als je moet bijsturen
Orthopedagogisch handelen vertrekt altijd vanuit vraag van cliënt
samen met cliënt doelstellingen waar samen aan gewerkt kan worden
voor elke handeling die we stellen kunnen zeggen waarom we zo handelen
Visies die methodisch handelen illustreren:
Ter Horst: POS vraagt om actie
Problematische opvoedingssituatie (POS) = de door betrokken ervaren uitzichtloze opvoedingssituatie waarin
men niet slaagt zonder getrainde hulp van buitenaf verandering te brengen
Kok: vraagstellingstype vraagt om actie
geen kwestie van tekortkoming/afwijking bij kind, maar gehele functioneren van kind & opvoedkundige actie
Broekaert: orthopedagogiek als handelingswetenschap
visies illustreren dat we steeds moeten vertrekken vanuit ons handelen met cliënt en daar ook moeten naar
terugkeren (= samen handelen)
voortdurende wisselwerking tussen theorie en handelen
Werken met doelen
Eerste belangrijke vragen = ‘wie is de persoon die je wenst te ondersteunen, wat is zijn vraag, hoe kan je hem het
best ondersteunen?’
intake-gesprek = uitmaken als aanbod van voorziening antwoord kan bieden op gestelde ondersteuningsvraag
Doelgroep = ‘die mensen, die we in ons werk be-doel-en te bereiken’
groep mensen met gelijkaardige ondersteuningsbehoeften
doelgroep-analyse = beeld over doelgroep verhelderen, bepaalde handelingen passend bij doelgroep stellen
! niet bedoeling om mensen in vakje te plaatsen, elke persoon is uniek en vraagt in principe
geïndividualiseerde aanpak !
In methodisch werken speelt relatie met doelgroep belangrijke rol
geen persoonlijke, maar functionele relatie
afstand-nabijheid = empathie tonen met doelgroep waarmee je werkt, maar ook nodige afstand kunnen nemen
,Plannen – uitvoeren – evalueren – bijsturen
= cyclus van orthopedagogische handelen
4 soorten plannen:
Instellingsplan/beleidsplan beschrijft visie, doelstelling en werkwijze van voorziening
Afdelingsplan agogische doelen en werkzaamheden die op afdeling plaats vinden om doelen te bereiken
Individueel handelingsplan bedoeld voor individuele cliënt
Activiteitenplan beschrijft aanbod, doel en werkwijze van activiteiten (groepsgericht of op individu)
Activiteiten voor groep verschillende mogelijkheden die passen binnen werking
keuze obv beginsituatie van cliënt:
Om wie gaat het? (doelgroep)
Waarom vindt de activiteit of handeling plaats?
Wat vindt er plaats? (welke handelingen)
…
Bij uitvoeren van activiteit begeleidingsstijl van belang:
Autoritair Democratisch Laisser faire
Begeleider bepaalt alles Alles bepaald via groeps-beslissingen, Veel vrijheid voor hulpvrager,
Begeleider geeft begeleider helpt weinig inbreng begeleider
aanwijzingen stap voor Begeleider geeft grote lijnen aan en Begeleider geeft geen
stap mogelijkheden aanwijzingen
Begeleider verdeelt werk Cliënten verdelen zelf werk en taken, Begeleider geeft geen
Begeleider doet zelf niet in overleg met begeleider taakverdeling
mee Begeleider doet mee als groepslid Begeleider doet niet mee
Evalueren waren stappen op maat, hebben ze tot doel geleid?
Productevaluatie = vooraf werkdoelen nadien nagaan als je samen met cliënt dat doel effectief hebt bereikt
Procesevaluatie = alle aspecten van methodisch handelen
evaluaties kunnen methodisch handelen bijsturen, bijsturen van beginsituatie, bijsturen van doelen of plan
Handelingsplanning binnen het hulpverleningsproces
Inleiding
Onderscheid tussen handelingsplanning alf proces en handelingsplan als product:
Handelingsplanning als proces
= hele cyclische proces dat ons orthopedagogisch handelen aanstuurt
Handelingsplan als product
= neergeschreven product, elke fase van handelingsplanning dat in document is neergeschreven
= voor elke cliënt een neergeschreven document, waarin verschillende elementen van pedagogisch-didactisch
handelen worden weergegeven
Andere termen: zorgplan, hulpverleningsplan, behandelingsplan en ondersteuningsplan
, Definitie
Rink: “… handelingsplanning is het gebeuren in de instelling waarbij functionarissen zich beraden over de manier
waarop de leefsituatie van hun cliënten verbeterd kan worden ten gevolge van hun eigen optreden naar de cliënten
toe …” (niet vanbuiten kennen, enkel elementen)
dynamiek, betrokkenheid en permanent karakter van proces beklemtoond
Het gebeuren:
Handelingsplan = dynamisch
permanent gebeuren: als ene doelstelling bereikt is, onmiddellijk andere nastreven
handelen stopt nooit
Handelingsplanning = cyclisch
stappen: beeldvorming, plannen, handelen, evalueren, …
In de instelling: niet alleen in residentiële sector, ook zeker in ambulante sector belangrijk
Functionarissen: WIE handelingsplanning moet opstellen enkel deskundigen
= 3 modellen:
o Deskundigheidsmodel: opstellen van plan is taak van deskundigen (ortho’s, psycho’s, hoofdopvoeder)
teamleider moet plan vertalen en overbrengen aan begeleiders
o Betrokkenheidsmodel: ervaringen van begeleiders centraal
begeleiders autonoom plan opstellen, maar indien nodig beroep doen op deskundigen
o Participatiemodel: opmaken van handelingsplan is verantwoordelijkheid van iedereen die bij cliënt
betrokken is, in 1e plaats dus de cliënt zelf
Leefsituatie: gevaar bij opstellen handelingsplan is dat we enkel praten over cliënt en vooral over zijn/haar
probleem – los van feit dat cliënt veel meer is dan enkel zijn/haar probleem
belangrijk volgende 3 aanwezige variabelen te (h)erkennen:
o K-variabele: diegenen die begeleid worden (Kind)
o O-variabele: zij die begeleiding uitvoeren (Opvoeder)
o St-variabele: hele situatie, context, omgeving waarin begeleiding plaats vindt (SiTuatie)
Hun eigen optreden: SAMEN handelen kwaliteitsvol, methodisch, planmatig handelen
De plaats van de handelingsplanning binnen het hele hulpverleningsproces
Verschillende procesfasen:
Eerste procesfase: probleem stellen of signaleren
kan door cliënt zelf, maar ook anderen die probleem opmerken
cliënt moet wel zelf mee het probleem aanbrengen
Tweede procesfase: probleemanalyse
nagaan wat precies aan de hand is
cruciale fase om te komen tot echte ondersteuningsvraag van cliënt en zijn netwerk
Derde procesfase: ontwerpen van aanbod
o Duidelijke formulering van hulpvraag/hulpvragen
hulpvragen scherp analyseren, tot juiste hulpverlening komen
o Indicatiestelling
Welke vormen van hulpverlening kunnen antwoord bieden op hulpvraag?
Wat?
Aan wie?
Waar?
Hoe vaak?
geheel moet duidelijk worden via intakegesprek