Psychodynamische therapie
Samenvatting
2021-2022
Vrije Universiteit Brussel
,Introductie – Kader van dit OO
Na elke college zie je een kader op de slides met de te kennen leerstof (teksten op Canvas)
Doelstellingen
1.Kennis én Inzicht: het particuliere van psychodynamische therapie, en de daarmee verbonden
basisassumpties en therapeutische basisprincipes in eigen woorden kunnen bespreken (goed begrijpen en
kunnen aantonen in je antwoord op het examen)
2.Toepassing: kennis kunnen herkennen in en toepassen op nieuwe informatie en kritisch kunnen bespreken,
bijv. a.h.v. een casusvignet (zie ook ‘Gevalstudies uit de psychodynamischetherapie’, 2e MA)
Waarom belangrijk in opleiding klinische psychologie? Je krijgt kennis in dit opleidingsonderdeel maar deze
kennis moet je niet alleen toepassen, je moet dit ook verwerken vanuit je buikgevoel. Dit is eigenlijk de
verwerkte kennis, een wisselwerking tussen kennis en buikgevoel.
Waarom dan belang van PDT? Alice in Wonderland ‘Dodo bird verdict’: “Everybody has won, and all must
have prizes” ook bij psychotherapieën: Sinds Rozensweig (1936) en zeker vanaf Luborsky , Singer , en
Luborsky (1975): alle therapieën zijn even effectief: belang van non specifieke factoren (factoren die niet
kenmerkend zijn voor een specifieke therapievorm) zijn belangrijker dan specifieke factoren in bepalen van
therapie uitkomst.
Meten = weten, maar op een goede manier meten, is beter weten. Als je goede methoden gebruikt, dan ga je
meer weten dan dat je deze methoden niet hebt gebruikt.
Paars: therapie specifieke factoren 15% van de verklaarde
variantie
Groen: verwachting dat het gaat helpen, idee dat cliënten
hebben dat ze naar een therapeut gaan, dat het al gaat helpen
15%
Rood: therapeutische relatie: elke therapeut vult dit anders in en
er zitten hier ook wel gemeenschappelijke dingen in 30%
Blauw: cliëntkenmerken, we kunnen hier geen effect op hebben:
vb. pretherapeutische persoonlijkheidskenmerken, dingen die
gebeuren buiten de therapie zoals een ongeval, overlijden 40%
Waarom dan belang van PDT? Dit impliceert tevens dat psychodynamische therapie, zoals andere
psychotherapeutische stromingen, voor verschillende vormen van psychopathologie een effectieve, en dus te
overwegen, optie kan zijn
Lectuur Shedler (2019) chapter 1
1. Wat heeft je (aangenaam) verrast?
- Psychoanalyse is niet 1 theorie maar een collectie van theorieën
- Vraag over wat “de” analytische perspectief is, is moeilijk te beantwoorden net zoals dat het moeilijk
is om “de” filosofische perspectief uit te leggen
- Het gaat niet om de termen id, ego en superego en over oedipuscomplex of castratieangst
- Het is makkelijk om een debat te winnen tegen iemand die al gestorven is
2. Waar stel je je vragen bij?
Inhoud
Introductie: Evidence base van PDT
1. De basics
- Basisassumpties van PDT
- Basisprincipes van PDT
Basisprincipes moeten gestoeld zijn op de basisassumpties, dus er is een link tussen de twee
1
,2. Prototype 1: Mentalization Based Treatment for Children (MBT C)
3. Prototype 2: Dynamic Interpersonal Therapy (DIT)
Leeractiviteiten
- Blended learning = mix van on campus en online contactmomenten
- Met het oog op zo veel mogelijk actieve verwerking van de leerstof (cf. niet alleen kennis, maar ook en
vooral inzicht en toepassing): tussentijdse (niet beoordeelde) opdrachten
Kritische lectuur
Kritische reflectie bij beeldfragmenten
- Canvas!!
- GEEN handboek !!
Examen
1. Examenvorm : schriftelijk
- On campus
- Gesloten boek – open vragen
2. Examenvragen
- Kennisvragen
- Inzichtsvragen
- Toepassingsvragen
M.a.w. een goed antwoord start bij kennis de “kapstok” op de slides!! maar eindigt daar zeker niet
voor de inzichts- en toepassingsvragen zorg dus dat je de leerstof actief verwerkt (vragen,
opdrachten, e.d.)!
Introductie – Evidence base van PDT
APA 2005 Presidential Task Force on Evidence Based Practice: “Evidence based practice in psychology (EBPP) is
the integration of the best available research with clinical expertise in the context of patient characteristics,
culture, and preferences.”
Evidence based: onderzoek heeft aangetoond dat het heeft gewerkt
Evidence based practice: evidence based is niet enkel
wetenschappelijk, maar ook vanuit praktijk (vb. adhv experimenteel
onderzoek)
Gebrek aan bewijs ≠ bewijs aan gebrek (lack of evidence ≠ evidence
of lack)
‘Evidence based ’ >> empirically supported evidence based is
ruimer dan empirically supported
Empirically supported?
Appropriateness =
toepasselijkheid:
vindt een patiënt
dat de behandeling
heeft geholpen?
Feasibility =
houdbaarheid
2
, Psychodynamische therapie? vroegere naam was psychodynamische therapie: meerdere stromingen waren
aanwezig
Kortdurend: 5, 10, 15 sessies
Langdurig: 35 à 40 sessies
Zelfde basisassumpties
Verschillen gradueel van
elkaar: in kader & doelen, in
interventies & technieken
Effectiviteit van PDT bij volwassenen
Luyten & Lowyck (2016): vooral gebaseerd op RCTs en meta analyses
PDT is effectief bij depressie , angststoornissen , eetstoornissen , somatische en functioneel somatische
stoornissen , middelenmisbruik , en persoonlijkheidsproblematiek
- Niet enkel symptomatische verbetering
- Maar ook relationele en persoonlijkheidsfunctioneren
- Even effectief als andere evidence based behandelvormen
- Geen verschil in methodologische kwaliteit van deze studies in vergelijking met RCTs van andere
behandelvormen
- Bovendien zouden effecten op langere termijn (2 of zelfs 5 jaar follow up) behouden blijven
- En bij langerdurende PDT zelfs verder verbeteren: ‘sleeper effect ’ (meta analyses Leichsenring et al.,
2013; Shedler, 2010)
Effectiviteit van PDT bij kinderen en adolescenten
Luyten & Lowyck (2016): vooral gebaseerd op narratieve systematische reviews en meta analyses
Effectiviteit van:
- Op gehechtheid gebaseerde interventies
- Klassieke speltherapie bij kinderen met sterk internaliserende problematiek
- Stemmingsproblematiek
- Outreachende interventies voor at risk ouders en kinderen
- MBT A bij adolescenten met ernstige persoonlijkheidsproblematiek
Midgley et al. (2021):
- Effectief bij een breed bereik aan geestelijke gezondheidsproblemen, in het bijzonder:
- Internaliserende stoornissen
- Ontwikkelende persoonlijkheidsstoornissen
- Vroege negatieve levenservaringen
De basics: Basisassumpties van PDT
Basisassumptie 1: ontwikkelingsperspectief
Psychodynamische theorieën zijn fundamenteel
ontwikkelingspsychologisch en
ontwikkelingspsychopathologisch (maakt niet uit met wie je te
maken hebt, altijd rekening houden met de ontwikkeling van je
cliënt)
3