MEDIAGESCHIEDENIS
In de mediageschiedenis gaan we 4 modules beschrijven: journalistiek, film, omroep
en propaganda
Technologie is een voorwaarde om dingen te ontwikkelen. Enkel en alleen
technologie is niet alleen
Grondige veranderingen: telefoon, fax, televisietechnologie, internet
Hetzelfde gebleven: radio, kranten
Lessenmateriaal: slides van de lessen, 4 readers die we moeten kennen,
achtergrondlectuur (doornemen), krantenartikelen (lezen)
Evaluatie: 60 % schriftelijk examen + 40 % individuele paper (longread artikel)
Die discursieve praktijken later overgenomen door Europese kranten (eerste
voorbeeld van “hegemonie van Anglo-Amerikaanse cultuur” in de wereld)
Maar verschillen blijven zichtbaar
Kritiek: reduceert ‘journalistiek’ tot één bepaalde vorm van journalistiek (sluit literaire
journalistiek, etc. uit van term ‘journalistiek’)
, Module 1: De geschiedenis van de journalistiek
1.1. Wat is journalistiek?
Wanneer ‘ontstaat’ de journalistiek
• Afhankelijk van wat als ‘journalistiek’ wordt gezien
• ‘Nieuws’ en verspreiding daarvan heeft altijd bestaan (roddels, etc)
• Maar ‘journalistiek’ is specifieker dan verspreiding van nieuws
Journalistiek
= Een soort beroep/discipline → journalisten is een beroep
= Een activiteit
= Het belang van de bepaalde vorm van journalistiek → kranten, radio of televisie
= Het journaal, de krant → journalistieke producten
= Verzamelen, schrijven, bewerken en presenteren van nieuws voor een wereldwijde
distributie voor de luisteraar te informeren
= Journalistiek heeft een bepaalde stijl en schrijfkarakters → kolommen, grote titel,
gestructureerde lay-out, tussentitels, afbeelding met uitleg van de afbeelding,
inleiding (= lead)
= Journalistiek is gebaseerd op waarheid, precisie en juistheid
Boek >< krantenartikel
• Het perspectief van de schrijver is verschillend
• De woordenschat is verschillend → in een krantenartikel is het veel droger
• In boeken gaat het vaak over fictieve onderwerpen
, 1.1.2 Via etymologie naar de geschiedenis van de journalistiek
Etymologie = vanwaar het woord vandaan komt
Oefening 1 → lijst van Belgische kranten die vandaag bestaan
1. Het Nieuwsblad
2. De Standaard
3. Het Belang van Limburg
4. De gazet van Antwerpen
5. De metro
6. Het Laatste Nieuws
7. De streekkrant
8. Le Soir
9. De morgen
10. De Tijd
Oefening 2 → verdwenen Belgische krantenartikelen
1. De Vooruit
2. De gazet van Mechelen
3. Het Volk (Gent)
Oefening 3 → buitenlandse krantenartikelen
1. The New York Times
2. The Guardian
3. Le Monde
4. Der Spiegel
5. Le Parisien
6. Wall Street Journal
7. Economics
8. Financiel Time
9. La gazetta dello sport
Gazetta → Venetië (belangrijke handelsstad), gaza = muntstuk met een gaai op =>
gazette, gazet
Coranto/ courant → actuele berichten => krant
Dagblad, journal
Nieuwsbrief
Broadsheet = vel papier met nieuws, satire, …
Newspaper (term 1670)
Zeitung/ tijdig (bericht, berichten uit…) → nieuws dat binnenkomt
Corriere, post, mail, telegraaf → zonder de post kunnen de kranten niet functioneren
Verschijningsmoment: Le Soir, Le Matin, De Morgen
, Il Monde, Le Monde
Rol krant: observer
Politieke kleur krant: Le Peuple, Het Volk, Vooruit, Libération
‘Journalistiek’ pas echt doorgedrongen als term in 19e eeuw
1.2. Handel, religie, politiek, technologie en de vroege ontwikkeling van de
journalistiek
Vier voorwaarden → betekenis van de krant
1. Regelmatig en vast verschijningsritme → in het begin was het elke week, nu is
het elke dag
2. Continuïteit en herkenbare identiteit → bepaalde logo
3. Focus op actualiteit
4. Gericht op ene (relatief) breed aantal thema’s
= Geen plots ‘ontstaan’ maar trage ontwikkeling vanuit verschillende voorlopers en
door verschillende bredere ontwikkelingen (economisch, cultureel, religieus, politiek)
= Evolutie naar online nieuws met gedeeltelijk andere productie en consumptie → wat
met deze voorwaarden?
1.2.1 Nieuws en de prehistorie van de journalistiek
Nieuws heeft altijd bestaan en is omnipresent
• Elke samenleving heeft manieren om nieuwheid en afwijkende dingen te
monitoren en te delen
Orale communicatie lange tijd zeer dominant – zeker voor grote massa:
• Roddels is een vorm van journalistiek → marktkramers, etc: mensen kwamen
samen op markten en marktkramen trokken rond van stad naar stad
• Analfabetisme, ontbreken snel en vertakt transportsysteem, prijs
Geschreven nieuws:
• Eerste voorbeelden gekoppeld aan bestuur van grote rijken
• Belang ontwikkeling handel, kapitalisme → nieuws als instrument
Eerste gedrukte krant = 1605 Straatsburg (in Antwerpen ‘Nieuwe Tydinghen’)
Journalistiek als een relatief autonome sector/discipline die nieuws produceert
→ Vanaf tweede helft 19e eeuw
