,DEEL 1: ALGEMENE INLEIDING TOT HET RECHT
1. RECHT: BEGRIPSOMSCHRIJVING
£ Recht is een geheel aan gedragsregels …
£ … die afdwingbaar gesteld zijn door de overheid
o Afdwingbaar = sanctioneerbaar
Straffen is een onderdeel van sancties
Alle straffen zijn sancties, maar niet alle sancties zijn straffen
Een straf krijg je alleen maar opgelegd wanneer je het strafrecht overtreedt
Wanneer je een misdrijf pleegt
Niet alle rechtsregels behoren tot het strafrecht
Vb. Regel uit burgerlijk recht overtreden
= geen straf op volgen, wel eventueel een andere sactie
Vb. plicht tot het betalen van een schadevergoeding
Sactioneerbaar is ruimer dan straffen
Niet gestraft door de overheid
Maar sanctioneerbaar of opdwingbaar gesteld door de overheid
1.1 GEDRAGSREGELS
£ Gedragsregels
o Voorschrijften die worden opgelegd om ons gedrag in een bepaalde richting te sturen
Ze beperken de persoonlijke vrijheid
Drukken uit ‘wat anders kan, maar niet anders mag’
£ Indicatieve rechten
o Beschrijven ‘wat is, en niet anders kan’
1.2 AFDWINGBAAR GESTELD DOOR DE OVERHEID
£ “Alle rechtsregels zijn gedragsregels, maar niet alle gedragsregels zijn daarom rechtsregels”
£ Afdwingbaar
o Aanwezigheid van technieken, waarmee de naleving van de gedragsregels wordt gewaarborgd
Sanctioneerbaar door de overheid
NIET gemaakt door de overheid
o Regels niet zomaar ongestoord naast zich neerleggen
£ Alle rechtsregels zijn afdwingbare gedragsregels, maar niet alle afdwingbare gedragsregels zijn
daarom rechtsregels.
o Vb. spelregels voetbal zijn afdwingbaar, maar zijn geen recht
o Vb. beleefdheidsregels voorzien van sanctie (afkeuring), maar geen recht
o Vb. morele regels (geweten), maar geen recht
£ Sprake van recht
o Indien de naleving van gedragsregels afgedwongen wordt door de overheid (het
staatsapparaat)
£ Opmerkingen!
, o Rechtsregels niet perse uitgevaardigd moeten worden door die overheid
Kunnen van andere instanties of van burgers uitgaan, maar de afdwijng ervan gebeurt
via het staatsapparaat
o Begrip sanctie valt niet volledig samen met het begrip straf
Soms sanctionering door opleggen van een straf, maar niet altijd
Strafsancties worden enkel opgelegd bij misdrijven
Misdrijven: schendingen van welbepaalde rechtsregels: strafrechtsregels
o Wie andere strafrechtelijke regels overteedt: geen straf opgelegd
Wel andere afdwingsmiddelen: vb. schadevergoeding
o Sommige gedragsregels
Zowel morele regels als rechtsregels
= dubbel afdwingbaar: via het geweten en via de overheid
Sancties
Schadevergoeding Straffen
E LS ELS
REG R EG ELS
GS REG
D RA H TS
GE REC Stoppen voor
1+1=2 rood licht
Niet smakken aan
tafel
1.3 EEN VOORBEELD
ART. 1382 van het Burgerlijk Wetboek;
‘Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt veroorzaakt, verplicht degene door wiens
schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden.’
£ Dit artikel bevat een rechtsregel:
o Een gedragsregel
De regel zich te onthouden van het foutief veroorzaken van schade
o Afdwingbaar via de overheid
De sanctie waarin wordt voorzien is de verlichting de aangerichte schade te vergoeden
De overheid (meer bepaald de rechtbank) komt tussen wanneer dit niet vrijwillig
gebeurt
, 2. HET DOEL VAN HET RECHT
£ Doel orde en rechtszekerheid te brengen in de maatschappij
o Orde:
Zonder rechtsregels zou er chaos zijn. Mensen zouden zelf kiezen op rechts of links te
rijden op de rijweg, met alle gevolgen van dien.
o Rechtszekerheid:
Mensen weten beter waar ze aan toe zijn, wat hen te wachten staat al ze zich op een
bepaalde manier gedragen, en hebben ze minder het gevoel aan willekeur onderworpen
te zijn.
£ Opgelet!
o Betekent niet noodzakelijk rechtvaardigheid
o Rechtsregels worden niet steeds als rechtvaardig ervaren
Wat ook niet het wezenlijke doel is van het recht
3. DE BRONNEN VAN HET RECHT
3.1 DE WETGEVING IN RUIME ZIN
3.1.1 OMSCHRIJVING
£ Belangrijkste rechtbron in ons land: de wetgeving
o Federale wetten
Door het federale parlement gestemd
Wetten in enge zin
‘wet’ in hun titel
o Decreten en ordonnanties
Door de deelstaatparlementen gestemd
o Beslissingen van de uitvoerende macht
Koninklijke Besluiten, Ministeriële Besluiten, gemeentelijke en provinciale besluiten, …
3.1.2 WAAR VIND JE WETGEVING?
£ Gepubliceerd in Belgisch Staatsblad
o Wetgeving (met uitzondering van gemeentelijke en provinciale besluiten)
Provincies:
Bestuursmemoriaal
Gemeenten:
Aanplakking (in het gemeentehuis)
Neerlegging op griffie van rechtbank van eerste aanleg en van politierechtbank
£ Na publicatie
o Wijzigingen nog mogelijk
3.2 DE GEWOONTE
£ Rechtsgewoonten
o Gevestigde, ongeschreven gebruiken die door de gemeenschap als bindende rechtsregels
worden beschouwd
Vb. wanneer een ambetnaar van de burgerlijke stand het overlijden van een persoon
moet vaststellen, is het ‘de gewoonte’ dat hij zich tevreden stelt met een attest van
overlijden dat is opgesteld door de geneesheer.
3.3 DE ALGEMENE RECHTSBEGINSELEN
£ Algemene rechtsbeginselen
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur lenakegels. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,79. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.