HART
Inhoudsopgave
ANATOMIE HART........................................................................................................................................... 4
RECHTERATRIUM.....................................................................................................................................................4
RECHTERVENTRIKEL..................................................................................................................................................4
LINKERATRIUM........................................................................................................................................................4
LINKERVENTRIKEL.................................................................................................................................................... 5
TRICUSPIDALISKLEP..................................................................................................................................................5
PULMONALISKLEP....................................................................................................................................................6
MITRLAISKLEP.........................................................................................................................................................6
AORTAKLEP............................................................................................................................................................ 6
BLOEDVOORZIENING VAN HET HART............................................................................................................................7
PERICARD.............................................................................................................................................................. 8
GELEIDINGSSYSTEEM................................................................................................................................................8
HISTOLOGIE BLOEDVORMEND WEEFSEL BLOEDVATEN...................................................................................9
ARTERIEN.............................................................................................................................................................. 9
Arteriolen........................................................................................................................................................10
CAPILLAIREN.........................................................................................................................................................10
VENEN................................................................................................................................................................10
LYMFEVATEN........................................................................................................................................................11
HART.................................................................................................................................................................. 11
CARDIALE FUNCTIE....................................................................................................................................... 15
HARTCYCLUS........................................................................................................................................................15
Bijkomende harttonen....................................................................................................................................17
Harttonen, -geruisen en -clicks.......................................................................................................................17
HARTDEBIET EN DETERMINANTEN............................................................................................................... 18
Preload...........................................................................................................................................................19
Afterload.........................................................................................................................................................20
HARTFALEN................................................................................................................................................. 24
Systolisch hartfalen........................................................................................................................................24
Diastolisch hartfalen......................................................................................................................................25
Gecombineerd hartfalen................................................................................................................................26
Hartfalen: adaptatiemechanismen................................................................................................................26
Compensatie-mechanismen...........................................................................................................................27
VASCULAIRE FUNCTIE................................................................................................................................... 29
ANATOMIE EN FUNCTIE..........................................................................................................................................29
ARTERIËLE BLOEDDRUK.......................................................................................................................................... 30
SYSTEEMVAATWEERSTAND......................................................................................................................................32
Regeling vaattonus.........................................................................................................................................34
VENEUZE DRUK.....................................................................................................................................................35
Effect mechanisme factoren...........................................................................................................................35
VENEUZE TERUGKEER EN HARTDEBIET.......................................................................................................................37
1
,CARDIOVASCULAIR ENDOTHEEL................................................................................................................... 42
FUNCTIES ENDOTHEEL:...........................................................................................................................................42
STRUCTUUR ENDOTHEEL.........................................................................................................................................42
INTERCELLULAIRE SPLEET........................................................................................................................................ 42
GLYCOCALYX........................................................................................................................................................43
CAVEOLAE EN VESIKELS..........................................................................................................................................43
ENDOTHEELCEL: ELEKTROFYSIOLOGIE EN CA2+ REGELING..............................................................................................43
ENDOTHEEL MODULEERT VAATTONUS.......................................................................................................................44
NO....................................................................................................................................................................44
HARTTONEN EN HARTGERUIS...................................................................................................................... 49
INSPECTIE:...........................................................................................................................................................49
POLSSLAG............................................................................................................................................................50
CENTRAAL VENEUZE DRUK......................................................................................................................................50
HARTPALPATIE......................................................................................................................................................51
HARTAUSCULATIE..................................................................................................................................................51
BLOEDDRUKMETER................................................................................................................................................51
HARTTONEN........................................................................................................................................................ 52
HARTKLEPPEN......................................................................................................................................................53
ELEKTRISCHE ACTIVITEIT VAN HET HART...................................................................................................... 55
DEEL 1: MEMBRAAN EXCITEERBAARHEID...................................................................................................................55
Plasmamembraan..........................................................................................................................................55
Membraanpotentiaal.....................................................................................................................................57
DEEL 2: CARDIALE ACTIEPOTENTIAAL........................................................................................................................60
Pacemaker/sinus-nodus slow respons aP......................................................................................................63
Non-pacemaker slow response AP.................................................................................................................63
Non-pacemaker fast response AP..................................................................................................................64
Elektrische conductie van het hart.................................................................................................................64
DEEL 3: VAN ACTIEPOTENTIAAL NAAR P-QRS-T.........................................................................................................67
DEEL 4: VAN ACTIEPOTENTIAAL NAAR ECG................................................................................................................69
DEEL 5: MODULATIE VAN AP EN KLINISCHE IMPLICATIES..............................................................................................74
Ischemie..........................................................................................................................................................74
Arrhythmias (ritmestoornissen).....................................................................................................................77
hyperkalemie en hypokalemie.......................................................................................................................79
Ritmestoornissen............................................................................................................................................79
DEEL 6: CASUS UITLEG EN DISCUSSIES.......................................................................................................................84
NEUROHUMORALE CONTROLE VAN HART EN CIRCULATIE............................................................................85
Vorming van cardiorenale effecten van atrial natriuretische peptide...........................................................89
Cardiovasculaire effecten van vasopressine..................................................................................................90
SYNCOPE..................................................................................................................................................... 91
VASOVAGALE SYNCOPE...........................................................................................................................................91
CARDIOVASCULAIRE AANPASSINGEN BIJ INSPANNING.................................................................................95
ORGAANPERFUSIE....................................................................................................................................... 99
DISTRIBUTIE VAN HARTDEBIET/ORGANEN...................................................................................................................99
LOKALE REGELING VAN DOORBLOEDING...................................................................................................................100
AUTOREGULATIE.................................................................................................................................................100
REACTIEVE HYPEREMIE.........................................................................................................................................100
ACTIEVE HYPEREMIE............................................................................................................................................100
2
,CORONAIRE CIRCULATIE............................................................................................................................. 102
STRUCTURELE AANPASSINGEN CORONAIRE CIRCULATIE................................................................................................102
FUNCTIONELE AANPASSINGEN:...............................................................................................................................102
STABIELE ANGINA: PATHOFYSIOLOGIE......................................................................................................................103
ANGINA: SYMPTOMATOLOGIE................................................................................................................................103
SPECIALE CIRCULATIES............................................................................................................................... 105
CEREBRALE CIRCULATIE........................................................................................................................................ 105
SPIERCIRCULATIE.................................................................................................................................................106
HUIDCIRCULATIE.................................................................................................................................................106
SPLANCHNISCHE CIRCULATIE..................................................................................................................................108
RENALE CIRCULATIE.............................................................................................................................................108
LONGCIRCULATIE.................................................................................................................................................109
CARDIOVASCULAIR SYSTEEM EN RUIMTEVAART..........................................................................................................110
CARDIOVASCULAIR SYSTEEM EN DUIKEN...................................................................................................................110
MICROCIRCULATIE..................................................................................................................................... 112
O2-UITWISSELING...............................................................................................................................................112
CO2 UITWISSELING.............................................................................................................................................114
LYMFEVATEN......................................................................................................................................................117
ANATOMIE BLOEDVATEN........................................................................................................................... 119
SEMIOLOGIE: ONDERZOEKSMETHODEN VATEN.......................................................................................... 119
HYPOTENSIE............................................................................................................................................... 120
Meeste oorzaken liggen aan cardiac output...............................................................................................120
Neurogeen compensatie mechanisme.........................................................................................................121
Interactie cardiale en vasculaire functie (hypotensie).................................................................................122
Humoraal gecompenseerd mechanisme......................................................................................................122
Derde compensatie......................................................................................................................................123
Compensatie niet steeds volledig mogelijk..................................................................................................123
Van compensatie naar decompensatie........................................................................................................123
ZWANGERSCHAP........................................................................................................................................ 125
BLOED EN BLOEDVOLUME.....................................................................................................................................125
Viscositeit hangt samen met hematocriet...................................................................................................125
FYSIOLOGISCHE ANAEMIE......................................................................................................................................125
HARTDEBIET, SLAGVOLUME, HARTFREQUENTIE..........................................................................................................126
BLOEDDRUK EN SYSTEEMWEERSTAND......................................................................................................................126
ZWANGERSCHAP.................................................................................................................................................127
Normale cardiale bevindingen.....................................................................................................................127
Klachten tijdens zwangerschap....................................................................................................................127
Specifieke cardiovasculaire problemen........................................................................................................127
HEMODYNAMICA................................................................................................................................................128
Arbeid en bevalling.......................................................................................................................................128
Onmiddellijk na de bevalling........................................................................................................................129
Keizersnede (sectio caesarea)......................................................................................................................129
SAMENVATTING EN BESLUIT..................................................................................................................................129
3
, ANATOMIE HART
RECHTERATRIUM
- Rechtervoorkamer, rechterboezem
- Uitmondende structuren
o V cava superior
o V cava inferior (klep van eustachius)
o Sinus coronarius (klep van Thebesius)
- Interatriaal septum
o Fossa ovalis (restant van foramen ovale)
- Rechterhartoor (geen functie maar scheidt stoffen uit)
Klinisch belag:
- Meting CVD
- Atriale pacemaker lead
- Sinusknoop (ritme)
- Atrium septum defect (ASD), meestal congenital, veroorzaakt links-rechts
shunt
- Thrombus, longembolen, vanuit een diep veneuze thrombose
RECHTERVENTRIKEL
Voorzijde (anterosuperior): afgerond en convex, achter sternum
Onderzijde: afgeplat, diafragma
Achterzijde: interventriculair septum, uitpuilend in RV
Dunnere spierwand dan LV: pompt tegen lage weerstand van longvaten
Klinisch belang:
- Ventriculaire PM lead
- Endocardbiospsies bij harttransplantatie
- Steekwonden in hart
- Ventrikel septum defect
- Ventrikel septum ruptuur
LINKERATRIUM
- Linkervoorkamer, linkerboezem
- Uitmondende structuren: 4 pulmonalisvenen (2 linkse, en 2 rechtse)
- Linker hartoor
- Meestal dorsaal gelegen hartstructuur
4
,Klinisch belang:
- Thrombus vorming in linker hartoor bij VKF
- Mogelijke oorsprongplaats van VKF
- Kan dilatern oa bij mitralisklepinsufficientie
- Chirurgische toegang tot mitralisklep
LINKERVENTRIKEL
Langer en conischer dan RV
3x meer gespierd
Pompt tegen hoge weerstand van lichaamsvaten
Papillairespieren, deel van LV wand en mitralisklep
Interventriculaire septum
Klinisch belang
- Belangrijkste deel
- Cardiac output
- Afwijkingen:
o Ischemie, infract, aneurysma, ruptuur, myocarditis, hartfalen,
gevolgen van klepafwijkingen
TRICUSPIDALISKLEP
- Rechter atrioventriculaire klep
- Tussen rechter voorkamer en rechter kamer
- 3 driehoekige klepblaadjes of segmenten
- Anterior (infundibulair)
- Posterior (marginaal)
- Mediaal (septaal)
- Basis is verbonden met de anulus
- Met chordae tendineae verbonden aan papillairspieren, als deel van RV
Klinisch belang:
Meest frequente aandoening is tricuspiedklepinsufficiëntie, door dilatatie
van de anulus en RV
Congenitale afwijking:
Ebstein anomalie: Insertie van tricuspiedklep in RV
Ligt veel dieper in het rechteratrium (afbeelding rechts)
AV kanaal: abnormale aanleg van de atrio-ventriculaire regio en dus
afwijkingen aan tricuspiedklep en mitralisklep
5
, PULMONALISKLEP
- Scheiding tussen Rechter Ventrikel en Arteria Pulmonalis
- 3 klepblaadjes, valvulae semilunares
- Coaptatie verhindert terugvloei van bloed uit AP naar RV
Klinisch belang
• Congenitale pathologie (Tetralogie van Fallot)
• Ross procedure: eigen pulmonalisklep wordt verwijderd en in aortapositie
geplaatst. Pulmonalisklep wordt vervangen door homogreffe
MITRLAISKLEP
- Bicuspiede klep
o Voorste (anterior) klepblad
o Achterste (posterior) klepblad
- Chordae tendineae
- Papillairspieren
- “Mijter”-vormige klep
Klep, chordae, papillairspier
Klinisch belang:
Mitralisklepinsufficiëntie
o Multiple oorzaken: prolaps, dilatatie LV en anulus, chordaruptuur,
papillairspierruptuur
o Te behandelen met mitralisklepplastie of vervanging
Mitralisklepstenose, minder frequent
AORTAKLEP
- Scheiding tussen LV en aorta
- 3 klepblaadjes: L, R, niet-coronaire cusp
- 3 sinussen van valsalva bochten
- Sino/tubulaire junctie versmalt de aorta
- Nauwe relatie met voorste mitralisklepblad
Klinisch belang
Aortaklep stenose is meest frequent optredende kleppathologie
Congenitaal bicuspiede aortaklep
Aortaklep insufficiëntie
6
, BLOEDVOORZIENING VAN HET HART
- Kransslagaders of coronairen verzorgen de bloedvoorziening van de
hartspier
- Eerste zijtakken van de aorta voorbij de aortaklep
- Linker kransslagader – hoofdstam (LMCA, left main coronary artery)
verloopt achter de A.P.
o Ramus interventricularis anterior (LAD, left anterior descendens),
verloopt aan de voorzijde van het hart
Diagonaaltakken : linker ventrikelwand (lateraal gebied)
Septaaltakken : interventriculair septum
o Ramus circumflexus, draait naar de achterkant van het hart
Marginaaltakken
- Rechter kransslagader (RCA, right coronary artery) verloopt via de sulcus
atrioventricularis naar de diafragmatische zijde van het hart
o Ramus posterior descendens
o Ramus posterolateralis
- Sinus coronarius draineert het “veneuze” bloed van de hartspier naar de
rechter voorkamer
Klinisch belang
Stenose, angor pectoris, ischemisch hartlijden, acuut myocard infarct, PCI,
CABG…..
Belangrijkste doodsoorzaak
Sinus coronarius
o Afvloei van cardioplegie
o Biventriculaire PM (CRT) wordt in sinus coronarius geplaatst
A pulmonalis en zijtakken
- Voert gedeoxygeneerd bloed van het RV naar de longen
- Splits in een linker en rechter A.P
o Links: 2 takken
o Rechts: 3 takken
- Klinisch belang:
o Weinig “afwijkingen” aan AP
o Longchirurg
o Longembolen, zadelembool
Aorta en zijtakken
- Aorta ascendens
o LCA
o RCA
- Aortaboog
o Truncus Brachiocephalicus
Rechter A.Subclavia
7
, Rechter A.Carotis Communis
A.Carotis interna R
A.Carotis Externa R
o Linker A.Carotis Communis
o Linker A.Subclavia
- Aorta Descendens
PERICARD
- Fibro-sereuze structuur die het hart en de basis van de grote bloedvaten
bevat
- N.Frenicus, Links en rechts
- Sinus Obliquus en sinus transversus
Klinisch belang
Buitenste deel = fibreuze zak
Binnenste deel = sereuze zak
o Pariëtaal blad
o Visceraal blad = epicardium
“Groeit mee” maar kan niet acuut dilateren = tamponade
Pericardpuntie
Pericardfenestratie
Pericarditis
GELEIDINGSSYSTEEM
- Sino-atriale nodus:
o thv inmonding van VCS in RA
- Atrioventriculaire nodus:
o thv de sinus coronarius
- Atrioventriculaire bundel van Hiss:
o in het onderste deel van het membraneuze septum
o splitst in een linker en rechter bundel
- Purkinje vezels
8
, HISTOLOGIE BLOEDVORMEND WEEFSEL BLOEDVATEN
ARTERIEN
Drie wandlagen
- Tunica intima
- Tunica media
- Tunica adventitia
Tunica intima
- Binnenste laag
- Lagen
o Endotheliale aflijning
o Subendotheliale laag
Losmazig bindweefsel
o Membrana elastica interna
Tunica media
- Middenste laag
- Samenstelling
o Glad spierweefsel
o Collagene vezels
Venen > arterien
Steun voor gladde spiervezels
o Extra-cellulaire matrix
o Elastische vezels
Tunica adventitia
- Buitenste laag
- Bindweefsel
- Gescheiden van t media door een membrana elastica externa
- Bij grotere vaten vasa vasorum
Grote elastische arteriën
- Aorta en grote aftakkingen
- Specifieke kenmerken
o Hoog debiet en druk
o Onderhouden een constante bloedstroom
- Tunica media bevat overwegend onderbroken elastische vezels (i.p.v.
collageen)
o Aangemaakt door gladde spiercellen
Middelgrote musculaire arterie
- Distributievaten
9
, - T. media bestaat overwegend uit gladspierweefsel (en minder elastische
vezels)
ARTERIOLEN
- Weerstandsvaten
- Reguleren van bloedstroom door vasoconstrictie en dilatatie
- Diameter varieert van 20-130 micrometer
- T. media 2-5 cellagen
- Metarteriole
o Terminale vertakking
o 1 cellaag glad spierweefsel
CAPILLAIREN
- Endotheel omgeven door basale membraan
- Diameter: 5-10 micrometer
- Continue capillair
o Verbonden door tight junctions
o Transport door transcytose (caveolae)
o Pericyten
Tussen endotheel en basale membraan
Ongedifferentieerde gladde spiercel
o Continue basale membraan
o Bvb. alveolaire wanden
Genestreerde capillair
- Fenestrae (10-100 nm diameter) met (darmwand) of zonder (glomeruli)
diafragma
- Continue basale membraan
- Bvb. Glomerulaire kluwen in nier
Discontinue capillair (sinusoide)
- Onderbrekingen in en tussen endotheel groter
- Discontinue basale membraan
VENEN
- Post-capillaire venulen
o Diapedesis
o Hoog-endotheliale venulen in lymfoide organen
- Musculaire venulen
- Wanddikte minder dan bij arteriën van vergelijkbare diameter
Diapedese
10