HS 5 Leerproblemen orthopedagogisch
bekeken
Teksten behorend bij dit hoofdstuk:
• Ghesquière, P. & Hellinckx, W. (2018). Als leren pijn doet. Kinderen met een leerstoornis
opvoeden en begeleiden. Leuven: Acco
o Hoofdstuk 2 en 3
Orthopedagogisch niveau zit op breder niveau dan puur technisch stuk → uitzoomen en ook
rekening houden met andere aspecten van kinderen en hun omgeving (vrnl thuis- en schoolse
omgeving ➔ laatste 2 colleges vrnl) + opstellen behandelingsplan
Inhoudsopgave
1 Leerproblemen als opvoedingsproblemen ..................................................................................... 2
1.1 Leerproblemen en risico gedrags-emotionele problemen ..................................................... 2
1.2 Opvattingen over de relatie leerproblemen -- gedrags-emotionele problemen .................... 3
1.3 Wederzijdse beïnvloeding leerproblemen – sociaal-emotionele problemen ......................... 4
1.3.1 Kenmerken van socio-emotioneel welbevinden ............................................................. 4
1.3.2 Ontwikkeling van socio-emotioneel welbevinden .......................................................... 5
1.3.3 Ontwikkelingstaak voor kinderen met leerstoornis in lijn met idee wederzijdse
beïnvloeding .................................................................................................................................... 6
2 Impact van leerproblemen… ........................................................................................................... 8
2.1 … Op de opvoedingsrelatie...................................................................................................... 8
2.2 …op de persoon van de ouders ............................................................................................. 10
2.3 …op de partnerrelatie ........................................................................................................... 11
2.4 …op broers en zussen ............................................................................................................ 12
2.5 …op de sociale context .......................................................................................................... 14
3 Leerproblemen zijn opvoedingsproblemen .................................................................................. 16
3.1 Preventieve maatregelen ...................................................................................................... 16
1
,1 Leerproblemen als opvoedingsproblemen
1.1 Leerproblemen en risico gedrags-emotionele problemen
FEIT: We weten dat kinderen met leerproblemen een verhoogd risico hebben op gedrags- en
emotionele problemen
Deze problemen bevinden zich op verschillende domeinen:
• 1) Domein van comorbide stoornissen
• 2) Domein van sociale, cognitieve en aandachts-competentie
• 3) Domein van internaliserende en externaliserende gedragsproblemen
1) Domein van comorbide stoornissen:
> epidemiologisch onderzoek: ADHD, depressie ~leerproblemen
MAAR niet per se op niveau ‘stoornis’ (dus als
comorbiditeit) + mogelijk minder ernstige problemen
=> ACEBA vragenlijst: 112 zeer concrete
probleemgedragingen voorgelegd aan ouders en
leraren
Resultaat: probleemgedragingen die vaakst
aangeduid werd, onderverdeeld in 8 categorieën, die
ook nog eens onderverdeeld werden in 3 groepen:
• Internaliserend gedrag
• Externaliserend gedrag
• Ander gedrag: sociaal, cognitief en
aandachtsgebonden
=> domein 2 en 3
2) Domein van sociale, cognitieve en aandachts-competentie
• Sociale problemen (te jong, te afhankelijk, wordt veel geplaagd, niet geliefd, onhandig,
verkiest jongere kinderen)
• Cognitieve problemen (obsessies, kijkt met lege blik, vreemde gedachten)
• Aandachtsproblemen (kan zich niet concentreren, kan niet stilzitten, in de war, impulsief,
zenuwachtig, slechte schoolresultaten, onhandig)
2) Domein van internaliserende en externaliserende gedragsproblemen ~leerproblemen
= manier waarop kinderen en jongen omgaan met stress en emoties
DEF: Internaliserend = overcontrole over emoties => emoties worden naar binnen gericht + leiden tot
innerlijke onrust
2
, • Teruggetrokken (weigert te praten, kijkt met lege blik, traag/langzaam, ongelukkig)
• Lichamelijke klachten (oververmoeid)
• Angstig/depressief (eenzaam, huilt veel, voelt zich onbemind en waardeloos, zenuwachtig,
schaamt zich snel, ongelukkig)
DEF: Externaliserend = te weinig controle over emoties => emoties worden uitgereageerd + leiden tot
conflicten met andere mensen of met de maatschappij
• Geen delinquent gedrag bij leerproblemen
• Wel agressief gedrag (spreekt tegen, wreed voor anderen, vraagt aandacht, ongehoorzaam
thuis, snel jaloers, vecht veel, valt anderen lastig, koppig, stemmingswisselingen, plaagt veel,
driftbuien)
1.2 Opvattingen over de relatie leerproblemen -- gedrags-emotionele problemen
Hoe hangt dit samen met elkaar: als het geen comorbiditeit is (dus domein 2 of 3), en het toch samen
voorkomt: hoe zit die relatie dan in elkaar?
=> verschillende visies/opvattingen:
• 1) leerprobleem => gedrags- en emotionele problemen
o Om om te gaan met negatieve gevoel ~leerprobleem, zich afreageren/ zich
terugtrekken
• 2) gedrags- en emotionele problemen => leerproblemen
o Als je je ongelukkig voelt/snel geïrriteerd wordt door alles in je omgeving, dan
mogelijk dat dit je welbevinden aantast + de aandacht om mentaal goed bezig te zijn
met je leerstof en je hier mentaal voor in te spannen
• 3) Derde factor => leer + gedrags- en emotionele problemen
o Syndromen als 3e factor: genetisch
▪ eg velocardiofaciaal syndroom: Hebben leer-, gedrags- en motorisch
probleem
o Medisch-neurologische constitutie als 3e factor
▪ Eg kind dat geelzucht heeft en aantal weken moet thuiszitten, en dan zeer
vermoeid is: impact op leren + op gedrag
o Verstoorde opvoedingsinteracties
▪ Ook geen mentaal pakket meer vrij dan
• 4) In twee richtingen tegelijk → FOCUS!
o Belang van mediërende factoren: tussenliggende verklaring
+ mogelijk dat emot of sociale problemen, het leerprobleem VERSTERKEN
=> Dieper ingaan op de laatste verklaring van wederzijdse beïnvloeding
3