H1. WAT IS PSYCHOLOGIE
1. Een definitie van psychologie
2. Ontwikkelingen die de psychologie mogelijk gemaakt hebben
3. De beginjaren van de psychologie
4. Hedendaagse psychologie – biopsychosociale benadering
5. Onderzoeksmethoden
H2. CONDITIONERING EN LEREN
1. Klassieke conditionering
2. Operante – instrumentele conditionering
3. Observerend leren (sociaal gedrag)
H3. EMOTIES EN MOTIVATIE
1. Emoties
2. Motivatie
H4. PERSOONLIJKHEID
1. Drie klassieke visies - Persoonlijkheidsontwikkeling (hoe ontwikkeld de PH zich)
2. Persoonlijkheidsverschillen
3. Erfelijkheid en stabiliteit van de 5 PH-trekken
4. Persoonlijkheidsstoornissen (psychiatrische stoornis)
H5. WAARNEMING
1. Gewaarwording versus waarneming
2. Bottom – up processen
3. Top – down processen
4. Waarneming beweging
H6. AANDACHT, COGNITIE, CONTROLE & BEWUSTZIJN
1. Selectieve aandacht (filtering)
2. Cognitieve (aandachts)controle
3. Bewustzijn
4. Slapen en dromen
5. Hypnose
1
,H7. ONTHOUDEN EN VERGETEN
1. Inleiding
2. Geheugenmodel Atkinson & Shiffrin
a. Sensorische register (buffer)
b. KTG
c. LTG
3. Informatie verwerven – 3 stappen geheugenproces
a. Verwerven (verwervingsproces) : initieel aanleren, oppikken van info
b. Bewaren – opslagen van informatie in ons geheugen
c. Oproepen (oproepproces) : herinneren
H8. INTELLIGENTIE – 3 componenten
1. Analytische intelligentie
2. Praktische intelligentie
3. Sociale en emotionele intelligentie
H9. PSYCHOPATHOLOGIE
1. Mentale stoornissen
2. Autisme spectrum syndroom (ASS)
3. Psychotische stoornissen – Schizofrenie ‘krankzinnige’
4. Stemmingsstoornissen – depressie & manie
5. Angststoornissen
6. Obsessieve – en compulsieve stoornissen
7. Dissociatieve stoornissen
2
, H1. Wat is psychologie
1. EEN DEFINITIE VAN PSYCHOLOGIE
Wat is psychologie?
- Psyche = geest
- Logos = het gebeid van de studie, woord, gedacht, rede
- Psychologie is een wetenschap
Door de gemeenschappelijke ervaringen ontstaan volkswijsheden, gezegden (zoals iedereen weet
toch dat..).
Onze algemene opvatting en algemene ervaring die men heeft over de mens, de volkswijsheden die
men gebruikt om elkaars menselijke ervaringen te kunnen duiden of te kunne voorspellen naar de
toekomst toe kunnen soms verkeerd zijn (ons verstand, intuïtie, onze redeneringen kunnen
verkeerd zijn.
Het is dus niet zo dat onze ervaringen, onze levenswijsheid dat die voldoende zijn om de mens in te
schatten daarom heeft men de psychologie nodig!
Dus onze reden, nadenken, intuïties , gezond verstand, gemeenschappelijke opvatting en
levenservaring als mens zijn niet voldoende om onze inschatting te kunnen maken over het
functioneren van de psyche : hoe wij als mens, psyche, geest in elkaar zitten: ook onze ogen laten
ons niet volledig toe om daar inzage in te hebben.
Daarom heeft men degelijk nood aan een academische discipline de psychologie.
Volkswijsheden, algemene opvattingen, gezond verstand, intuïties, … kunnen verkeerd zijn! Zelfs
onze eigen ogen kunnen ons bedriegen.
“Although common sense can be useful for some purpose, it’s sometimes completely wrong” We
zijn niet altijd even goed in het inschatten van de mens, in het voorspellen van de mens als we soms
denken op basis van ons gezond verstand.
Psychologie is dus duidelijk iets anders als dat gezond verstand, die intuïties en levenservaringen, die
volkswijsheden etc. = dit alles noemt men samen overkoepelden de lekenspychologie. Bv. raad van
een vriendin, is vanuit dat gezonde verstand, en niet zelfde als vanuit de psychologie. geen
wetenschappelijke evidentie (een leek tegenover een expert, iemand afgestudeerd in de psycho)
Leken zijn niet psychologen die elkaar psychologische raad geven en uitspraken doen niet gebaseerd
op de wetenschap. Pseudopsychologen gaan verder, die pretenderen wet wijsheid te hebben (die
verkoopt een soort theorie die niet wet onderbouwd is). = Niet-onderbouwde psychologische
aannamen die zich als wetenschappelijke waarheid voordoen.
Grafologie = voorbeeld van pseudopsychologie Je moet iets noteren en de grafoloog zal op basis
van je handschrift achterhalen wat uw persoonlijkheid (= uitspraak over de psychologie) Hier is
helemaal geen evidentie voor. Er is helemaal geen link tussen handschrift en persoonlijkheid
Wetenschap: = een benadering. Wetenschap is een activiteit die gericht is op het begrijpen van de
wereld om ons heen, het zoeken van verklaringen voor verschijnselen die wij waarnemen”
1
, Psychologie is een wetenschap waarbij het externe gedrag bestudeerd wordt en waarbij die
gedragsevidentie gebruikt wordt om de mentale of interne processen te begrijpen die aan dat
gedrag ten grondslag liggen.
Extern gedrag: iets stelt zich in de buitenwereld, men stelt een gedrag, dat gedrag is waarneembaar
en kan gebruikt worden door de wet, de psycholoog gaat dat gedrag observeren om op die manier te
kunnen begrijpen hoe de mens inwendig in elkaar zit. Men gaat gedrag observeren en bestuderen
om een uitspraak te kunnen doen over de mentale interne processen die het gedrag bepalen.
We gaan aan de hand van gedrag te meten, iets meetbaar aan de buitenkant, een uitspraak te
kunnen doen over wat er aan de binnenkant gebeurt (wat voelt, denkt die persoon) ; dit kan men
niet onmiddellijk afleiden, dus we moeten die denkprocessen, overtuigingen, gevoelens gaan
afleiden uit het gedrag uit iets extern dat wel meetbaar is.
Van onmeetbaar (intern), niet-observeerbaar naar meetbaar (extern)
2. ONTWIKKELINGEN DIE DE PSYCHOLOGIE MOGELIJK GEMAAKT HEBBEN
Geschiedenis
- Psychologie heeft een Lang verleden, korte geschiedenis: De psycho is officieel gestart in
1879 (met oprichten van het eerste laboratorium van wundt)
- Ervoor werd er ook nagedacht over hoe de mens werkt, maar het echt onderzoeken van de
mens als studie object binnen de wetenschap kent een korte geschiedenis.
- Lang verleden (nadenken van de mens is eeuwenoud, maar hiervoor deed men dat vanuit
een ander opzicht, men ging de mens niet beschouwen als studieobject, maar men ging
eerder nadenken ‘hoe zit de mens in elkaar’; en dat nadenken is typisch iets geworteld in de
filosofische stromingen waar men nadacht hoe de mens in elkaar zit.
- De geschiedenis heeft een sprong moeten maken van het nadenken over hoe de mens in
elkaar zit, wat een studiegebied is van de filosofie, naar echt de mens onderzoeken als
studieobject (de menselijk geest onderzoeken als studie object)
- Dat heeft hele omslag gemaakt over het denken van die menselijke geest, vandaar dat de
psychologie als academische discipline zo een jonge wetenschap is.
Waarom was de psychologie zo laat?
- De wet studie van de geest, voor die tot stand kon komen, vergde dat een verandering in ons
mensbeeld. Van immateriële ziel naar studieobject. Van nadenken over de geest en de
totstandkoming van kennis tot wetenschappelijk onderzoek van de geest.
- Er is dus een hele lange traditie geweest van de filosofie over nadenken van de geest tot nu
recent oprichting eerste wet labo van wundt waar onderzoek werd verricht naar die geest.
2
