ORTHOPEDAGOGIEK:
HANDICAPS
2020-2021
HANNE BOONS
PEDAGOGISCHE WETENSCHAPPEN
3e Bach
,1 INLEIDING
1.1 ORTHOPEDAGOGIEK?
De orthopedagogiek is, in Vlaanderen en Nederland, één van de disciplines binnen de pedagogische
wetenschappen (Broekaert, 2005) en betreft een volwaardige, autonome discipline met een
specifieke eigenheid (Noens, 2016). Ze bestudeert op een wetenschappelijke wijze het handelen in
als problematisch omschreven opvoedingssituaties. De orthopedagogiek is daarmee niet louter
gericht op de studie en de behandeling van individuele stoornissen en beperkingen, maar op het
handelen in de gehele problematische opvoedingssituatie met een bijzondere aandacht voor de
context (Broekaert, 2005; Maes et al., 2013).
Hoge Gezondheidsraad. Klinische orthopedagogiek in België. Brussel: HGR; 2017. Advies nr. 9380.
Orthopedagogisch begrippenkader
Gewone versus verzwaarde opvoeding
Specifieke opvoeding
Als problematisch omschreven opvoedingssituatie
Opvoedingsvragen en opvoedingsproblemen
…
1.2 VISIE OP HANDICAP – ICF 2001
Model van de Wereldgezondheidsorganisatie dat een visie geeft op handicap
International Classification of Functioning, Disability and Health
Internationale Classificatie van het menselijk Functioneren
Kijken naar activiteit, wat kan iemand? (kan iemand communiceren, leren,..)
Ook focussen naar participatie (participeren in de samenleving)
Omgevingsfactoren, niet enkel naar de kindfactoren
1
,1.2.1 Gezondheid
Fysieke en mentale gezondheid
1.2.2 Lichaamsfunctioneren en -structuren
Afwijkende of afwezige functies
o Cognitief functioneren
o Sensorisch functioneren
o Motorisch functioneren
o …
Soms heeft dit een structurele basis in de anatomische eigenschappen
o Verstoringen in het auditieve systeem (het oor, verbindingen oor en hersenen)
o Centraal zenuwstelsel
o Bewegingsapparaat
o …
Stoornis: afwijkingen in of verlies van functies of anatomische eigenschappen
1.2.3 Activiteit
Belemmeringen ondervinden in het dagelijkse leven, in de activiteiten:
Leren en kennis gebruiken
Taken en eisen
Communicatie
Mobiliteit
Zelfzorg
Huiselijk leven
Socio-emotioneel welbevinden
Gedrag
Sociale relaties
Beperking: moeilijkheden ervaren in het uitvoeren van dagelijkse activiteiten of taken (geen, licht,
matig, ernstig, volledig)
1.2.4 Participatie
Deelname aan het maatschappelijk leven:
arbeid
Vrije tijd
Onderwijs
…
participatieprobleem of handicap: moeilijkheden ervaren in de deelname aan het maatschappelijk
leven (geen, licht, matig, ernstig, volledig)
1.2.5 Omgevingsfactoren
Kan bevorderende of belemmerende invloed hebben op functioneren, activiteit en participatie
Producten/technologie
natuurlijke omgeving
ondersteuning/relaties
attitudes
diensten/systemen/beleid
…
2
, 1.2.6 Persoonlijke factoren
Kan bevorderende of belemmerende invloed hebben op functioneren, activiteit en participatie
Leeftijdsgerelateerde factoren
Voorgeschiedenis
Persoonskenmerken
…
3
