Concepten en theorievorming in de verpleeg- en vroedkunde
Introduction
1) Introductievideo
Wetenschappers misbruiken de wetenschap soms voor hun eigen voordeel
Doelstelling: inzien waar fouten in redeneringen worden gemaakt
-> klopt het of niet en waarom wel/niet
Inhoud specifieke verpleegkundige theorieën
Structuur van theorieën: Hoe en obv welke redeneringen worden ze opgebouwd?
Hoe komen we tot kennisontwikkeling?
Waar loopt het soms fout bij het menselijk redeneren?
2) Responsiecollege sessie 1 (24/09)
Niet over theorieën van verpleegkunde, maar hoe men komt tot theorieën.
Fouten en redeneringen.
Je moet goed weten wat concepten zijn voor je de relatie ertussen kan begrijpen.
Chapter 1
1) Lesopname: Nursing and Midwifery – Scientific practice disciplines
Professionele praktijkdisciplines
Leerdoelen:
- Wat is verpleegkunde?
- Wat is het verschil tss verplegen, verpleegkundig handelen en verpleegkunde?
Verplegen (to nurse)
= zorgen voor mensen
≠ professie/beroep/discipline
Verpleegkundig handelen (nursing practice)
- professie (gekarakteriseerd door emot betrokkenh, technische competentie, systematische toepassing van alg kennis en onafhank
oordeel) -> voorbereiding, uitvoering en evaluatie van zorg
- activiteiten die de persoon in een discipline mag doen
- waar we bevoegdheid over hbb om zelfstandige keuzes te maken
Verpleegkunde (nursing)
- discipline (zelfstandig) -> oordeel en besluitvorming over en uitvoering vd zorg
- wat er zich in het hoofd vd persoon afspeelt
Reduceer een discipline nooit tot wat er in lijstjes staat (handelingen).
Gebruik de lijstjes nooit als argument om je discipline te verantwoorden.
Vb: wij knn handelingen uitvoeren die een arts kan, maar knn volgens onze discipline x
anticiperen op bvb complicaties (vb: appendectomie, hechtingen)
,Evolutie in beeld over verpleegkunde
1) Verpleegkunde werd gereduceerd tot het verplegen, zorg dragen, moederfiguur, caritas
Vertroetelen vd pat -> zorg dragen voor de pat
Focus op verplegen -> emoties -> hart
2) Men ging meer aan professionalisering denken -> vpk moet bep dingen kunnen
Technische opleiding
Focus op vpk handelen -> handen
3) Geëvolueerd naar een professionele discipline
Eigenstandig vakgebied -> kan zelf beslissingen nemen en activiteiten initiëren tbv
betere pat’nzorg -> zelfstandig oordelen en zelfstandig actie ondernemen
Focus op eigen kennisgebied, competenties en verantwh -> hersenen
Definitie van verpleegkunde
Professionalisering van verpleegkunde vnl op gang gekomen in de VS (1950s/60s)
1e lichting had phd in andere richtingen (sociologie, antropologie, geneeskunde) -> deze groep van
vpk’n in de VS hbb mee bepaald wat vpk is -> niet enkel hulpje van arts, maar eigenstandige
professie.
Veel bewegingen/pogingen om aan te geven wat vpk is, waar het voor staat, het materiële object van vpk.
-> In 70s heeft men deze ontwikkelingen in gang gezet. In 1980 eerste poging v/e definiëring.
American Nurses Association, 1980: 1e consensus bereikt over een definitie van verpleegkunde:
“Diagnosis and treatment of human responses to (potential) health problems”
-> treatment: begeleiden, ondersteuning, hulp bieden
-> human responses: ≠ ziekte/behandeling, maar de impact ervan op het leven vd pat
-> moeten die in kaart brengen, observeren, taxeren, diagnosticeren en een behandeling
(ondersteuning/hulp bieden die nodig is) tegenover knn stellen
Nationale Raad voor verpleegkunde, Nederland, 1988: “Het herkennen, advies en bijstand verlenen
bij probs met fundamentele levensverrichtingen als gevolg van (dreigende) ziekte, handicap,
ontwikkelingsstoornis en de behandeling ervan”
-> ziekte, handicap, ontwikkstoorn: zij zijn verder gaan zien dan alleen ziekte
-> bijstand verlenen: behandelen
-> advies: pat’neducatie
-> hier gemakk aangeven waar vpk zich verhoudt tav andere disciplines
-> kritiek op de definitie: heel functionele benadering -> relatie tss vpk en pat krijgt minder
fundamentele plaats -> beweging kwam op gang: we moeten ook aandacht besteden aan de relatie
Thorne, 1998: “Nursing is the study of human health and illness processes. Nursing practice is
facilitating, supporting, and assisting individuals, families, communities, and/or societies to enhance,
maintain and recover health and to reduce and ameliorate the effects of illness. Nursing’s relational
practice and science are directed toward explicit outcome of health related quality of life within the
immediate and larger environmental contexts”
-> individuen, families, gemeenschappen, samenlevingen -> niet enkel over het individu
-> nursing practice: 1e keer dat ze verschil maken tss vpk als discipline en vpk handelen
-> relational: het relationele speelt een rol
,Titchen, 2000, Royal College of Nursing, UK: zijn gaan stilstaan bij wat goede verpleegkunde is en wat
een goede verpleegkundige is:
Verpleegkunde = integratie van expertise/competentie en zorgen/zorgzaamheid
Verpleegkundige = “skilled companion”
Skilled: vaardigheden (skills) om bep handelingen uit te voeren => expertise
COMPETENTIE
Companion: buddy => relatie opbouwen
ZORGZAAMHEID
Samenvatting:
VERPLEEGKUNDE (nursing) ≠ VPK HANDELEN (nursing practice)
Wat zich in het hoofd vd vpk afspeelt Wat vpk’n doen (de lijstjes)
Heeft te maken met de discipline
Kennis als basis voor de praktijkvoering speelt
daarin een rol
M to the B wou KB78 aanpassen -> KB78 bepaalt de gzhzorgberoepen -> vaststaande lijstjes van dingen die je
als vpk mag doen is niet goed/veilig -> professie is veel meer dan lijstjes, we moeten daarvan loskomen
Ex: Wat is het verschil tss verpleegkunde en geneeskunde?
Verpleegkunde: focus op gevolgen vd ziekte op leven vd pat en fam
-> de gevolgen/impact diagnosticeren en behandelen
Geneeskunde: focus op ziekte
-> diagnose en behandeling
Wat is vroedkunde?
ICM (International Confederation of Midwives)
-> lange tijd enkel definitie v/e vroedvrouw, niet over wat vroedkunde is
-> pas in 2017 voor de 1e keer definitie van vroedkunde: “Midwifery is the profession of midwives,
only midwives practice midwifery” + uitleg wrm precies enkel vv’n vrk mogen uitvoeren + 2e stuk vh document:
“Midwifery is an approach to care of women and their newborn infants whereby midwives: optimise the
normal biological, psychological, social and cultural processes of childbirth and early life of the newborn; work
in partnership with women, respecting the individual circumstances and views of each woman; promote
women's personal capabilities to care for themselves and their families; collaborate with midwives and other
health professionals as necessary to provide holistic care that meets each woman's individual needs” +
bijkomende info waarmee men tracht hard te maken dat bep competenties nodig zijn die maken da teen vv
autonoom kan werken + men verwijst naar versch landen of de titel van vv al dan x beschermd is.
WHO: “Midwifery encompasses care of women during pregnancy, labour, and postpartum period, as well
as care of the newborn. It includes measures aimed at preventing health problems in pregnancy, the detection
of abnormal conditions, the procurement of medical assistance when necessary, and the execution of
emergency measures in the absence of medical help”
-> foute stelling: “vv’n houden zich bezig met normale fysiologische processen, vpk’n met zieke mensen”
-> veel vpk’n houden zich ook met preventie bezig
-> heel wat vv’n houden zich ook met gzhprobs bezig -> bij abnormaliteiten moet vv ook knn ageren en
indien nodig medische ondersteuning inroepen
Tip: leg definitie van vrk en vpk eens naast elkaar om over1komsten en verschillen tss de 2 te
achterhalen.
, Disciplines
Discipline
s
Wetenschappelijke Humane
(sciences) (humanitas)
vb: ethiek, filosofie, rechten, economie
Levende Niet levende
verschijnselen verschijnselen
vb: biologie, psychologie, seksuologie, vb: chemie, fysica,
verpleegkunde sociologie?
Discussie over sociologie -> volgens prof niet levende, volgens tekst levende
Ex: Discipline onder juiste onderverdeling plaatsen
Weten-
schappelijke
disciplines
Academische/ Professionele
fundamentele vb: wiskunde, fysiologie /praktijk vb: gnk, vpk, vrk
disciplines disciplines
Beschrijvende Beschrijvende Prescriptieve
theorieën theorieën theorieën
Fundamenteel oz Toegepast oz Fundamenteel oz Toegepast oz Klinisch oz
Doel van academische/fundamentele: beter begrijpen, inzichten krijgen
Doel van professionele/praktijk: knn toepassen ten behoeve vd maatschappij
Beschrijvende = descriptieve
Prescriptieve theorieën = wat moet je doen om een bep resultaat te bekomen -> vb: hoe kan je
angstniveau pat’n ↓ voor invasieve ingreep
Klinisch oz -> om te weten of een bep theorie werkt of niet
Fundamenteel of toegepast oz -> om te weten hoe een bep fenomeen tot stand komt
Vpk hoort bij praktijkdisciplines (inzichten in krijgen en vertalen naar de praktijk) -> wetenschapp discipline
-> omdat wetensch methodes gaan gebruiken om te ondersteunen wat vpk’n knn doen om
doelstellingen (pat’nuitkomsten) te knn bereiken. (x enkel inzichten krijgen maar ook knn vertalen naar
de praktijk)
