Verbintenissenrecht
1 Inleiding
1.1 Algemene inleiding
1.2 Situering en vindplaats
1.2.1 Privaatrecht vs. publiekrecht
Privaatrecht Publiekrecht
Betreft algemeen belang Betreft private belangen
= regelt de inrichting, organisatie en = ordent de rechtsverhoudingen tussen
werking van de staat, zijn onderdelen en burgers onderling en tegenover
organen, bepaalt de rechtsbetrekkingen publiekrechtelijke rechtspersonen.
van de staat, zijn onderdelen en organen
tegenover elkaar, de burgers, de andere
staten en internationale rechtspersonen
1.2.2 Vindplaats Belgische wetgeving
Burgerlijk Wetboek:
Oud: 21 maart 1804 (Napoleon)
Nieuw: wet van 19 april 2019
o Boek 3: goederen
o Boek 8: bewijs
1
,1.3 Begripsomschrijving en karakteristieke eigenschappen
1.3.1 Begrip verbintenis
Er is geen wettelijke definitie van het begrip ‘verbintenis’
= Een verbintenis is … ‘een rechtsband - … - tussen twee of meer personen, ontstaan op
grond van, op basis van de wet door, vanwege een eenzijdige of een meerzijdige
rechtshandeling of door, vanwege een andere menselijke gedraging, op grond waarvan
de ene(n) richting, tegenover, naar de andere(n) – met name de schuldeiser richting,
tegenover, naar de schuldenaar – in geld waardeerbare en juridisch afdwingbare
aanspraken kan (kunnen) doen gelden’.
1. Een verbintenis creëert een rechtsband tussen personen
2. Een verbintenis ontstaat op grond van, op basis van de wet
3. Een verbintenis heeft in geld waardeerbare aanspraken tot voorwerp
4. Een verbintenis is afdwingbaar
1.3.2 Creëert een rechtsband tussen personen
Er zijn minstens 2 partijen betrokken:
Natuurlijke personen: mens van vlees en bloed
Rechtspersoon: juridische constructie waardoor een
abstracte entiteit of organisatie op kan treden als een volwaardig en
handelingsbekwaam persoon in het rechtsverkeer behept met rechten en
plichten zoals een natuurlijk persoon dat kan doen, dat wil zeggen, ook
een rechtssubject wordt.
o Bv. de Staat, ondernemingen, vennootschappen
De schuldenaar heeft een verbintenis tegenover een schuldeiser
De schuldeiser heeft een vorderingsrecht tegenover een schuldenaar
2
,Verschil zakenrecht en vorderingsrecht:
Vorderingsrechten
= een band tussen personen
Zakelijk recht
= het recht van een persoon op een bepaald goed
Bv. eigendomsrecht, hypotheek
1.3.3 Ontstaat op grond van, op basis van wet
Verbintenis is dus geen synoniem voor overeenkomst.
Overeenkomst is mogelijke bron waaruit verbintenis voortvloeit.
3
, Verbintenissen uit rechtshandelingen
= verbintenissen die doelbewust zijn aangegaan door een of meerdere personen om
rechtsgevolgen te creëren.
Eenzijdige rechtshandelingen: wilsverklaring van één persoon
o Bv: een erfenis, schenking
Meerzijdige rechtshandelingen: ontstaat uit een akkoord tussen twee of
meerdere personen
o Bv. huurovereenkomst, koopovereenkomst
o Art. 1134 oud BW
Verbintenissen uit rechtsfeiten (‘quasi-contracten’)
= een bewuste bedoeling om verbintenissen tot stand te brengen
Verbintenissen uit oneigenlijke OK
o Art. 1371 oud BW: “geheel vrijwillige daden van de mens, waaruit enige
verbintenis ontstaat richting, tegenover, naar een derde, en soms een
wederzijdse verbintenis voor beide partijen”
o Bv. een onverschuldigde betaling (art. 1376 oud BW)
Loon 2x gestort, per ongeluk naar iemand anders een betaling
gedaan
Verbintenissen uit onrechtmatige daad
o Ontstaat wanneer iemand een misdrijf pleegt en al dan niet opzettelijk
schade berokkent
Art. 1382 en 1383 oud BW
Bv. een auto-ongeval
1.3.4 In geld waardeerbare voorwerpen
Het klassieke verbintenissenrecht concentreert zich op de vermogensrechtelijke
verbintenissen
4