Psychopathologisch Perspectief: Deel 1 - diagnostiek en benadering
Inleiding: psychopathologie, psychiatrie en de sociaal werker
Belangrijkste taak bij mensen met psychische problematieken:
o Brugfunctie: ondersteunen en doorverwijzen
o Correct mee omgaan (op professionele manier)
o Aangepaste en op maat gemaakte zorg kunnen aanbieden
1. Psychiatrie en maatschappij (p. 3 -20)
Experiment van Rosanhan (jaren ’70)
o Stuurt mensen die niet ziek zijn naar psychiatrie, mensen werden opgenomen met ‘schizofrenie’
o Psychiaters zijn bevooroordeeld -> wat is dan het nut van de psychiatrie?
o Diagnose stellen is ingewikkelder dan gedacht (afhankelijk van wat de client meedeelt, we
kunnen niet letterlijk in iemand zijn hoofd te kijken)
o Geestelijke stoornissen (psychiatrie) zijn moeilijker objectief, wetenschappelijk te benaderen dan
lichamelijke ziekten (somatische / medische geneeskunde)
1.1. Gek of ziek?
- Vroeger: onmenselijke methoden werden gebruikt als geschikte psychische behandelingen
Vb. stressverlagende draaistoel, elektrische schokken, gaatje in de hersenen, gedwongen staan…
- Drie instanties die kunnen uitmaken of je ziek bent of niet:
o Jijzelf als individu
o De maatschappij
o De deskundige
- Normaal of abnormaal?
Abnormaal = afwijking van de norm, gebaseerd op 3 criteria:
o Kenmerken van de persoon zelf (leeftijd, geslacht, sociale rol...)
o Tijd en plaats van het gedrag
o Waarden en normen van de heersende cultuur en tijdsgeest
Wanneer is men (ab)normaal? Wanneer stelt men (ab)normaal gedrag? -> dit is dynamisch,
subjectief, is niet neutraal, is afhankelijk van de 3 criteria
- Een psychische aandoening is niet altijd goed waarneembaar
= ‘gestoord’ in de volksmond
o Abnormaal gedrag betekent niet meteen ‘gestoord’ gedrag, niet altijd psychiatrische stoornis
o Abnormaal gedrag wordt als ‘gestoord’ beschouwd als het hinderlijk is voor individu en/of omgeving
1
, - Spreken van een psychiatrische stoornis:
o Gedrag moet bepaalde kenmerken vertonen (komen ook voor bij anderen met zelfde diagnose)
o Kenmerken staan beschreven en geordend in het begrippenkader van de psychiatrie
(DSM V, gebaseerd op wetenschappelijke consensus)
- Overheid en organisaties: meer bewustwording rond het begrip creëren & taboe doorbreken
Vb. Campagne ‘te gek’
- Vaak stigmatisering, afwijzing en uitstoting door omgeving
1.2. Wetenschap en praktijk
psycho patho logie:
psychè = ziel pathos = lijden logie = leer, studie van, wetenschap
Psychopathologie: de ziekteleer van de ‘psyche’, maw de studie of de wetenschap van het geestelijke
en psychische lijden (kan vanuit zeer uiteenlopende invalhoeken benaderd worden)
-> stelt zich de vraag: “Wat is er met deze mensen en waarom doen ze wat ze doen?”
= deelgebied van de psychiatrie
= deelgebied van de klinische psychologie
- Psychiater: oorspronkelijk geneeskundige studies en later specialisatie in psychiatrie
<-> psycholoog: oorspronkelijk een psychologische opleiding, geen medische achtergrond
- Psychiatrie als toegepaste wetenschap: combinatie van kennis en gevoel
o Wetenschappelijke kennis: objectiveren, generaliseren, ordenen, ontleden, vergelijken...
o Persoonlijk kennen: subjectief aanvoelen en individualiserend werken
- Psychiatrie: specialisme binnen de geneeskunde, geïnspireerd door het medische model
1) Diagnose: beschrijving van eigenschappen van de stoornis
2) Verklaring: welke factoren hebben de stoornis veroorzaakt, uitgelokt, in stand gehouden…?
3) Prognose: voorspelling van het mogelijke verloop van de stoornis
4) Therapie: ontwerp en uitvoering van bepaalde interventies, met als doel de stoornis te doen
verdwijnen of te verbeteren
5) Preventie: ontwerp en uitvoering van een actieplan
o Primair: stoornissen voorkomen (invloedrijke rol als sociaal werker)
o Secundair: zo snel en effectief mogelijk behandelen, verdere ontwikkeling voorkomen
o Tertiaire: nadelige gevolgen beperken
-> steeds groeiender belang van zorgvraag, context, clientperspectief en regie over eigen leven en zorg
2