Bank en verzekeringen
DEEL 1 Banken
H1 Het Belgisch financiewezen
1. Financiële sector in brede zin
- Iedere instelling die een beroep doet op het spaarwezen en/of zorgt voor de financiering van de
ondernemingen en/of fungeert als tussenpersoon tussen het spaarwezen en de kredietnemers
1.1 Kredietinstellingen
- De KI vormen de belangrijkste categorie van de ‘brede’ financiële sector
1.1.1 Omschrijving
Een kredietinstelling is als een onderneming waarvan de werkzaamheden bestaan uit:
- in ontvangst nemen van gelddeposito’s en andere terugbetaalbare gelden
- verstrekken van leningen, inclusief consumentenkrediet, hypothecair krediet, factoring en financiering
van handelstransacties (inclusief forfaiting)
Daarnaast zijn de volgende activiteiten uitdrukkelijk door de wet toegelaten
- leasing
- betalingsverrichtingen
- uitgifte en beheer van betaalmiddelen
- verlenen van garanties en stellen van borgtochten
- transacties voor eigen rekening of voor klanten met betrekking tot geldmarktinstrumenten, valuta’s,
futures en opties, swaps en effecten
- deelnemingen aan effectenemissies
- advies aan ondernemingen
- bemiddeling op de interbankenmarkt
- vermogensbeheer en beleggingsadvies
- bewaargeving en effecten
- commerciële inlichtingen
- verhuur van safes
- uitgeven van betaalinstrumenten in de vorm van elektronisch geld
De volgende instellingen vallen NIET onder het toepassingsbeleid van de wet op de kredietinstellingen
- NBB, ECB en BPost (nv naar publiek recht)
- Ondernemingen die kapitalisatieverrichtingen uitvoeren
1.1.2 Functies
3belangrijkste functies
1) Financiële intermediatie
- hoofdactiviteit van de KI
- bestaat erin om op eigen risico als tussenpersoon of financiële bemiddelaar op te treden tussen
enerzijds economische actoren met een teveel aan financiële middelen en anderzijds die met een
tekort
2) Beheer betalingssystemen
1
, - KI vormen de spil van het betalingsverkeer (organiseren girale en elektronische kanalen voor
betalingen)
- Het is een echte industrie met een enorme toegevoegde waarde voor de economie
3) Aanbieden van financiële diensten
- financiële diensten en producten die voor extra inkomsten zorgen
- Bv. verkopen van verzekeringsproducten als tussenpersoon
1.1.3 Register van de Nationale Bank van België
Om in België actief te zijn, moet een KI beschikken over een vergunning en geregistreerd zijn op de lijst van de
kredietinstellingen bij de Nationale Bank van België (NBB).
Er wordt onderscheid gemaakt tussen:
1) Banken
- Grote banken
o uitgebreid net van filialen en agentschappen, waardoor ze goed bereikbaar zijn door het
publiek
o The Belgian Big 4 : BNP Paribas Fortis, KBC, ING, Belfius
- Regionale/ gespecialiseerde banken
o oefenen lokaal een grote invloed uit en/of hebben door hun specialisatie bekendheid
verworven
o Degroof Petercam, Bank Delen, VanLanschot (nl)
- Kleine banken
o hebben een gering aantal vestigingen en beperkt gespecialiseerd cliënteel
o Bank Nagelmackers
Als we uitgaan van distributiekanalen die ze gebruiken, wordt er onderscheid gemaakt tussen:
- Traditionele banken
o voorstander van ‘omnichannelstrategie’ en investeren in meerdere distributiekanalen waaruit
de klant kan kiezen
o beschikken over eigen kantorennet, al dan in niet in combinatie van met een net van
zelfstandige agenten, callcenters, bankwebsite, app…
Een bankkantoor bestaat meestal uit 3 zones: selfbankruimte, zone met de loketten en advieszone
o nadelen: enkel toegankelijk na afspraak, beperkte openingsuren, regelmatig
personeelsverloop…
- Onlinebanken
o banken zonder kantorennet die het internet als exclusief distributiekanaal kiezen en daardoor
minder kosten hebben dan traditionele banken.
o FOCUS: verkoop van standaardproducten en het plaatsen van beursorders
o NIBC, Keytrade, Medirect
2) Spaarbanken
- In België zijn er 6 spaarbanken
- hoofdactiviteit: toekennen/verstrekken van hypothecaire leningen
- in vergelijking met banken hebben spaarbanken meer cliëntendeposito’s en geven ze meer krediet
aan de particuliere sector
- in segment retail zijn spaarbanken belangrijker dan banken = retailbanking
<-> Wholesalebanking = voor ondernemingen, vermogende particulieren Crelan, VDK, Argenta
3) Effectenbanken
2
, - situeert zich tussen een KI en een beursvennootschap
- effectenverrichtingen en vermogensbeheer
- depositorekeningen
- geen kredietverlening
- verschil tussen een beursvennootschap en een effectenbank
o effectenbanken mogen posities innemen met middelen van hun klanten
o bij beursvennootschappen is er een verplichte segregatie van de wachtgelden van de
cliënten, die moeten worden gestort bij een erkende KI.
- Van de Put & Co Privaatbankiers, Bank Dierickx Leys
2. Betalingsinstellingen en instellingen voor elektronisch
geld (EGI)
1) Betalingsdiensten
- ontstonden als gevolg van de eerste Betalingsdienstenrichtlijn (PSD)
- PSD verschafte toegang aan betalingsdienstaanbieders
o Ze bieden enkel betaaldiensten aan
- ze mogen geen gelddeposito’s of andere terugbetaalbare gelden ontvangen of elektronisch geld
uitgeven
- verleent geen kredieten
Vb: Worldline en Bank Card Company
2) Elektronisch geld
- Ze staan een stap hoger want naast aanbieding van betalingsdiensten, zijn ook toegelaten:
o uitgeven van elektronisch geld
o distributie/uitbetaling van elektronisch geld
- verleent geen kredieten
- “ een monetaire waarde vertegenwoordigd door een vordering op de uitgevende instelling, die is
opgeslagen op een elektronische drager, is uitgegeven in ruil voor ontvangen geld en als
betaalinstrument wordt aanvaard door andere ondernemingen dan de uitgever”
Vb: NV IMAGOR (groep Sodexo) maaltijdchequekaarten
3. Monetaire overheid
De Staat komt in het algemeen op verschillende vlakken tussen op de financiële markten
- Als ontlener, als belastingontvanger, als controleur of toezichthouder,…
- monetaire overheid in het bijzonder omvat de instanties die het monetair beleid bepalen en uitvoeren
3.1 ECB,ESCB en het EUROSYSTEEM
1) ECB
- Europese centrale bank
- hoofdzetel in Frankfurt
- huidige voorzitter is Mario Draghi
- eurogebied en eurosysteem ontstonden in januari 1999 bij de overdracht van het monetaire beleid
van de nationale centrale banken van 11 EU-lidstaten naar de ECB
- enige instelling die bankbiljetten in omloop brengt
2) ESCB
- Europees stelsel van centrale banken
- bestaat uit het ECB en de nationale centrale banken van de EU-lidstaten
- coördineert het monetair beleid tussen de eurozone en de andere EU-lidstaten
3) Eurosysteem
- Heeft naast het monetair beleid nog andere taken
- Staat in voor valutamarktoperaties en voor het aanhouden en beheren van officiële valutareserves van
de landen in de eurozone.
3
, 3.2 NATIONALE BANK VAN BELGIË (NBB)
3.2.1 Algemeen
- hoofdzetel in Brussel
- centrale bank van België sinds 1850
- maakt deel uit van het ESCB en van het Eurosysteem
- Jan Smets is de huidige gouverneur en zetelt in de Raad van Bestuur van de ECB
3.2.2 Taken
- Europees monetair beleid
- Beheer goud- en deviezenreserves
- Uitgifte van Europese biljetten en munten
- Studie- en informatiecentrum
- Financieel toezicht
- Internationale opdrachten
- Dienstverlening voor de staat
- Dienstverlening voor de financiële sector
- Dienstverlening aan particulieren en scholen
- Dienstverlening aan centrale banken
4. Controlerende instellingen
Als gevolg van de financiële crisis werd duidelijk dat zowel op nationaal als op Europees niveau het financieel
toezicht moest herzien en versterkt worden
4.1 ESFS
- Europees Systeem voor Financieel Toezicht (European System of Financial Supervision)
- Netwerk rond 3 Europese Toezichtsautoriteiten ESA’s , het Europees Comité
o Taak: zorgen voor consistent en passend toezicht in de hele EU
- Werkt nauw samen met de ESA’s, met name de Europese Bankautoriteit (EBA)
- Omvat zowel macro- als micro-prudentieel toezicht
4.2 NBB
- Belast met het macro-en micro-prudentieel toezicht op de financiële sector
4.3 Autoriteit voor financiële diensten en markten (FSMA)
- Houdt, naast de NBB, toezicht op de Belgische financiële sector
4.4 Federale overheidsdienst financiën
- Minister van Financiën = Alexander De Croo
- Bevoegd voor de financiële sector in het algemeen en de banksector in het bijzonder
- Kan rechtstreeks tussenkomen bij de controlerende instellingen
- Draagt verantwoordelijkheid voor het monetair en budgettering beleid
4.5 Hoge raad van financiën (HRF)
- voorgezeten door de minister van Financiën
- studie- en adviesorgaan dat is samengesteld uit deskundige vertegenwoordigers van de overheid, de
financiële sector en de sociale gesprekspartners
- analyseren en bestuderen fundamentele problemen
4