Hoofdstuk 8: de adolescent
Samenvatting psychologie
Hoofdstuk 1: terreinverkenning
Wat is psychologie?
Psychologie is de wetenschappelijke studie van het gedrag en van de mentale processen van
individuen.
- Academische discipline (unief)
- Wetenschappelijke studie
- Wetenschappelijk onderzoek (universiteiten)
- Bv. Slaapgedrag, humor, kledij… -> observeerbaar
- Bv. Informatie opnemen en verwerken, dromen, verliefd zijn (mentaal) -> innerlijk
- Individuele mens, maatschappij
Wat is een deelgebied?
Een deelgebied is een specifiek onderzoeksterrein met een bepaald onderzoeksobject.
Bv. Gezondheidspsychologie, sport,…
Verschillende stromingen binnen de psychologie.
1. Psychodynamische stroming en scholen
2. Behavioristische stroming en scholen
3. Cognitieve stroming en scholen
4. Humanistische stroming en scholen
Voorwetenschappelijke psychologie
A) De mensen hebben altijd al bepaalde kenmerken toegekend aan bepaalde leeftijden.
B) Filosofen (Plato, Cicero, Kant, Locke,…) zij keken naar de invloed van aanleg,
opvoeding, milieu, rijping, ervaring,… op ontwikkeling van een mens
Tegengestelde opvattingen tussen Locke en Rousseau
Locke (empirist) Rousseau
- Tabula rasa - Opvoeding minimale rol
- Latere ervaringen en opvoeding - Actief experimenterend wezen
geven definitieve karakter - Neemt ontwikkeling zelf in handen
- Vanuit zijn natuurlijke aanleg
Woordenschat
1
,Hoofdstuk 8: de adolescent
1. Nativisten: wij worden als mens wat de natuur met ons van plan was.
Nature: het is de natuur die bepaalt wat we worden (de ui, de bloem,…)
2. Empiristen: het is vooral de ervaring en de opvoeding die ons maken tot wat we zijn,
die ons vormen (behavioristen, mechanistische visie)
3. Tabula rasa: bij empirist John Locke, we worden als onbeschreven blad geboren (het
filmrolletje)
4. Interactionisme: bovenstaande twee bepalen in interactie wat we worden
5. Zelfbepaling: de mens geeft zelf ook mee richting aan zijn leven (humanistische
psychologie)
Ontwikkelingsfasen
Gewoon eens lezen in boek
- Een opeenvolging van kwalitatief verschillende fasen
OF
- Een continu voortschrijdende ontwikkeling (continuïteit)
1. Trapmodel
2. Gelaagde model (discontinuïteit)
3. Lijnmodel
Ontwikkelingsdomeinen en ontwikkelingstaken
Ontwikkelingsaspect: een bepaald aspect van het gedrag waarvan we de ontwikkeling gaan
bestuderen.
Bv. Het denken, fantaseren, praten, het lichamelijk groeien, de sociale omgang,…
Ontwikkelingsgebied Ontwikkelingstaak Nummer
1. Lichamelijke ontw. Mama of papa zeggen 6
2. Motorische ontw. Stappen 2
3. Seksuele ontw. In zinnen spreken 6
4. Cognitieve ontw. Beseffen dat je als je een 4
voorwerp verstopt, dat het
niet echt weg is
5. Morele ontw. Zelf met een lepel eten 2
6. Taalontwikkeling Eerste liefje 7 en 8
7. Sociale ontw. Zindelijk zijn 1 en 2
8. Dynamisch affectieve Een hechte vriendschap 7 en 8
ontwikkeling aangaan
Inzien dat het 4
gemeenschappelijke tussen
rode tulpen en gele narcissen
is, dat het beide bloemen
zijn
Tanden wisselen 1
Aanvoelen wat goed en 5 (4 en 8)
slecht is
Groeischeut 1
2
,Hoofdstuk 8: de adolescent
Kunnen balanceren op 2
muurtjes en dergelijke en
daarbij goed je evenwicht
kunnen houden
Ontwikkelingstaken
- Er zit soms een chronologie in de opeenvolging van ontwikkelingstaken
Bv. Je leert eerst lezen en daarna schrijven
- Er zijn gevoelige of kritische periodes om bepaalde ontwikkelingstaken te verwerven
Bv. De taalverwerving en de ‘wolfskinderen’
- Net als de start en het voorkomen van ontwikkelingsfasen is het verwerven van
ontwikkelingstaken relatief
Bv. Niet iedereen kan fietsen
Bv. Menarche: niet bij elk meisje op 12 jaar, 1 maand en 3 weken
Ontwikkelingsfactoren
Ontwikkelingsdeterminanten
Er zijn factoren die een invloed hebben op het gedrag en de ontwikkeling van de mens
1. De OMGEVING (school, ouders, vrienden,…)
Het belang van LEREN (nurture)
Mileutheorieën / empiristen
2. Genetische AANLEG (nature)
Biologisch georieënteerde theroieën / nativisten
Kwestie van RIJPING
3. De interactie tussen nature en nurture
4. De eigen keuze van de mens (zelfbepaling)
In hoeverre bepalen wij zelf de ontwikkeling van ons leven? Of is dat een illusie?
De determinitische visie versus de eigen keuze, vrije wil
Hoofdstuk 2: twee fundamentele
ontwikkelingstheorieën
3
, Hoofdstuk 8: de adolescent
De psychologische identiteitstheorie van Erik Erikson
Ontwikkelingstheorie:
- Identiteitsproblematiek
- Impact van de sociale omgeving
- Neofreudianen
- Ego (ich)
- Constructieve taak
- Egopsycholoog
Levensfasen Kernconflict Omgevingsaspect Egosterkte
Oraal-sensorisch Fundamenteel Geborgenheid Hoop
stadium vertrouwen tegenover vanwege de
fundamenteel verzorgers
wantrouwen
Anaal-musculair Autonomie tegenover Gezagsvolle en Wilskracht
stadium schaamte en twijfel oordeelkundige
ouders
Locomotorischgenitaal Initiatief tegenover Harmonieuze Doelgerichtheid
stadium schuldgevoel gezinssituatie met
ouders, broer, zus
Latentiestadium Vlijt tegenover Positief ingestelde Competentie
minderwaardigheid volwassenen en
leeftijdsgenoten
Jeugdperiode Identiteit tegenover Loyale peergroep en Trouw
rolverwarring positieve
identificatiefiguren
Jongvolwassenheid Intimiteit tegenover Een partner en een job Liefde
isolement
Midddenvolwassenhei Generativiteit Een eigen gezin en Zorg
d tegenover stagnatie zinvol werk
Laatvolwassenheid Ego-integriteit De bredere Wijsheid
tegenover wanhoop samenleving
4