Resume
Samenvatting Medische Sociologie
- Établissement
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Samenvatting Medische Sociologie Examenresultaat: 15/20
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
Samenvatting Medische SociologieHet examen: schriftelijk examen, essay-vorm max 1pagina per vraag (probeer zoveel mogelijk te
antwoorden), drie vragen (twee letterlijk & een toepassingsvraag met krantenartikel of grafiek). 2u30
minuten de tijd
INLEIDING
0. Inleiding
Doel van het vak = andere bril om naar het medische te kijken
→ Macro sociologie: inzicht in hoe maatschappelijke evoluties de gezondheidszorg beïnvloeden
en hoe de gezondheidszorg maatschappelijke evoluties mee beïnvloedt
→ Micro sociologie: inzicht in hoe onze gezondheid ons (sociale) leven beïnvloedt en hoe ons
sociale leven impact heeft op onze gezondheid.
Evidence based medicines zijn medicijnen waarvan aangetoond is dat ze effectief (niet)
werken. Nog steeds vinden er ingrepen plaats waarvan reeds aangetoond is dat deze geen
bevorderend effect hebben voor de patiënt. Deze operaties zijn vaak een machtsgevolg. Zo willen
producenten van protesen graag een afzetmarkt hebben, ookal heeft deze protese geen meerwaarde
voor de patiënt.
Vaak hoort men de zegswijze ‘meer geld wil zeggen meer kwaliteit’ maar dit verband
kan onderuit gehaald worden door te kijken naar de levensverwachting van personen.
Bovenaan zien we de VS met veel centen binnen de gezondheidszorg (links), maar
een lagere levensverwachting dan pak weg Frankrijk die minder geld spenderen
aan de gezondheidszorg.
Ook de gezondheidsinformatie die we opnemen via de actualiteit (nieuws, internet, …) hebben een
invloed op onze manier van leven. Hoger opgeleiden zijn geneigd om meer alcohol te gaan
consumeren en een hogere levensverwachting hebben dan lager opgeleiden. Terwijl lager opgeleiden
sneller geneigd zijn om een sigaret op te steken.
1. Sociologie
1.1. Wat is sociologie?
Sociologie = de wetenschap die het samenleven van mensen bestudeert.
= De studie van het sociale leven, sociale verandering en de sociale oorzaken en gevolgen van
menselijk gedrag.
= geen exacte wetenschap, maar hoe we erin slagen samen te leven en dat te organiseren →
structuur, organisaties, maatschappijen en hoe we binnen die contexten met elkaar interageren.
“Sociologie is de studie van de interactie tussen groepen en individuen in de menselijke samenleving.
De term samenleving verwijst naar een reeks van externe factoren die onze overtuigingen en
gedragingen beïnvloedt.”
1.2. Twee takken in de sociologie
Medische sociologie kent TWEE TAKKEN
1) Sociologie van ziekte en gezondheid (health and illness)
= BINNEN de geneeskunde, het (niet) nemen van medicatie,…
2) Sociologie van de geneeskunde en geneeskundige beroepen (medicine)
= VAN de geneeskunden en de beroepen, interactie artsen patiënten en omgekeerd,
ziekenhuisorganisatie, hoe is dat georganiseerd, geëvolueerd,…
Vroeger ging ziekte en welzijn enkel over medicijnen, dokters, … Tegenwoordig worden ook voeding
en dergelijke hierbij betrokken. Vb : tournéé minerale
Onze idee over gezond te zijn en eigen verantwoordelijkheid is behoorlijk geëvolueerd. De dag
van ons thuis als iemand wilt roken, dan moet dit op het terras, vroeger deed men dit binnen en dronk
1
,men wijn en bier en at men veel.
→ Opinies van mensen over verantwoordelijkheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Dit
evolueert. Dit zijn de soort dingen die sociologie tegenwoordig onderzoekt.
1.3. Uitgangspunten
Uitganspunt van deze cursus: maatschappelijke evoluties zorgen voor een nieuw/ander probleem zodat
ook de vraag naar zorg veranderd, alsook het aanbod en de organisatie. We bekijken een voorbeeld
dat zich heeft voorgedaan in New York.
1.3.1. Maatschappelijke evoluties beïnvloeden
➔ Wat als (zorg)probleem wordt ervaren
➔ Vraag naar zorg
➔ Aanbod van zorg
➔ Organisatie van zorg
Nieuw/ander probleem ➔ Vraag verandert ➔ Aanbod en organisatie verandert
1.3.2. Verandering doorheen de tijd
Voorbeeld: eerste grote steden (19e eeuw) (New York)
➔ Toename bewoners (30 miljoen)
➔ Probleem: paarden (en kar vervoersmiddel van die tijd) veroorzaakten
- Ongevallen/vernielingen (op hol slaan => verzekering tegen hoge prijs)
- Milieuoverlast (lawaai + dode paarden bleven liggen)
- Hoge verzekeringskosten
- Vervuiling (dode paarden + paardenmest)
- Ongezonde lucht (enorme stank bij regen => hoge stoepen in NY)
➔ Erg ongezond, ziektes (vliegen), ongedierte (ratten), toen geen zorgen over global warming
maar over het paard, steden konden niet meer zonder maar ook niet meer met het paard
o “Urban Planning conference” 1898 → hoe kunnen we paard vervangen, 10-daagse
conferentie, stopt na 3 dagen = geen oplossing in zicht
➔ Oplossing (technologische innovatie): auto’s + elektrische tram (maar tegenwoordig ook
probleem; vroeger “the environmental savior” en nu 20-21ste eeuw “environmental
destroyer” → nadelen van de auto worden duidelijk)
Boodschap: problemen van nu zijn niet de problemen van de toekomst en de oplossingen van nu zijn
niet noodzakelijk oplossingen in de toekomst
Andere verandering doorheen de tijd
Bv. antibiotica is oplossing van ziektes, maar er worden te veel antibiotica voorgeschreven en er zit
antibiotica in het grondwater en er ontstaat een resistentie bij mensen waardoor we steeds meer nodig
hebben. = nieuwe oplossing noodzakelijk hier
Bv. handicap of psychische problemen: grote voorziening in een bos met grote oprijlaan, ver weg van
het centrum. Dit soort oplossingen wordt niet meer gezien als een goede oplossing. België heeft nog
altijd meer bedden dan omringende landen en verblijfsduur is langer. Dit ziet men niet meer als goede
zorg omdat we ervan uitgaan dat mensen met een handicap of psychische ziekte zoveel mogelijk
geïntegreerd moeten worden met de samenleving. Dus wat zien we? In de wet op de ziekenhuizen staat
Artikel 107: vervangen van bedden door mobiele teams. Evolutie van zorg in ziekenhuizen naar zorg bij
iemand thuis of bij beschut wonen, waarbij het ziekenhuis naar de persoon komt en er een team
ambulant gevormd wordt rond die persoon. De oplossing van vroeger wordt tegenwoordig dus
gezien als een probleem.
2
,2. Medische sociologie
2.1. Wat is medische sociologie
➔ De kern = biologische factoren die sociale mogelijkheden bepalen MAAR sociale wereld
stel ook grenzen aan wat biologisch mogelijk is
o Houding ten opzichte van roken/rokers
o Veranderingen in relatie tussen arts en patiënt
Ook alles wat we doen en laten met betrekking tot lichaam en gezondheid is het product van sociale
relaties en maatschappelijke ontwikkelingen De context waarbinnen je leeft en wat er gebeurt in je leven
heeft impact op de ziekte en op de gevolgen van de ziekte.
HOOFDSTUK 1: ZIEKTE & ZORG: EEN HISTORISCHE SCHETS
1. Inleiding
Er worden steeds meer en meer mensen oud. Waardoor het ziektepatroon verschuift van acute
ziekten naar chronische ziekten. De laatste decennia komen we in contact met andere ziekten van
vroeger. Dit beïnvloed niet alleen waarop we over ziekte en gezondheid denken maar ook ons gedrag.
➔ Confrontatie met andere (chronische) ziekten: verandering van patronen van ziekte en
sterfte
o Andere manier van denken over ziekte en gezondheid
o Andere manier van gedrag m.b.t. ziekte en gezondheid
o Ander beeld van de zieke persoon
Mazelen komen tegenwoordig minder voor. De chronische ziekten die tegenwoordig meer voorkomen
zijn hypertensie, depressie, astma, diabetes… Hart- en vaatziekten vormen bij vrouwen eerste
doodsoorzaak, bij mannen zijn dit tumoren.
2. Ontwikkelingen in sterfte- en ziektepatroon voor 1970
2.1. Sterftedaling tot 1850 (LV: 36 – 40 jaar)
Oorzaken voor deze sterftedaling is eerder giswerk. Vermoedde oorzaken: minder sterfgevallen ten
gevolge van ondervoeding en infectieziekten. 3 verklaringen dat minder sterfgevallen ten gevolge
van infectieziekten zorgden voor een sterftedaling:
➔ Minder infectieziekten
o Biologische factoren
▪ Vermindering virulentie (= aanvalskracht) van micro-organismen. Aan het
einde van epidemie zou virulentie van MO verminderen, moeilijk te bewijzen
maar mag niet vergeten worden
o Geneeskundige factoren
▪ Medische interventies (bv. inoculatie tegen pokken, vaccinatie tegen
koepokken)
o Sociale factoren
▪ Veranderingen in sociale omgeving
• Verbetering in voeding (minder ondervoeding)
• Mechanisch geweven katoenen kleding
• Verbetering in levensomstandigheden (stenen huizen): ongedierte +
hygiëne
2.2. Sterftedaling tussen 1850 en 1970
Sinds midden 19e eeuw meer gegevens over sterfte naar doodsoorzaak beschikbaar (meer
gedocumenteerd).
3
, 2.2.1. Terminologie
1. Demografische transitie: overgang van situatie met relatief hoge sterfte- en geboortecijfers
naar situatie met relatief lage sterfte- en geboortecijfers als gevolg van sociaal-
economische veranderingen. Het duurt enige tijd vooraleer mensen hun reproductiepatronen
aanpassen aan hogere overlevingskansen van kinderen, waardoor de bevolkingsomvang
tijdelijk sterk toeneemt.
2. Tweede demografische revolutie: overgang van samenleving waarin primaire
relatievorming wordt gedomineerd door huwelijkssluiting naar samenleving waarin grote
diversiteit van samenlevingsvormen bestaat. Er is uitstel van het ouderschap, minder
kinderen en het ontstaan van vruchtbaarheid onder vervangingsniveau. Er is ook een zeer laag
blijvend sterftecijfers met als gevolg een hogere gemiddelde levensverwachting.
3. Epidemiologische transitie (Omran): overgang van een situatie met infectieziektes en
ziektes veroorzaakt door voedseltekort naar situatie met chronische, niet-infectueuze
aandoeningen, zoals hartziekten en kankers (degeneratieve ziekten en man-made diseases).
Deze drastische verandering in ziekte- en sterftepatronen ging gepaard met de transitie van
een landbouwsamenleving naar een industriële maatschappij.
2.3. Engeland en Wales
In dit puntje worden de sterftecijfers gepresenteerd naar doodsoorzaken die betrekking hebben op
Engeland en Wales. Met betrekking tot Engeland en Wales kunnen de afzonderlijke doodszoorzaken
naargelang de wijze van overdracht in vier brede categorieën worden gegroepeerd.
➔ Doodsoorzaken naargelang wijze van overdracht
o Via lucht (bv. TBC, roodvonk, pokken, bronchitis…)
o Via drinkwater en voedsel (cholera, diarree, tyfus…)
o Via andere infectieziekten (syfilis, stuipen, kraamvrouwenkoorts…)
o Niet door micro-organismen (aangeboren afwijkingen, kanker…)
Totale sterftedaling tussen was voornamelijk aan de daling van de sterfte aan infectieziekten te danken.
De eerste kolom geeft de procentuele bijdrage van iedere ziekte in de daling van het sterftecijfer
tussen 1948 – 1854 en 1971. In de 2de en 3de kolom wordt deze periode van ongeveer 120 jaar
gesplitst in de periode van 1848 – 1854 tpt 1901 en de periode van 1901 tot 1971. Dat maakt een
vergelijking mogelijk van de mate waarin een doodsoorzaak voor of na 1901 aan het dalen was.
Doodsoorzaak 1845 – 54 en 1970 Waarvan 1848 – 54 tot 1901 tot 1971
1901
Ziekten via lucht 38,5 12,5 25,0
Ziekten via water en 21,5 9,5 12,0
voedsel
Andere infectieziekten 12,5 4,5 8,0
Totaal infectieziekten 72,5 27,5 47,0
Ziekten van niet – 25,5 2,5 23,0
infectueuze aard
2.4. De ontwikkeling van levensverwachting in België
Laatste 150 jaar in België: verdubbeling LV (39.06 – 39.59)
➔ Vooral 1870 – 1880
o Vooral voor jongere leeftijdsgroepen
Zuigelingensterfte blijft hoog
➔ 1900: 1/5 baby’s overlijdt
o Terugloop zuigelingsterftie
1925: sterilisatie van melk + specifieke
beleidsmaatregelen (verbetering)
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur willemknevels. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
79202 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans