Notes de cours
Samenvatting Biologische aspecten van de voortplanting
- Établissement
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Volledige samenvatting: - Alle slides - Notities - Extra uitleg boek Examenresultaat: 15/20
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
Biologische aspecten van devoortplanting
Master Seksuologie
2020
Willem Knevels
Aangepast (2011)
, INHOUDSOPGAVE
DEEL I: SEKS EN DE ALTERNATIEVEN 3
HOOFDSTUK 1: SEKSUELE VOORTPLANTING 3
1.1 DE MEIOSE: HET SCHUDDEN VAN DE GENETISCHE KAARTEN 3
1.2 DE BEVRUCHTING: EEN GENETISCHE BLIND DATE 6
1.2.1 Uitwendige bevruchting en de r-strategie 7
1.2.2 Inwendige bevruchting en de k-strategie 7
1.2.3 Het verloop van de bevruchting 9
1.3 OVI- EN VIVIPARITEIT 10
1.3.1 Ovipariteit 10
1.3.2 Van ovipariteit naar vivipariteit 11
1.4 PLACENTOTROFIE EN DE DRACHT BIJ ZOOGDIEREN 12
1.4.1 Placentatie 13
1.4.2 De rol van het gele lichaam 17
1.4.3 Dracht versus immuniteit 18
1.5 HERMAFRODITISME 18
HOOFDSTUK 2: ASEKSUELE VOORTPLANTING 19
2.1 VEGETATIEVE VOORTPLANTING 19
2.2 PARTHENOGENESE, DE ONBEVLEKTE ONTVANGENIS 19
2.3 GYNOGENESE EN HYBRIDOGENESE 20
HOOFDSTUK 3: DE PARADOX VAN SEKS 20
3.1 SEKS IS EEN KOSTELIJKE ZAAK 20
3.1.1 De kost van de mannetjes 20
3.1.2 de (asymmetrische) kost van de gametogenese 21
3.1.3 De kost van recombinatie 21
3.2 WAAROM DAN SEKS? 21
3.2.1 Müller’s ratchet 21
3.2.2 The Red Queen 22
3.2.3 Box 2: miljoenen jaren van abstinentie 22
DEEL II: WAAROM MANNEN EN VROUWEN VERSCHILLEN – DE PROXIMALE REDENEN 23
HOOFDSTUK 4: HET GENETISCHE GESLACHT 23
4.1 HET GENETISCHE GESLACHT BIJ ZOOGDIEREN: HET X/Y-SYSTEEM 23
4.2 ANDERE GENETISCHE SYSTEMEN VAN GESLACHTSDETERMINATIE 27
4.3 OMGEVINGSAFHANKELIJKE GESLACHTSDETERMINATIE 27
HOOFDSTUK 5: HET GONADALE EN HET HORMONALE GESLACHT 28
5.1 DE ONTWIKKELING VAN DE GONADEN 28
5.2 GESLACHTSHORMONEN 29
HOOFDSTUK 6: HET FENOTYPISCHE GESLACHT 31
Deel I: Seks en de alternatieven
6.1 DE PRIMAIRE GESLACHTSKENMERKEN 31
6.2 DE SECUNDAIRE GESLACHTSKENMERKEN 32
HOOFDSTUK 7: HET HERSENGESLACHT 32
7.1 HORMONEN EN HET HERSENGESLACHT 33
7.1.1 Activatie 33
7.1.2 Organisatie 34
7.2 HORMONEN EN MANNELIJK SEKSUEEL GEDRAG 36
7.3 HORMONEN EN VROUWELIJK SEKSUEEL GEDRAG 38
7.4 DE ROL VAN FEROMONEN BIJ DE VOORTPLANTING 39
7.4.1 De detectie van feromonen 39
7.4.2 De reactie op feromonen 40
7.4.3 Spelen feromonen een rol bij de mens? 41
7.5 GESLACHTSCHROMOSOMEN EN HET HERSENGESLACHT 41
1
,DEEL III: WAAROM MANNEN EN VROUWEN VERSCHILLEN – DE ULTIEME REDENEN 43
HOOFDSTUK 8: BIOLOGISCHE EVOLUTIE DOOR SELECTIE 43
8.1 DARWINS EVOLUTIETHEORIE 43
8.2 SEKSUELE SELECTIE 43
8.3 ULTIEME VRAAGSTELLINGEN: OP ZOEK NAAR FITNESSVOORDELEN 44
HOOFDSTUK 9: INTRASEKSUELE SELECTIE: COMPETITIEVE MANNETJES 45
9.1 PRECOPULATORISCHE COMPETITIE 45
9.2 POSTCOPULATORISCHE COMPETITIE 45
9.2.1 Spermacompetitie 46
9.2.2 Infanticide en het Bruce-effect 46
9.2.3 Partnerbewaking en andere ‘kuisheidsgordels’ 47
9.3 ALTERNATIEVE PAARSTRATEGIEËN 47
9.3.1 Satellieten 47
9.3.2 Mimicry 48
HOOFDSTUK 10: INTERSEKSUELE SELECTIE: KIESKEURIGE WIJFJES 49
10.1 DE BALTS 49
10.2 WHAT A GIRL WANTS, WHAT A GIRL NEEDS 50
10.2.1 Een huwelijksgift 50
10.2.2 Een gezonde partner en goede genen: de indicatorhypothese 50
10.2.3 Een arbitrair kenmerk: runawayselectie 51
HOOFDSTUK 11: DE VERSTREKKENDE GEVOLGEN VAN ANISOGAMIE 53
11.1 ROLLENPATRONEN EN DE OUDERLIJKE INVESTERING 53
11.2 PAARSYSTEMEN 54
11.2.1 Monogame mannetjes – witte raven? 54
11.2.1 Overspelige wijfjes 55
11.3 SEKSUEEL CONFLICT: THE BATTLE OF THE SEXES 55
11.3.1 De antagonistische co-evolutie van mannetjes en wijfjes 55
11.3.2 Seksueel conflict bij simultaanhermafrodieten: een schizofrene situatie? 57
11.4 ANISOGAMIE EN DE MENSELIJKE GEDRAGSECOLOGIE 58
11.4.1 De monogame mens: seks als bindmiddel 59
11.4.2 Partnerkeuze: het mannelijke perspectief 61
11.4.3 Partnerkeuze: het vrouwelijke perspectief 63
11.4.4 Seksueel conflict bij de mens 64
EXAMEN
Het examen bestaat uit een schriftelijk examen met open vragen, meerkeuzevragen en het verklaren van
biologische termen.
Bij de meerkeuzevragen wordt GIS-correctie toegepast.
Deel I: Seks en de alternatieven
Illustratie van de kennis met tekeningen en voorbeelden uit het dierenrijk is sterk aanbevolen
VOORBEELDVRAGEN
• Bespreek seksueel dimorfisme van de hersenen.
• Bespreek de oestrale cyclus (enkel fysiologische veranderingen, geen hormonale veranderingen).
• Bespreek interseksuele selectie.
• Bespreek de verschillende placentatietypes bij placentaire zoogdieren.
• Bespreek de hypothese(n) die tracht(en) te verklaren waarom de meeste dieren
geslachtelijke voortplanting verkiezen boven ongeslachtelijke voortplanting.
• Bespreek het hormonaal en fenotypisch geslacht.
2
, DEEL I: SEKS EN DE ALTERNATIEVEN
Seks is belangrijk en lijkt een cultureel gebeuren maar we zien dat dit in ALLE culturen voorkomt en is dus
ook een BIOLOGISCH gebeuren!
→ Alle organismen hebben de wens zich voor te planten (voor de mens is seks niet hetzelfde als
voorplanting, voor dieren is dit wel zo!)
Voortplanting = het doorgeven van onze genen; genen willen zich voortzetten in de volgende generatie.
→ Richard Dawkins : “genen zijn egoïstisch”, het enige doel is het zichzelf zien in de volgende generatie
HOOFDSTUK 1: SEKSUELE VOORTPLANTING
Bij geslachtelijke of seksuele voortplanting komen er per definitie minstens twee verschillende
geslachten voor die elk een eigen type geslachtscellen/gameten vormen.
→ Er bestaan organismen waarbij voortplantingssystemen met meer dan twee geslachten voorkomen; bv
bij veel eencelligen)
→ Gameten van een verschillend type zullen bij contact versmelten tot een zygote.
Versmelting = bevruchting. Bevruchting is de productie van twee haploide (n)
gameten en te versmelten tot een diploïde zygote (2n)
1. Isogamie (Zie Tekening nr 1)
=Twee types gameten zijn uiterlijk (morfologisch) niet van elkaar te
onderscheiden
→ Biochemisch zijn de gameten echter wel verschillend (daarom
aanduiding met – en +)
Enkel gameten met een tegengesteld teken kunnen met elkaar versmelten
2. Anisogamie (Zie Tekening nr 2)
=Duidelijk een grote (macro-) en een kleine (micro-) gameet onderscheiden
→ Macrogameten worden conventioneel bestempeld als vrouwelijk en de
microgameten als mannelijk
Bv menselijke ei- en zaadcellen
3. Oögamie (Zie tekening nr 3)
= Bijzondere vorm van anisogamie (zoals bv bij mens)
→ Vrouwelijke eicellen zijn groot en onbeweeglijk; ze worden bevrucht door
mannelijke zaadcellen die zeer klein en beweeglijk zijn
1.1 DE MEIOSE: HET SCHUDDEN VAN DE GENETISCHE KAARTEN
➔ Erfelijk materiaal is aanwezig in celkern in de vorm van chromosomen
o 46 chromosomen in onze cellen zijn 23 paren van chromosomen, elk bestaand uit 1
vaderlijk chromosoom en 1 moederlijk chromosoom= homologe chromosomen.
Beide chromosomen van een paar gelijken op elkaar (dragen genen die dezelfde
kenmerken controleren)
Deel I: Seks en de alternatieven
▪ Genen op homologe chromosomen hoeven niet identiek te zijn; van eenzelfde
gen bestaan er immers meestal meerdere varianten=allelen (homo of
heterozygoot).
• Het is de combinatie van allelen die de fenotype (uiting genotype)
bepalen
o chromosomen bestaan uit chromatine = complex van DNA en eiwitten
o Karyotype= specifieke patroon van chromosomen van 1 individu
Tijdens de interfase dupliceren alle homologen chromosomen
= zusterchromatiden → Deze hangen aan elkaar adhv cohesine eiwit
tussen de kinetochoren thv het centromeer
3
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur willemknevels. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €4,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
79202 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans
