Kwaliteitsvol Wonen
Kader 1: Wonen als basisbehoefte
Sociale grondrechten → Ze zijn inherent aan het mens-zijn: rechten waarover
eenieder beschikt net omdat hij/zij mens is. In waardigheid kunnen leven en
vrijheid ontplooien.
Ze zijn ontastbaar en levensnoodzakelijk:
- Noodzakelijk voor fysieke en psychische ontwikkeling
- Opgenomen in internationale verdragen en grondwetten, staan ‘boven de
wet’
- Willen een doel realiseren
Traditioneel staat de overheid in voor het beschermen en verwerkelijken van de
voorwaarden opdat een persoon vrij en in waardigheid kan leven.
→ Grondrechten moeten institutioneel worden verankerd (grondwet)
→ Overheid mag de grondrechten van de burgers niet aantasten
→ Recht op arbeid, voeding, kleding, huisvesting, cultuur, …
Redenering: Basisbehoeften dienen vervuld om andere grondrechten te kunnen
uitoefenen
Art. 23 Belgische grondwet
Ieder heeft recht een menswaardig leven te leiden. Iedereen heeft recht op een
behoorlijke huisvesting. Een behoorlijke huisvesting maakt een essentieel deel uit
van het recht een menswaardig leven te leiden.
Parlementair stuk – Senaat (1991-92)
Naast voedsel en kleding behoort huisvesting tot de meest elementaire
levensbehoeften van de mens. Het is de taak van de overheid te bevorderen dat
elkeen in deze levensbehoefte kan voorzien. De overheid moet ervoor ijveren dat
ieder gehuisvest is en een woning die in verband met veiligheid, kwaliteit en omvang
gepast is aan de sociale en economische toestand van de maatschappij.
Vlaamse Codex Wonen (Vroeger Vlaamse Wooncode)
Iedereen heeft recht op wonen. Daartoe moet de beschikking over een aangepaste
woning, van goede kwaliteit, in een behoorlijke woonomgeving, tegen een
betaalbare prijs en met woonzekerheid worden bevorderd.
Dylan De Temmerman 1B2
,Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens
Art. 25 → Recht op een levensstandaard, die hoog genoeg is voor de gezondheid en
het welzijn van zichzelf en zijn gezin, waaronder inbegrepen voeding, kleding,
huisvesting en geneeskundige verzorging.
Internationaal verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten
Art. 11 → De staten die partij zijn bij dit verdrag erkennen het recht van eenieder
op een behoorlijke levensstandaard voor zichzelf en zijn gezin, daarbij inbegrepen
behoorlijke voeding, kleding en huisvesting, en op steeds betere
levensomstandigheden.
Herzien Europees Sociaal Handvest → Speelt belangrijke rol voor grondrecht op
wonen
Art. 16 → Verplichting steun te verlenen aan het gezin, inclusief het verschaffen van
gezinshuisvesting.
Handvest van de grondrechten van de EU
Art. 34 → Om sociale uitsluiting en armoede te bestrijden, erkent en eerbiedigt de
Unie het recht op sociale bijstand en op bijstand ten behoeve van huisvesting,
teneinde al diegenen die niet over voldoende middelen beschikken een waardig
bestaan te verzekeren.
→ Frankrijk die aangeklaagd werd voor ontruimen ROMA-kamp.
Functies van wonen en huisvesting
1) Mensenrecht
2) Centrum van identiteit en persoonlijke ontwikkeling
3) Fysieke functie (veiligheid en onderdak)
4) Psychosociale functie (een thuis)
Toegang tot huisvesting
Zowel naar beschikbaarheid als men op zoek is als naar woonzekerheid eens men
over een woning beschikt:
◼ Woonzekerheid: Bescherming van de zwakste contracterende partij (de
huurder)- opzegtermijnen, oneerlijke bedingen, huurprijsverhogingen
◼ Verwezenlijken van het grondrecht op wonen, vooral een zaak om meest
kwetsbaren toegang te verschaffen
Dylan De Temmerman 1B2
, Kader 2: Woonbehoefte en woonmarkt
Evenwicht tussen vraag en aanbod centraal voor de betaalbaarheid van
huisvesting. Komt er geen evenwicht tot stand via de vrije markt? Dan dient de
overheid in te grijpen. Voor huurders betekent betaalbare huur: een huur die
toelaat aan de bewoner om de initiële kosten te betalen (waarborg + 1e huur), de
lopende huur en huurlasten gedurende een lange periode met behoud van een
minimaal levensniveau zoals gebruikelijk is.
Hoe worden betaalbaarheid en woonzekerheid gemeten?
- Woonquote → 30% bruto woonuitgaven is aanvaardbaar t.o.v. besteedbaar
inkomen + variabele norm (houdt rekening met inkomensquintiel)
- Resterend inkomen → Verschil bruto woonuitgaven en woonquote →
Minimumbudgetten om menswaardig te kunnen leven
→ Gemiddeld Europees huishouden spendeert 21,4% van besteedbaar inkomen
aan wonen (hypotheekaflossing, huur…) 40% van de Belgische huishoudens ervaart
geen hoge woonkost, 29% wel.
Conclusie van EU-rapport wonen 2019
→ Aanzienlijk deel van het besteedbaar inkomen wordt door EU-huishoudens
gespendeerd aan woonkosten.
→ Na aftrek van woonkosten zitten op Europees niveau 156.000.000 mensen in
een risicozone op armoede (60% mediaaninkomen).
PARADOX
Landen waar het grootste deel van de huishoudens geen grote woonlast ervaart,
zijn de landen met grootste sociale woonaanbod, die het meeste spenderen aan
woonondersteuning en een lagere werkloosheidsgraad hebben.
Sociale huisvesting
→ 157 000 Sociale woningen en 12 000 SVK’s → 169 000 sociale woonunits
→ 153 000 Kandidaat-huurders op wachtlijst → Gemiddelde wachttijd 1297 dagen
Bindend Sociaal Objectief → Meer informatie opzoeken
→ 50 000 bijkomende sociale woningen tegen 31 december 2025
→ Geldend voor 308 gemeenten in Vlaanderen, moeten bepaald aantal sociale
woningen tellen (9%)
→ Sommige steden behaalden BSO reeds (Gent)
Dylan De Temmerman 1B2
,SHM
- Samen met gemeente bepalen en uitvoeren van woonbeleid
- Kan bestaan als huur- en koopmaatschappij of gemengd
SVK
- Biedt net als SHM sociale huurwoningen aan, worden gesubsidieerd als ze
erkend zijn
- Geen eigen patrimonium zoals SHM
- Huurt op private huurmarkt en verhuurt onder + begeleiding huurder
- Verbinding tussen private eigenaar-verhuurder en sociale huurder
VMSW
- Lokale woonactoren stimuleren, ondersteunen, begeleiden en financieren
om sociale woonprojecten te realiseren
- Wat? Extern verzelfstandigd agentschap van de Vlaamse Overheid &
onderdeel van beleidsdomein omgeving
- Verstrekt Vlaamse woonleningen aan particulieren
- Missie? Sociaal wonen mogelijk maken
Wonen Vlaanderen
- Intern, verstrekt premies aan particulieren
- Ziet er op toe dat kwaliteitsnormen worden gerespecteerd, ondersteunt
gemeenten bij ontwikkeling en uitvoering lokaal woonbeleid
Anno 2021 is 1 Vlaming op vijf 65 jaar of ouder, verwachting is dat dit in 2030 1
Vlaming op 4 zal zijn, waarvan 1/3 80 jaar of ouder is.
Zorgbehoefte stijgt, doel is (ook beleidsmatig) meer en meer om ouderen zo lang
mogelijk thuis te laten wonen.
Ageing in place
→ Gaat over mogelijkheden bieden om thuis te blijven wonen (met inspraak van
ouderen zelf). Rekening houden met push- en pull-factoren:
◼ Push-afstotingsfactoren (lage kwaliteit en onaangepast zijn vd woning,
gebrek aan comfort)
◼ Pull-aantrekkingsfactoren (andere woning is aantrekkelijker,
woningaanpassing)
Alternatief zorgwonen
◼ Melding voor zorgwoning geïntegreerd in de woning (volgens huidige
regelgeving)
◼ Verplaatsbare zorgunit die aangebouwd wordt tegen de woning
◼ Zorgunit in vergund bijgebouw of een vrijstaande verplaatsbare unit
→ Geen omgevingsvergunning meer nodig, enkel meldingsplicht
Dylan De Temmerman 1B2
, → Verplaatsbare units en erkenning van bestaande bijgebouwen zijn toegelaten
→ Thuiszorg wordt betaalbaarder en bereikbaarder
Assistentiewoningen
- Zelfstandig wonen met hulp aan huis indien gewenst
- Je betaalt huur of koopt een assistentieflat aan + eventuele
diensten/verleende zorg.
- Woning is aangepast aan zorgnoden, maar hogere graad van
zelfredzaamheid dan WZC
- Gemeenschappelijke ruimten en activiteiten worden dikwijls voorzien
Dylan De Temmerman 1B2
