Zintuiglijke ontwikkeling:
Inleiding:
- Als ergo veel invloed op menier waarop kinderen ontwikkelen.
- Daarom belangrijk te weten hoe ontwikkeling verloopt.
- Zo kan je de ontwikkeling stimuleren door middel van ZON!
- Zintuiglijke ontwikkeling stimuleren door bvb te snoezelen.
- Kinderen met ADHD, DCD, ASS = vaak sensomotorische problemen.
- Daarom is kennis van de zintuiglijke ontwikkeling cruciaal!
Belang voor ergotherapeuten:
- Ontwikkeling moet je als ergo stimuleren bij kinderen!
- Zintuiglijke ontwikkeling kan je niet los zien van motorische ontwikkeling, want elke
prikkel die via zintuigen binnenkomt, wekt een motorische reactie op =>
sensomotorische ontwikkeling.
- Zintuigen of sensoren: organen die prikkels opvangen.
- Die prikkels kunnen van binnen of buiten het lichaam komen.
- Al vanaf de conceptie krijgt het embryo prikkel die stimuleren tot groei en
ontwikkeling.
- Zenuwstelsel moet wel bij de geboorte nog rijpen!!
- !!Sensorische integratie: alle binnenkomende info wordt naar de hersenen geleid en
opgeslagen in het geheugen. Kind leert om prikkels van elkaar te onderscheiden en te
plaatsen. Dit is een aangeboren vermogen! Zo kan je verbanden leggen tussen al je
zintuigen en erover praten zonder het ter plekke te ervaren.
Sensoren/zintuigen:
- Het lichaam heeft vele sensoren die prikkels van binnen registreren, en sensoren die
prikkels van buiten het lichaam ontvangen.
- Sensoren is een ander woord voor zintuigen.
- Achtereenvolgens bespreken we de volgende zintuigen:
De evenwichtsorganen (vestibulair).
De proprioceptische sensoren ofwel: de stand- en bewegingszintuigen.
De tastzin, het gevoel (tactiel).
De oren (luisteren/auditief).
De ogen (visus/gadeslaan).
De neus (ruiken).
De mond (voelen) en tong (proeven/gustatief/olfactorisch).
,Het vestibulair systeem: evenwichtsorgaan:
Begripsomschrijving:
- In middenoor.
- Veelzijdige en belangrijke functie:
Nemen stand van het hoofd en hoofdbewegingen waar.
Zorgen voor de coördinatie van elke houding en beweging.
Meten de snelheid, kracht, richting van elke houding en beweging.
- Deze info wordt dan opgeslagen in geheugen zodat we die beweging en houding
opnieuw kunnen doen.
- Als zintuig: prikkels komen van andere zintuigen: bvb draaierig als iemand bloed ziet,
misselijk als iemand iets vies ruikt,…
- Functie bij emotionele ontwikkeling: lekker in je vel zitten.
- Dit zintuig werkt al tijdens zwangerschap:
Als moeder beweegt = je gaat dit voelen en die info wordt al naar je hersenen
gestuurd waardoor je meer zal rijpen.
Beweging in zwangerschap zal dus een stimulerend effect geven op baby!
- Na de geboorte:
Dit proces gaat verder.
Maar baby zal nu ook tegen de zwaartekracht in leren bewegen.
Alle bewegignen van de baby beginnen met het hoofd, waardoor
evenwichtsorgaan steeds gestimuleerd wordt.
Steeds meer verbindingen tussen evenwichtsorgaan (in kleine hersenen) en grote
hersenen.
Ontwikkeling is 90% onbewust.
- Meest geavanceerde vorm van evenwicht is stilstaan!
- Evenwicht is een belangrijke voorwaarde voor verdere ontwikkeling.
- Alleen als kind controle heeft over zijn bewegingen, zal het aandacht kunnen
besteden aan andere waarnemingen.
- Op 7-8 jaar: zijn zenuwstelsel, kleine hersenen (waar evenwichtsorgaan zich bevindt),
evenwichtssysteem en verbinding tussen beide hersenhelften gerijpt.
- Hoe meer evenwichtservaringen => hoe meer we het rijpingsproces ondersteunen.
, Problemen in het evenwichtsgevoel:
- Onvoldoende ontwikkeling:
Houterige en onhandige bewegingen.
Verslapte spieren.
Snel uit evenwicht.
Gevolg hiervan kan faalangst of onzeker zelfbeeld zijn.
- Overgevoelig evenwicht:
Kind snel draaierig.
Heeft een hekel aan activiteiten die evenwichtsorgaan extra prikkelen zoals
schommelen, varen met de boot, glijbaan afgaan,…
Traplopen, heuvel opklimmen, lopen of spelen op onregelmatige oppervlakten
maakt kind onzeker en angstig.
- Ondergevoelig evenwicht:
Kind beweegt druk, springt veel, draait veel met hoofd en lichaam.
Zijn vaak overmoedig en lopen tegen dingen aan.
Juist behoefte aan veel prikkels van evenwichtsorgaan.
Dit om de ontwikkeling van de hersenfunctie te stimuleren.
Evenwichtsgevoel stimuleren bij kinderen:
- Tijdens de zwangerschap, door als moeder regelmatig te bewegen.
- Door de evenwichtsreactie te oefenen met baby’s (zie: De Motorische Ontwikkeling).
- Door baby’s in allerlei houdingen te brengen en zo de hoofdbalans te laten oefenen.
Het is belangrijk het kind te leren de ogen op één lijn te brengen.
- Baby’s hebben veel bewegingservaring en -vrijheid nodig! Dus laat ze niet te lang in
een Maxi-Cosi of wippertje zitten.
- Door het laten ervaren van verschillen in hoogten en diepten: over banken klimmen,
door kuilen kruipen, trap op, glijbaan af, schommelen, omhoog vliegen boven je
hoofd, het kind op de kop houden, rondzwieren et cetera.
- Veel buiten spelen. Buiten doet groter appèl op het evenwichtsgevoel dan binnen.
Binnen is alles voorspelbaar, glad en stil. Buiten is alles in beweging, de wind waait je
soms zo omver, er is meer ruimte en de verre horizon is er als oriëntatiepunt.
- Op gras spelen is heel anders dan op zand of op steen, evenwicht wordt op andere
manier aangesproken en geoefend. Bied regelmatig andere ondergronden aan.
- Rollen van een dijk of duin af.
- Spelletjes als op de grond gaan liggen en erna gaan staan; zitvolleybal.
- Spelletjes als in één houding stilstaan (standbeeld maken). Kinderen rond laten lopen
en na een klap in de handen in die houding laten bevriezen.
- Door ook kinderen die al wat ouder zijn evenwichtsspelletjes aan te bieden; dat blijft
belangrijk. Over banken en balken lopen, hinkelen, springen, huppelen, rollen, of
spelen met een skippybal, dansen en rondtollen, fietsen, skaten enzovoort.
