Samenvatting: Kritisch in de
samenleving
Cultuur: Begripsinvulling
Wat is cultuur?
Gangbare definitie van cultuur
= een intersubjectief symbolensysteem dat de mens een oriëntatie biedt ten aanzien van de
anderen, de dingen, zichzelf en het buitenmenselijke
We onderscheiden 2 delen binnen onze cultuur
o Intersubjectief: voor meerdere mensen in communicatie met elkaar, samenleven
met mensen, contact hebben met iets of iemand
o Symbolensysteem: het geheel van tekens, waarmee de mens zijn kennen, kunnen en
zijn uitdrukt. Tekens kunnen zijn: een glimlach, een woord, een gebaar, een logo, …
De symbolen zijn geen losse tekens maar zijn gevat in een systeem. Bijvoorbeeld:
‘Taal’ is een symbolensysteem. Woorden zijn symbolen; ze zijn gevat in een systeem
dat geregeld wordt door spelling, zinsleer, … .
Dit symbolensysteem wordt van generatie op generatie overgeleverd en
getransformeerd
Voorbeeld: Taal
We hebben cultuur nodig om ons te oriënteren weten hoe we ons moeten gedragen,
weten wat we moeten doen …
o Oriëntatie = herkenning
Ijsberg van McClelland
o Ons handelen – denken – willen is cultureel bepaald
o
o Bovenaan is wat zichtbaar is hun cultuur, hun gedragingen enz.
o Onderaan zitten de normen, waarden enz. die achter deze cultuur en gedragingen
zitten dit is onzichtbaar en daarom snappen we sommige uitingen, overtuigingen
en culturen niet.
o Bv: de mensen van die niet Islam gemeenschap vragen vaak tijdens de ramadan of
het niet ‘moeilijk is om zo lang niet te zeten maar daar gaat het voor deze mensen
niet om, het is geen ‘dieet’ maar het heeft met de overtuiging te maken.
, Cultuur manifesteert zich op 4 niveaus
Meest zichtbaar,
oppervlakkigste; makkelijk te
veranderen
Minst zichtbaar, minst
oppervlakkig; moeilijkste te
veranderen
Verdere verkenning van het begrip cultuur
Samenleving ≠ cultuur
o Een samenleving of groep deelt wel een cultuur
o In een samenleving kunnen er verschillende (deel)culturen zijn
o Individuen behoren onvermijdelijk tot verschillende groepen of culturen (natie,
etnische groep, regio of streek, beroepsgroep, politieke stroming, religieuze groep,
klasse, allerlei smaakgroepen, etc.)
Cultuur is ..
o Cultuur biedt oriëntatie…
We hebben cultuur nodig om ons te oriënteren Weten hoe we ons
moeten gedragen, weten wat we moeten doen,… Oriëntatie = herkenning
o Cultuur brengt rust
In onrustige situaties grijp je terug naar je cultuur.
Als iemand anders je symbolensysteem snapt, dan ga je daar contact mee
zoeken. We zoeken naar iets wat gekend is, iets herkenbaar.
o Culturen zijn rekbaar…
Hoe kleiner de groep, hoe meer cultuurverschillen aan de oppervlakte
komen
Vb. Er zijn studenten uit Limburg, West-Vlaanderen, … die studeren in
Leuven.
o Cultuur als natuur
Vb. In India reinigen mensen zich in de rivier (de Gagnes). In diezelfde rivier
drijven dode runderen. Runderen zijn heilige dieren in India.
Nood aan kaders
o Niemand kan in de botte realiteit gegooid worden…
o Kaders worden verinwendigd: ontstaan culturele conflicten
Dimensies van cultuur
Cultuur bevat zowel een cognitieve, evaluatieve als affectieve dimensie.
o Cognitief: wat je kan denken of niet kan denken
Voorbeeld: In sommige culturen kunnen ze niet bedenken dat er mensen zijn
die niet geloven, het hebben van een godsdienst is ondenkbaar.
o Evaluatief: wat zijn de regels en wat zijn de sancties van/door de in-group
Bedriegen in een relatie, onbeleefd zijn, naaktfoto’s verspreiden, vrouwen
die niet werken