Deel I: Algemeen
1. Belang opleidingsonderdeel
1.1 Belastingen in de maatschappij
1. Financiële functie
o Om voldoende inkomsten te hebben om de staat en haar activiteiten te financieren. Bv.
Onderwijs, infrastructuur,….
o Dit gaat over enorme bedragen: 116.671 miljoen euro per jaar.
o Dit bedrag stijgt elk jaar, behalve vorig jaar, door de invloed van de coronacrisis.
o België: heft heel veel belastingen op bezoldigingen, wereldwijd het hoogste.
o Lonen moeten hierdoor heel hoog zijn, een groot deel van dat loon gaat naar de Belgische staat.
Kijken naar cijfers van verschillende landen van de OESO. België staat helemaal bovenaan. Alle andere
landen zitten onder de Belgische belastingdruk.
Tax Shift: belastingen verplaatsen van bezoldigingen naar andere soorten belastingen.
België is al vaak op de vingers getikt en belastingen zouden verplaatst moeten worden naar bv.
Milieubelastingen. Zodat milieuvervuilende bedrijven betalen en de druk op arbeid verminderd, maar de
overheid dezelfde inkomsten heeft.
2. Instrumentele functie (economische)
o Belastingen worden gebruikt als instrument om gedrag te stimuleren of ontraden. Bv.
Belastingvoordelen om gedrag te stimuleren of accijnzen op tabak: mensen eraf houden door
hoge belasting te heffen.
o Bv. Vennootschapsbelasting: ondernemingen die zaken uitvoeren die we als maatschappij goed
vinden, krijgen belastingvoordelen. Bv:
Onderzoek en ontwikkeling: als ondernemingen hierin investeren krijgen ze
belastingvoordelen
Innovatieaftrek: als ondernemingen nieuwe uitvinding doen en commercialiseren, dan is
85% van de winst niet belastbaar.
Belastinginkomsten verminderen, maar dit is verantwoord omdat O&O bijdraagt aan welzijn.
Carry back coronaverliezen: onderneming heeft verliezen geleden, verlies wordt
overgedragen naar vorig jaar, waardoor ze voor vorig jaar minder belastingen moeten
betalen en tijdelijk geholpen zijn.
3. Sociale functie
o Herverdelende functie: men probeert met belastingen meer gelijkheid tot stand te brengen.
o Personenbelasting: tarieven = progressief. Hoe hoger het inkomen, hoe hoger de belasting.
o Draagkrachtbeginsel
Gini-coëfficiënt: meet de ongelijkheid in een land
voor belasting en RSZ en na belasting en RSZ.
België: VOOR: relatief hoge ongelijkheid
NA: pijltje eindigt als laagste van alle landen die er staan.
Ongelijkheid wordt in zekere mate weggewerkt.
1
,1.2 Belastingen in het bedrijfsleven
Belastingen = kost
Ondernemingen maken winst en moeten hierop belastingen betalen, waardoor er minder geld is voor
investeringen, om aandeelhouders uit te betalen,…
Fiscale planning: reduceren van belastingkost “effective tax rate”. Door voordelen, bv. Fiscale
voordelen O&O, proberen zij hun effective taks rate naar beneden te krijgen. (lager dan 25% uit de
wet).
De laatste jaren is er een grote verandering geweest in het fiscaal klimaat. Men was veel bezig met het
verlagen van de effective tax rate, maar dat is nu meer naar de achtergrond verdwenen door een aantal
zaken die gebeurd zijn:
International consortium of investment heeft onderzoek gedaan naar multinationals. Betalen zij
belastingen zoals iedereen of hoe gaan ze belastingen ontwijken? Er zijn toen een aantal zaken naar
boven gekomen:
o Luxembourg leaks: ex-werknemer die advies gaf over fiscale taxplanning, heeft confidentiële
documenten doorgestuurd naar de journalisten en zij hebben dit vrijgegeven aan het publiek.
Geheime deals tussen multinationals en de Luxemburgse taks administratie. Als multinationals in
Luxemburg investeerden kregen ze lagere belastingen.
o Panama papers: hackers hebben een advocatenkantoor gehackt en zijn zo ook aan vertrouwelijke
informatie gekomen over multinationals, dit is ook via de pers gelekt.
o Luxemburg is geen belastingparadijs, Panama wel.
Initiatieven van wetgevers om dit te stoppen. Een aantal indicaties dat het probleem nog steeds
niet opgelost is.
Er zijn de laatste jaren meer investeringen geweest in Luxemburg dan in de volledige Verenigde Staten.
SPOOK-investeringen: er staat geen werkstelling tegenover, geen investeringen in O&O, maar vooral
kapitaalstromen met de bedoeling om er aan fiscale planning te doen.
Beweging op gang
Tegen Starbucks: grote omzet, maar ze betalen geen corporation taks.
Evolutie waarbij taks planning steeds meer publiek bekend gemaakt wordt, maatschappelijke opvattingen
die wijzigen Meerderheid vind dat je aan verantwoorde taxplanning kan doen.
Gewijzigde taks functie binnen bedrijfsleven:
1. Minder geïsoleerd, meer controle, risicofactor, meer druk van externe stakeholders
Protesten tegen Starbucks over taksen zijn niet meer enkel het probleem van de taks
planner, maar de CEO, communicatiesector,… worden er ook bij betrokken. Niet meer
enkel fiscale afdeling is hier mee bezig Risk management
2. Accountant/bedrijfsfiscalist raad van bestuur, CFO
3. Fiscale optimalisatie en planning (instrumentalisme) compliance/reputatierisico &
strategische beslissingen, ethiek, sociale aspecten.
Waar vinden we belastingen terug in de jaarrekeningen?
o 132: belastingvrije reserves (winsten die voorlopig vrijgesteld worden, voorlopig worden ze hier
ingeschreven)
o 168: uitgestelde belastingen
o 453: bedrijfsvoorheffing (geen kost voor de onderneming: het is een belasting van de
werknemers. Als werknemers lonen krijgen, moeten ze daar belastingen op betalen, maar de
werknemer houdt al een stuk in voor het loon gestort is. Als werknemer €100 moet betalen, maar
de ondernemer heeft al €60 bedrijfsvoorheffing afgehouden, betaalt werknemer nu €40.)
o 64: onroerende voorheffing
2
, o 67: vennootschapsbelasting
2. Begrippen en beginselen
2.1 Begrippen
Belasting
o Dwingend karakter: we moeten betalen
o Financieel doel: staat financieren
o Afwezigheid van rechtstreekse en individuele tegenprestatie: op een zekere manier heb je
voordeel, maar geen rechtstreeks individueel voordeel.
Mogelijke examenvraag: omschrijving van een soort heffing en zeggen of het een belasting is ja of nee.
Andere heffingen:
- Vergoedingsretributies: je betaalt aan de overheid in ruil voor een dienst van de overheid. Bv.
Betalen voor de nummerplaat bij nieuwe auto. Niet dwingend, wel rechtstreekse
tegenprestatie: je betaalt enkel als je een auto wil kopen.
- Sociale zekerheidsbijdragen: bijdragen te betalen op bezoldiging. Wel verplicht, niet altijd een
rechtstreekse tegenprestatie.
Grote onderscheid met belastingen: belastingen komen in algemene pot en worden voor alles
aangewend. Sociale zekerheidsbijdragen komen in aparte pot terecht, die enkel gebruikt kunnen worden
voor kosten van sociale zekerheid
Belastingheffende instanties
o Federale belastingen: federale staat. Bv. Personenbelasting en vennootschapsbelasting
o Regionale belastingen: gemeenschappen en gewesten. Bv. Onroerende voorheffing, ook een stuk
belastingvoordelen in personenbelasting, milieu en mobiliteit.
o Lokale belastingen: provincies en gemeenten
Al deze instanties hebben een eigen autonome fiscale bevoegdheid: ze kunnen zelf eigen
belastingen invoeren, door democratisch gekozen orgaan.
Niet altijd goed op elkaar afgestemd
Verschillende niveaus kunnen belastingen heffen op hetzelfde.
In de verschillende gewesten zijn er andere opvattingen over belastingen.
Bv. Kilometerheffing: belasting heffen op het gebruik van voertuigen:
- Brussel: gepleit voor tolheffing
- Wallonië: geen tolheffing
- Vlaanderen: stond op agenda, maar is niet doorgegaan
Gewesten gaan steeds meer ieder hun eigen weg Andere regels = complexer.
Gemeentebelasting: belasting van kustgemeenten op tweedeverblijvers. Tweedeverblijvers mogen niet
naar de kust, maar ze betalen daar wel belastingen. Als ze er niet naartoe mogen, vonden ze dat ze de
belastingen niet moesten betalen.
Ruling
Dienst voorafgaande beslissingen: aparte dienst rechtstreeks onder minister van financiën, staat naast
grote dienst van financiën.
o Opdracht: belastingplichtigen te helpen bij interpretatie van de wetgeving. Als de wetgeving
onduidelijk is, kan je ernaar toe en hulp vragen.
Voorafgaande beslissingen over hoe de wet wordt toegepast op een bijzondere situatie of
verrichting die nog geen uitwerking heeft gehad.
Bv. Amerikaanse multinational wil O&O-centrum openen in België, in België zijn er fiscale voordelen voor
inkomsten uit O&O (o.a. innovatie-aftrek). Hiervoor moeten een reeks voorwaarden voldaan zijn, de
3
, multinational wil weten of hij hiervoor in aanmerking komt. Kan de dienst bevestigen dat als multinational
A, B en C doet, dat hij dan in aanmerking komt?
De beslissing van de dienst voorafgaande beslissingen is bindend voor heel de dienst. Onduidelijkheden in
de wet zijn slecht voor internationale investeringsmogelijkheden
o Procedure:
Schriftelijke, gemotiveerde aanvraag. Je moet zeggen waarom je denkt dat je in
aanmerking komt.
Kopie buitenlandse rulingsaanvragen (over zelfde dossier)
Tonen dat je economische substantie hebt in België
Antwoorden binnen 3 maanden
Anonieme publicatie door de dienst voorafgaande beslissingen: naam onderneming
wordt weggelaten. Reden publicatie: ondernemingen met zelfde situatie kunnen
hierdoor geholpen worden.
Vlaamse belastingdienst: op regionaal niveau (Vlabel): belastingen waarvan de inning gebeurt door de
Vlaamse overheid. Bv. Inzake registratierechten
2.2 Beginselen
= Fundamentele regels waar de wetgever zich aan moet houden. Als je vaststelt dat je belasting in strijd is
met 1 van de beginselen, kan je dit laten nakijken.
Als dit zo is, dan kan je naar de rechter grondwettelijk hof: specifiek bevoegd om wetgeving te toetsen
aan de beginselen.
Legaliteitsbeginsel
Belastingen zijn meerdere keren de aanleiding geweest voor grote revoluties. Bv. Amerikaanse revolutie.
18de eeuw: Amerika = Britse kolonie. Britse parlement beslist om suikerbelasting in te voeren op kolonies.
Groot-Brittannië wou met dit geld oorlog financieren en verdere uitbreiding verzorgen.
Amerikaanse kolonisten: in opstand, want zij hebben geen vertegenwoordigers in het Britse parlement.
No taxation without representation! Ze weigeren te betalen. Dit heeft geleid tot Amerikaanse
onafhankelijkheid.
België was onderdeel van Nederland: Willem had veel bevoegdheden om belastingen te moduleren: zo
geregeld zodat vooral Zuidelijke Nederlanden heel veel belastingen moesten betalen.
Opstand: belastingdruk was te hoog. Geleid tot Belgische onafhankelijkheid.
Artikel 170 Grondwet: belastingen worden ingevoerd door de “wet”:
o Door democratisch verkozen orgaan (bevolking vertegenwoordigd, koning niet te veel macht) dit
is in België op 4 niveaus:
Kamer van Volksvertegenwoordigers: wet
Vlaams Parlement: decreet
Provincieraden
Gemeenteraden (beslissingen van de raad)
Artikel 172 Grondwet: vrijstellingen en verminderingen van belastingen worden ingevoerd door de wet.
Rechtvaardigheid belastingstelsel.
Ook vandaag is dit beginsel nog relevant: in kader van coronacrisis zijn er maatregelen genomen die
eigenlijk in strijd zijn met legaliteitsbeginsel.
- Fiscale administratie, niet parlement, heeft aangekondigd dat er vrijstellingen toegekend zouden
worden
- Minister financiën heeft ook gezegd dat steunmaatregelen niet belast zullen worden, maar hij is
niet degene die dit mag beslissen.
4
