INLEIDING
Ontwikkelingspsychologie = denken, voelen, handelen gedurende de levensloop
Waarom ontwikkelingspsychologie?
- veel ‘levens’problemen vinden hun oorsprong in de ontwikkeling
o endogene homoseksualiteit: oorsprong tussen 3-5 jaar = oedipale
fase
je leert het incest-taboe: je mag niet met je moeder samen zijn en
gaat dit generaliseren naar alle vrouwen
o obsessioneel gedrag orale fixatie door te vroege
zindelijkheidstraining
o uitgesteld verdriet: verdriet wordt pas veel later geuit voor een
gebeurtenis
nieuw leed activeert oud leed
- kennis van ‘normale ontwikkeling’ wanneer ingrijpen?
we gaan veel te rap ingrijpen
apart laten ontwikkelen = belangrijk
o Inversie
letters in spiegelbeeld schrijven
dit komt door de 2 hersenhelften die het tegenovergestelde
deel besturen
o Enuresis
Primair probleem + secundaire problemen uitgelachen
worden, chronische slaapproblemen, sociale moeilijkheden
enur-alarm om bedplassen af te leren
tot 7 jaar is dit niet abnormaal
o Blinde kinderen
gaan uit zichzelf niet kruipen: handen worden gebruik om te
‘zien’
op bal leggen zodat ze reflex krijgen om handen te gebruiken
als steun
zorgen dat handicap zich enkel beperkt tot de ogen
o Doofheid/slechthorendheid
Geluidsprikkels zijn veel belangrijker dan visuele prikkels
Vroeger test op 9 maanden, nu 2 dagen na de geboorte met
elektroden, zodat impact beperkt blijft
Hoe sneller men dit weet, hoe sneller men kan ingrijpen
Kind in wiegje maakt veel geluiden wij imiteren dit, maar
enkel de klanken die belangrijk zijn in het NL, de anderen
verdwijnen
Alles wordt monocausaal verklaard, maar de meeste fenomenen zijn
multifactorieel bepaald
Normale ontwikkeling
wat wij normaal vinden is dit niet voor iedereen, er zijn een aantal normen die
als houvast dienen
1) statistische norm
- meestal norm iets verbreden, want er liggen er altijd net iets buiten
(normaalverdeling)
normaliteit verbreden
1
, - norm verschuift ook, vb. moment van 1ste menstruatie
o verschijnsel van de acceleratie: 9 jaar is niet abnormaal nu (gaat
ook gepaard met secundaire geslachtskenmerken)
o kan beangstigend zijn: volwassen uiterlijk, maar kinderlijk innerlijk
o oorzaken
pseudo- en xeno-oestrogeen (in dioxine): lichaamsvreemde
stoffen die het lichaam aanziet als oestrogenen, waardoor het
lichaam een boost krijgt
ook gevolgen voor borstkanker: stijging (zelfs bij
mannen)
probleem van infertiliteit: sperma is minder goed
cryptorchidie: ontwikkeling bij jongens (teelballen zijn
niet ingedaald)
voedingspatroon wordt zoeter: meer en meer suikers
probleem van grazing: constant aan het eten op zich
is dit geen probleem, maar hetgeen we eten is meestal
heel veel suiker
aanwezigheid van impliciete en expliciete seksuele stimuli
vb. in kledij, film, … je wordt ‘geil’, maar ook de
ontwikkeling wordt in gang gezet
2) optimale norm
- de perfecte situatie vb. student haalt altijd 20/20
- niemand voldoet helemaal
3) teleologische norm
- wat moet iemand bereiken om als normaal beschouwd te worden? vb.
10/20 halen
- norm gebruiken we bij schoolrijpheid (Fillippijnse norm)
4) individuele norm
- = subjectieve norm
- Iedereen stelt voor zichzelf ook normen op
vb. ik wil onderscheiding, want dat is belangrijk
5) culturele norm
- normaliteit is tijds- en plaatsgebonden
vb. in Afrikaanse culturen is zwaarlijvigheid een statussymbool
6) norm van de hulpverlener
- we gaan uit van de middenklassenormen
- wat jij als normaal beschouwt, is niet voor iedereen zo
- norm verlegt zich, evolueert naarmate je beroepscarrière vordert
het normale is meestal een samenraapsel van alle verschillende normen en
ellebooggevoel.
Vroegste levensherinneringen
- 4-5 jaar: vanaf dan gebruik van taal, dus je kan dat terug oproepen
- Vroeger: opgeslaan in een taal dat je niet meer kan decoderen
Evolutie van de benaming
- vertrekpunt is oeroud voor-wetenschappelijke en intuïtieve kennis
o vb. ouders houden baby op linkerarm, zo horen ze de hartslag
(intuïtief)
2
, o we maken dit kapot met voordrachten, boekjes, …
intuïtieve kennis ondergraaft men, meeste ouders weten perfect
hoe ze hun kinderen moeten aanpakken
- meer en meer wetenschappelijke kennis
baby-biografieën: genetische psychologie: men dacht alleen aan het
erfelijke
o positief: observaties
o negatief: subjectief (ouder)
wetenschap baseert zich op evolutie van 1 kind, toch enkele
theorieën ontstaan
Haeckel: recapitulatietheorie
ontogenese = recapitulatie van de fylogenese
de ontwikkeling van 1 individu = de ontwikkeling van
de soort
Op 2 jaar tijd: ééncellig organisme in maritiem milieu
kruipen lopen als homo sapiens
belangrijk bij revalidatie: stap terugzetten in de
ontwikkeling
- Ontwikkelingspsychologie: meer observaties
spanningsveld: erfelijkheid – milieu (opvoeding, externe
omstandigheden)
- Psychologie van de levensloop
o Eerst enkel kinderen
o Daarna 3 groepen bij: adolescenten, 3de leeftijd, volwassenen
Thanatologie
Hoe sterven mensen?
- 1/3 sterft buiten ziekenhuis, waarvan 34% onverwacht
- 2/3 sterft in het ziekenhuis, waarvan 38% ten gevolge van een medische
beslissing
o 15% niet-behandel beslissingen: stopzetten van de behandeling
o 22% intensifiëring van de symptoombestrijding: pijnbestrijding
zodanig opvoeren dat de patiënt eraan kapot gaat
o 1,8% toedienen van een letale (dodelijke) medicatie
0,3% euthanasie
1,5% levensbeëindiging
0,01% hulp bij zelfdoding
2000: wet op euthanasie
- voorwaarden
o handelings- en wilsbekwaam en +18
zelf kunnen noteren (verlamd vertrouwenspersoon), niet dement,
niet in coma
o medisch uitzichtloze situatie (ziek zijn op moment van aanvraag)
o 5 jaar geldig
- niet-afdwingbaar recht
arts kan weigeren, maar dan kan je terecht bij LEIF-artsen (Levens Einde
Informatie Forum)
- wordt gezien als natuurlijke dood
Ethisch principe: ‘abusus non tollit usus’
3