BELGISCH PUBLIEKRECHT
Er zijn bepaalde dingen die we doen maar toch moet het niet. Zoals met vork en mes eten, vegetariër
zijn. Dit kan je doen moreel, religie, opvoeding, filosofisch,…
Wat is recht nu? Het is een rationeel ( er zit logica achter, spreken elkaar niet tegen, zitten geen
gaten in,..) opgebouwd geheel van door de overheid uitgevaardigde en via sancties afdwingbare
normen die dienen tot organisatie, handhaving of herstel vd openbare orde.
Belangrijkste doel van het recht: zekerheid te bieden aan de mensen. Dit hebben we nodig om van
al de chaos zekerheid te brengen. Als we het afschaffen, vervallen we onmiddellijk in chaos. Dan zou
het het recht van de sterkste zijn.
Hoe kunnen we het recht onderscheiden van andere vormen van regels? Het recht is door de
overheid opgesteld. Het kan ook gesanctioneerd worden door de overheid.
Sancties kunnen strafrechterlijke sancties zijn maar hoeft niet persee.
Wat is publiekrecht? Er zijn twee grote soorten
- privaatrecht: regelen de verhoudingen tussen burgers onderling. Bv. tweedehands laptop verkopen
(gebeurt tussen twee burgers)
- publiekrecht: regelt de verhoudingen tussen burger en overheid of tussen twee overheden. Bv.
belastingen betalen (fiscaal recht), bouwvergunning aanvragen, federale overheid conflict met
regionale.
Wij gaan het voornamelijk hebben over publiekrecht. Strafrecht is ook publiek recht (het is de
politie/procureur die mensen oppakt etc.).
Wat is dan Belgisch publiekrecht: heeft betrekking op Belgie ofc
België is een meer gelaagde, democratische rechtsstaat in Europa.
Deze zin gaan we in de cursus ontleden.
België is dus een staat:
Wat maakt een staat een staat? Er moeten ¾ dingen aanwezig zijn:
- Permanente bevolking
- Afgebakend gebied
- Overheid (een instantie die drie taken moet kunnen: wetten maken, uitvoeren (uitvoerend)
en recht kunnen spreken wanneer dit niet wordt nageleefd. (rechterlijke functie)
- Internationaal erkent worden als staat. Bv. België is ontstaan door een revolutie en ons
onafhankelijk verklaard. De kerk en grootgrondbezitters wouden een eigen staat. Maar dit
kon enkel als dit erkent was door andere landen. Als andere landen ons niet hadden erkent,
hadden we nu niet onafhankelijk geweest. Om erkenning te krijgen van Nederland, moesten
we stukken grondgebieden afgeven. Zoals nu ook Catelonië, die niet erkent wordt door
Spanje. Spanje wilt nu dus ook Kosovo niet erkennen want anders nog meer opstand in eigen
land. Vanaf dat je een land erkent, ben je bereid er diplomatieke betrekkingen mee te
hebben.
, Wat zijn de gevolgen van het feit dat je een staat bent?
- Rechtspersoonlijkheid: kan in de naam van het land, verdragen sluiten met andere landen
(extern) maar ook intern kan de staat optreden en contracten sluiten,…. Het is een aparte
etniteit
- Soevereiniteit: België beschikt hierover. Ze kunnen zelf beslissen en is niet ondergeschikt aan
andere staten. We zijn autonoom. Intern betekent dat dat we ons mogen organiseren zoals
we dat zelf willen (politiek, regering) en extern betekent dat dat wij ons niet mogen moeien
met het organiseren van een ander land. België heeft een stukje hiervan opgegeven aan
Europa. Ze doen dit om dat dat ons land welvarender zou worden,… Bv. met de brexit
wouden hun soevereiniteit terug wat maakt dat ze zelf hun handelsovereenkomsten moeten
regelen en blijkt zwaar te zijn.
- Internationale immuniteit: het ene land mag de beslissingen van een ander land niet ter
discussie stellen. De ene staat kan de andere staat niet beoordelen. Bv. als een inwoner van
frankrijk een probleem heeft met een Vlaamse wet, moet hij naar de Vlaamse rechtbank
komen en dus niet naar een Franse. Als een staat niet immuun zou zijn, zou die staat overal
ter wereld berecht zou kunnen worden. Belgie moet zich dus nu geen zorgen maken dat we
veroordeelt worden door een andere staat zekerheid. En vice versa.
- Rechtsmacht: je mag gezag uitoefenen in eigen land (overheidstaken). Het is territoriaal
gebonden. Maar ook op personen van die staat die zich in het buitenland bevinden. Soms
kan het zijn dat dat het op het Belgische grondgebied is dat we geen rechtsmacht mogen
uitoefenen, bv bij de Franse ambassade.
BELGSICH PUBLIEKRECHT-BURGERSCHAP EN FUNDAMENTELE RECHTEN
BURGERSCHAP
Op wie kan Belgische Staat die rechtsmacht uitoefenen?
Zowel voor mensen met Belgische nationaliteit maar ook mensen die niet de Belgische nationaliteit
hebben.
Rechtsmacht wordt uitgevoerd territoriaal of ook buiten dit territorium bv. Als Belgisch getrouwd
koppel verhuist naar VS, nog steeds Belgische huwelijksrechten van toepassing.
De meeste inwoners van België zijn Belg. Die nationaliteit kan aanknopen bij afstamming (iusa
sanguinis) of bij grond (ius soli). De nationaliteit is een soevereine aangelegendheid. Bipatriditeit
(meerdere nationaliteiten) en apatriditeit (geen nationaliteit) willen we in het recht vermeiden.
Hoe kan je Belg worden?
- Onder toekenning:Door afstamming van een belg, geboorte in een België,
- Onder verkrijging: bv iemand die net 18 jaar is geworden en verklaring ( een recht als je
voldoet aan de voorwaarden) afleggen en zo Belgische nationaliteit verkrijgen, naturalisatie
proberen verkrijgen (een gunst, moet niet, gebeurt niet vaak enkel als je echt heel
verdienstelijk bent voor je nieuwe land op wetenschapppelijk of sportief vlak.
- Door verlies van een andere nationaliteit: bv je bent geboren in België maar verhuist op je
4jaar naar Canada en je hebt daar een leven, dan kan je daar je nationaliteit verkrijgen en
, zeggen tegen België dat die nationaliteit niet meer hoeft. afstand van doen. Je moet dan
wel kunnen aantonen dat je een andere nationaliteit hebt, om apatriditeit te vermeiden. Ook
kan je vervalt verklaard (vervallenverklaring) worden van een nationaliteit. Dit gaat vooral
om personen die bijdragen aan terreurmisdrijven, mag niet langer de Belgische nationaliteit
hebben.
Wat zijn de rechten en plichten nu van mensen zonder Belgische nationaliteit?
Ze hebben grotendeels dezelfde fundamentele rechten. Ze hebben beperktere politieke rechten
(mag niet meedoen aan verkiezingen). Hebben niet vanzelfsprekend toegang tot ons grondgebied
(hebben een visum nodig). Als je Belg bent heb je dat wel, je mag er ook niet zomaar uitgezet
worden. Dus daarom kunnen vluchtelingen soms geweigerd worden. Als men dan toch onwettig
verblijft mag men een bevel geven om het grondgebied verlaten. Je mag dit niet doen als ze het risico
lopen om in het land waar die naar toe wordt gestuurd, daar de kans maakt om in mensonterende
omstandigheden moet leven.
Derde categorie van mensen die zich hier kunnen bevinden: unieburgers: mensen die inwoners zijn
die van de EU komen. Het zijn eigenlijk vreemdelingen met een streepje voor. Ze hebben bv vrij
verkeer van personen (mag zomaar binnen en buiten en hebben toegang tot ons grondgebied) en ze
hebben recht op diplomatieke bijstand van alle EU-lidstaten bv. vragen van wordt u hier mishandelt
id gevangenis, steun van andere landen. Maar stel dat je in een land bent waar geen Belgische
ambassade is? Dan mag je ook beroep doen op de ambassade van elk ander lidstaat vd EU
FUNDAMENTELE RECHTEN
De regels etc die de overheid mag beslissen is beperkt. Dat komt omdat iedereen fundamentele
rechten heeft (mensenrechten). Het zijn dus de grenzen aan de rechtsmacht vd overheid.
Bronnen van fundamentele rechten:
Waar vinden we de fundamentele rechten?
1. In onze grondwet. Waarin het tweede grote hoofdstuk daarin is ‘Belgen en hun rechten’.
2. Ook staan ze in internationale verdragen (afspraken tussen staten).
In 1831 werd de grondwet hoofdstuk twee afgekondigd, hierin stonde vernieuwingen (Want koning v
nederland was niet zo burgersgezind). Zoals vrijheid van meningsuitng, vrijheid van onderwijs,
vrijheid van taal,… België was toen dus een constitutionele monarchie op voorwaarden van de
grondwet. Die grondwet is nooit herschreven ‘ dus is nog in oud nederlands’ maar wel aangevuld
Door de WOII is er vanalles misgelopen, veel mensenrechten die zijn geschonden. Een aantal staten
hebben zich samen gezet en wouden dat nooit meer. Ze hebben de Raad van Europa opgericht die
dus bestaat uit staten die zich gaan bezig houden met het bevorderen van rechtstaat democratie en
fundamentele rechten. Het is een intergouvernementele organisatie (neemt geen beslissen die
rechtstreeks impact hebben op de burger, er is dus geen regering, er worden afspraken gemaakt
tussen de regeringen vd staten). Ook neemt het specifieke initiatieven omtrent terrorisme,
onderwijs,… Vandaag telt het 47 staten, hier telt dus de regels van het EVRM. De Raad van Europa
houdt zich veel bezig met het voorbereiden van verdragen om zo hun doelen te bereiken. Het
belangrijkste voorbeeld is het EVRM in 1950, handvest van lokale autonomie (1985),… De raad zal
, ook actie ondernemen dmv specifieke toezichtsmechanismes, bv langsgaan bij de deelnemende
staten om te zien of de regels worden nageleefd (bv folteringsverbod). De belangrijkste instellingen:
Parlementaire vergadering: nieuwe verdragen worden voorgesteld etc.. , Comité van ministers:
heeft uitvoerende functies en ziet er op toe dat de arresten van het EVRM correct is en om de
situatie te verbeteren als die rechten geschonden zijn, Europees Hof voor de rechten van de mens:
kunnen het EVRM afdwingen
De raad van Europa is niet te verwarren met de Europese unie. Het is een supranationale organisatie
die ook bezig is met democratie etc, maar ook nog vele andere dingen. EU heeft eigen wetgevende
en uitvoerende en organen en kunnen beslissingen maken. De bedoeling: aanvankelijk ervoor zorgen
dat dominante staten economisch verbonden zijn, zodat ze geen zin meer hadden om oorlog te
voeren. Vandaag zijn ze vele meer bezig zoals rechtsstaat en eerbiediging van mensenrechten.
De Eu heeft ook zelf een handvest van grondrechten opgemaakt. (redelijk recent). Het heeft dezelfde
waarde dan de andere handvesten. Alle traditionele grondrechten staan daar in maar ook recentere
gegevens zoals vrijheid van kunst en wetenschap, beschermen van persoonsgegevens,
Casus en zeggen welk grondrecht(evrm of grondwet) hier op toepassing is en geef een
rechtsgrond!! Examen
Er zijn dus fundamentele rechten in België en op EU internationaal niveau, maar ook mondiale
rechten, zijn tot stand gekomen door VN (ook opgericht van vlak na WOII). Er zijn
mensenrechtenverdragen zoals ECOSOC of het kinderrechtenverdrag waarvan België ook in zit. Ook
zijn er meer specifieke verdragen zoals ter bescherming vd rechten v vrouwen, van personen met
handicap,… Landen die dus lid zijn van de VN moeten niet persee zich aansluiten bij elk verdrag.
Hoe werken de fundamentele rechten nu?
-rechtstreeks: Bv. in EVRM staat vrije meningsuiting, als je denkt dat je als burger hierop bent
geschonden, kan je direct naar de rechter gaan. rechtstreeks. Wanneer is het rechtstreeks? De
tekst moet duidelijk en objectief kunnen worden gebruikt zonder verdere uitleg, het moet de
bedoeling te zijn geweest dat burgers zich her rechtstreeks op kunnen beroepen. Eerste is
belangrijker.
- verticale werking, soms ook horizontale werking via bijzondere wetgeving: grondrechten zijn
bedoeld als rechten die je hebt tegen de staat. Het is bv de staat die u gelijk moet behandelen etc.
het is dus verticaal (tussen overheid en burgers). Kan je grondrechten ook inroepen tegen een
medeburger? horizontaal. Moet een medeburger u gelijk behandelen? Juridisch niet zo evident
omdat die ook van vrijheid beschikt. In een aantal gevallen is dat wel zo namelijk door specifieke
wetgeving. In het strafrecht staan er een aantal rechten die zorgen dat uw medeburger niet zomaar
alles kan doen. Ook door de antidisciminatie wetgeving bv WG mag WN niet ontslagen door
huidskleur. Hierbij kan je dus wel je medeburger rechtstreeks aanklagen.
- negatieve en positieve verplichtingen: de meeste rechten waren afweerrechten (rechten waarmee
je de overheid (iets niet mag doen) uit je leven hield). Zoals bv. telefoon niet afluisteren zodat wet
van privacy wordt gerespecteerd. De overheid heeft dus negatieve verplichtingen door het niet
moeien bij iets tussen burgers. Overheid heeft ook positieve verplichtingen, moet stappen actief
zetten op het recht concreet te moeten maken. Bv. recht op vrije meningsuiting, recht op
huisvesting(onderdak) (kost geld). Het onderscheid tussen negatief en positief is moeilijk.
