INLEIDING TOT CRIMINOLOGIE
Op examen fenomeen uitleggen door een theorie
H1: De criminologische wetenschap: inleidende beschouwingen
1817: oprichting universiteit
1919: nieuwe politiedienst opgericht met parket (= gerechtelijke politie bij het parket des konings)
● gespecialiseerd op zware criminaliteit
● stelden vast dat er veel valsmunterij was, handel in blanke slavinnen ⇒ gedwongen
prostitutie/ mensenhandel, bendes
● humaniora diploma nodig (waren vooral jongens van de burgerij)
⇒ school oprichten voor criminologie (middelbare en hogere graad) ➝ leden van de
gerechtelijke politie worden daarvoor opgeleid
1938: oprichting criminologisch instituut door Nico Gunzburg
⇒ ⇒
instituut school vakgroep
1834: Théodore Verhaegen neemt initiatief om nieuwe universiteit op te richten
● liberaal, burgerij
● vrijzinnige universiteit
⇒
● “Wij gaan het vrij onderzoek als basisprincipe nemen” durf denken
Gemeente politie
● gemeente kon zelf initiatief nemen om politiedienst te hebben
● was er eerder dan gerechtelijke politie
● makkelijk om daar te werken
Gendarmerie
● gewapende leden
● later: de rijkswacht
○ rijkswacht opleiding had een grote invloed op UGent en KULeuven
○ rijkswacht had militaire functie: na 2 jaar opleiding leger naar de universiteit
1: De criminaliteitsdefinitie
Criminologische relatie
1. criminaliteit als fenomeen
2. daders en criminaliteit
3. slachtoffer = victimologie
4. vragen stellen over de oorzaken = etiologie
5. reactie op criminaliteit
Criminologie wordt geboren tussen Cesare Lombroso en Cesare Beccaria, aan het einde
van de 19de eeuw
● Lombroso plaatst crimineel gedrag bij het individu zelf
○ later kwam daar reactie op “Het zou kunnen dat crimineel gedrag komt van de
interactie met anderen”
○ nog later: combinatie van beiden
○ andere mogelijkheid: crimineel gedrag komt door de cultuur
○ nog andere mogelijkheid: kijken naar de structuren (politiek, economisch
samenleving)
,Penologie = wetenschap die de effectiviteit van formele straffen onderzoekt gevangenisstraf
Methodologie = studie van de wetenschappelijke methoden, de procedures en werkwijzen,
die moeten worden gebruikt om kennis te verwerven en om de wetenschap vooruit te
helpen.
● onderscheid tussen kwantitatieve en kwalitatieve methoden
● narratief = op de manier van een verhaal
Criminaliteit is een discussie als het nature, nurture of culture is (niet elke criminoloog denkt
er hetzelfde over)
In Cold Blood - Truman Capote - 1966
Non-fictie roman ➝ true crime novel
Meerdere keren verfilmd geweest
Een verhaal over een meervoudige moord van een gezin in een verlaten boerderij. Moord is
met voorbedachtheid. Een buit van 80 dollar maar de daders dachten veel meer te krijgen.
D. Hickock en P. Smith waren de daders die al een criminele carrière hadden.
Hickock wou het jongste meisje ook verkrachten maar is niet gebeurd
De tip om de boerderij te overvallen krijgen ze in de gevangenis, dat is ook de plaats waar
ze elkaar leerden kennen.
De daders hebben dan de doodstraf gekregen.
Criminalistiek = opsporingsleer zoals DNA, vingerafdruk
Vroeger maakten de politie en het gerecht geen werk van kleine criminaliteit ⇒ kwam veel
reactie op van het volk en de politiek
⇒ ⇒ ⇒
Criminaliteit deviantie overlast veiligheidsgevoel
1998: wet op inlichtingen en veiligheidsdienst
● ontstaan nieuwe categorie = bedreigingen
Criminaliteit is tijd en ruimte gebonden
● misdrijven ontstaan juridisch
● in corona crisis zijn er minder misdrijven
Media voedt de criminaliteit
● media heeft een invloed over hoe de burger kijkt naar criminaliteit ⇒ impact op
veiligheidsgevoel
Definities van criminaliteit
⇒
● wetenschap jonge wetenschap
⇒
○ kennisobject begrippen die te maken hebben met criminologie
■ criminaliteit
■ deviantie
■ overlast = gedrag dat je als gewone burger niet stelt
■ strafrechtsbedeling
● hoe komt criminaliteit tot stand?
○ (de-) criminaliseringsprocedure
○ opsporen van crimineel gedrag (politie, recherche)
○ parket-OM (niet of wel vervolgen?)
, ○ rechtbanken en hoven (hoe oordelen? berechten)
○ strafuitvoering
■ dreigingen ⇒in 1998 fenomeen bij wet beschreven spionage, sekten,
terrorisme, extremisme
○ theorievorming ⇒ recht, sociologie, psychologie, politicologie, geschiedenis,
⇒
economie, … invloed andere wetenschapsdisciplines
○ Methodologie ⇒ onderzoek (wetenschappelijk) probleem onderzoeken door
probleemstelling uit elkaar te trekken
Criminologische relatie tussen: dader - slachtoffer - criminaliteit - etiologie - reactie
Ontstaan verenigingen criminologie
● België had lang vereniging maar is niet zeker als het nu nog bestaat
● UVC: opstart Vlaamse vereniging criminologie initiatief UGent, KULeuven,
UAntwerpen
● geïnteresseerd in BBB = bastaard wetenschap, buren kijken en bruggen bouwen
Criminaliteitsdefinitie door European Society of Criminology (ESC)
● Criminologie is een term dat verwijst naar kennis, kennis die wordt aangereikt door
unief, wetenschappelijke instanties en door professionele instanties
● ESC = belangrijke vereniging
● the explanation = oorzaak = etiologie
● prevention = preventie = voorkomen
⇒ ⇒
● control crime control altijd criminaliteit
● treatment of crime, delinquency, offenders and victims
● measurement of crime
● detection of crime = opsporing
● legislation = wetgeving
● the practice of criminal law, law enforcement, judicial and correctional systems =
strafrechtsbedeling = hoe functioneert politie, inspectie?
Algemene definitie criminaliteit
● gedrag dat indruist tegen de strafwet
● gedrag dat indruist tegen de wet
● handelingen die indruisen tegen de (gevestigde) waarden, normen en regels van de
maatschappij
● handelingen die schade berokkenen aan naasten, de maatschappij, …
● vrijwillige inbreuken op maatschappelijke regels met schade
Bepaalde elementen in het normatief continuüm criminaliteit
● strafbaarstelling
● inbreuk op andere (rechts)normen (sociaal recht, mensenrechten, …) ⇒
niet alleen
strafrechtelijk
⇒
● pakkans/ kan op sanctie wat is de strafmaat?
○ criminaliteit = wanneer politie kan ingrijpen
⇒
● historische stabiliteit van de norm het hangt af van tijd wat strafbaar is en wat niet
⇒
● ruimtelijke stabiliteit van de normen invloed van ruimte
● ernst van de feiten
, ○ schaal
○ graad van organisatie
○ toegebrachte schade
○ identificeerbaar slachtoffer?
○ (on)rechtvaardigheid: eigen normatief kader, morele principes
○ aard van de middelen betrokken bij de feiten
● wie is de dader?
● hoedanigheid dader
● wie is het slachtoffer + hoedanigheid
● opzet/agency
● motieven
● observeerbare daad
● waar vinden de feiten plaats?
Criminaliteitsdefinitie
⇒
● normatieve criminaliteitsdefinities norm ontstaat en wordt opgelegd
○ conventionele normatieve definities
⇒
■ juridische normatieve definitie als je kijkt naar strafwetboek
● strafrechtelijke definitie
● eng-strafrechtelijke definitie (strafrechter)
● breed juridische definitie (sociaal schadelijk en sanctie)
■ morele normatieve definitie ⇒ ⇒
utilitarisme consequentialisme⇒
categorische imperatief van Kant
● R. Garofalo
● criminologische definities gebaseerd op natuurlijke moraliteit
zoals eerlijkheid, medeleven
■ sociale normatieve definitie
● T. Sellin - ‘conduct norms’: normen verschillen naargelang tijd
en ruimte
● abnormaal afwijkend van de gedragsnorm
○ radicale normatieve definities (vanuit radicaal perspectief)
■ H en J Schwendinger: mensenrechtenbenadering
● racisme
● seksisme
● imperialisme
● reactieve criminaliteitsdefinities
○ conventionele reactieve definities
■ E. Durkheim: criminaliteit als normaal gezien gegeven bepaald door
⇒
de sociale relatie van het collectief bewustzijn criminaliteit = sociaal
feit
○ radicale reactieve definities
■ labeling ⇒ wet is crimineel? degene die macht heeft om te te
benoemen
⇒
■ conflicttheorieën belangengroepen, reactie op criminaliteit
■ neo-marxisme
⇒
■ culturele criminologie fenomeen, structuur, macht