EXAMEN SOCIOLOGIE
KIJKEN DOOR EEN SOCIOLOGISCHE BRIL (deel 1)
Betekenis geven aan onze waarneming. Met onze sociologische bril gaan we een beeld
krijgen van de structuur van de zichtbare werkelijkheid. “Het is het vermogen afstand te
nemen van de actuele toestand en een alternatief standpunt in te nemen.
1.2.1. Eten en drinken
Op het eerste zicht zijn eten en drinken primaire behoeften en heeft de bevrediging daarvan
weinig te maken met de samenleving. Maar toch eten en drinken mensen niet altijd en
overal hetzelfde. Terwijl wij met mes en vork eten, gebruiken mensen in andere culturen
eetstokjes of hun handen. Hoe mensen met voedsel en drank omgaan, is afhankelijk van
sociale en culturele context.
1.3.2. Zelfdoding
In Vlaanderen is het Vlaams suïcidecijfer 1,5 keer meer dan het gemiddelde van Europa.
Zelfstigma is bij ons aangeleerd, we steken meer en meer de schuld op onszelf, wat leidt tot
zelfdoding. De doelgroepen die het vaak aan zelfdoding doen zijn lager-opgeleiden,
langdurige werklozen, alleenstaanden, gescheiden mensen. Ook de leeftijd is bij ons
belangrijk. Alsook het geslacht. Gevolg aan zelfstigma en persoonlijke problemen is dat je
geen hulp wilt gaan zoeken en jezelf gaat isoleren.
Een socioloog gaat altijd iemand bekijken adhv zijn achtergrond, context.
Vb: “Hoe overgewicht bij mensen met mentale beperking aanpakken?”
→micro= cliënt
→meso= organisaties
→macro= wereldschaal
1.2.4. Over liefde
Verliefdheid wordt ook sociaal gestuurd.
Mensen zoeken partner binnen zelfde sociale milieu, met mensen van dezelfde etnische
achtergrond (cultuur), religieuze overtuiging, herkomst en opleiding, omgeving, interesses
en Stratificatie (sociale klasse).
1
Yola Van Assche 2018-2019
, LES 1
Sociologie= Wetenschap van de samenleving.
1) Ontwikkeling van de wetenschappen
Eerst onderzoeken van dode natuur -> levende natuur -> mens
Men bestudeerde eerst alles wat van veraf komt en daarna kwam hij veel later bij de mens
terecht. Want natuurlijke distantie. Je kunt niet zeggen: “Dat zijn wij en dat is de
samenleving”. Maar je zegt wel: “De samenleving is een deel van onszelf, het zit voor een
stuk in ons”. Het individu ligt dus op het snijpunt van de samenleving.
2) Sociologie ontluistert
Sociologie is zeer laat ontstaan. Men heeft gewacht op een samenleving die zo complex is
met veel uitdagingen erin. De samenleving is een stuurloos schip.
3) Het sociologisch bewustzijn wordt geprikkeld door crisis
Het sociologisch bewustzijn pas als we in crisis belanden.
Bv: een visbokaal die omvervalt, de vis zal dan beseffen dat hij niet zonder water kan leven.
Voorbeelden van verandering in de samenleving: (revoluties)
- Franse Revolutie : standenmaatschappij en deocentrimse -> iedereen is gelijk
- Industriële Revolutie : Stoommachines ipv arbeidskracht met als gevolg faillissement
van kleine lokale bedrijfjes, internationale handel, massaproductie, verstedelijking ->
arbeiders in opstand
Jagers, trekkers→landbouwers→industriële samenleving
4) Mens= machteloos
- tegenover de natuur.
bv misoogst→hongersnood→sterfte
bv natuurrampen→voorspellen en evacueren mensen.
- tegenover de medemens.
Bv stemrecht , leven bepaald door traditie : kiezen met wie je trouwt..
Sociologisch bewustzijn: inzicht dat de maatschappij de laatste 2 eeuwen een zeer
merkwaardige evolutie doormaakt heeft, die maar te verklaren valt als men rekening houdt
met de verschillende karakters, eigenschappen van de mens.
2
Yola Van Assche 2018-2019
, 1.4. Een 1e definitie van sociologie
Sociologie= de wetenschap die het sociale handelen van mensen bestudeert, met de
structuren en patronen in hun ontstaan, voortbestaan en verandering. Of sociologie is de
wetenschap die de maatschappelijke patronen en structuren bestudeert en ook het sociale
handelen bestudeert.
Sociologie vormt zich in 2 soorten patronen:
- Gedragspatroon = positionele structuur :
vb. tafelmanieren
Meso-niveau= beroepsprestigestratificatie →plaats die een beroep inneemt in een kolom in
een klasse van hoog naar laag.
Micro-niveau= gezinsstructuur (sociogram = positie van persoon in groep)
-Cultuurpatroon/ symbolische structuur/ opvattingen :
Uiterlijke kenmerken van cultuur: Kledij, rituelen… en Innerlijke kenmerken van
cultuur: eigen waarden, normen, gevoelens…
Cultuurpatronen worden voorgesteld als ajuin voor de verschillende lagen van cultuur.
Normen en waarden kunnen minder of meer belangrijk zijn
+ -
vb. Je mag niet spieken : NORM = Niet spieken Waarde = eerlijkheid
Waarde= Een collectief idee van een groep of samenleving, wat we goed en juist vinden,
moeten we nastreven wat het rechtvaardigst is. vb. respect
Norm= collectief, meer of minder bindende, verwachting ten aanzien van het handelen of
niet handelen in bepaalde omgeving
Bv hand geven = norm , waarde = respect voor elkaar
Straf= Iemand die een norm niet naleeft, wordt gestraft. Bv- geldboete, o op 10 voor een
taak.
Sociaal handelen= Je gaat handelen afhankelijk van situatie en omgeving. Bv- verschil
communicatie met docent en leerling.
Sociologen kunnen voorspellingen doen in sociale omstandigheden.
Bv- In Ukkel kan men voorspellen dat mensen met een hoge klasse, welk beroep, hobby ze
uitoefenen.
3
Yola Van Assche 2018-2019