Internationaal Privaatrecht 20-21
Praktische zaken
Contact:
̶ Verantwoordelijk lesgever: Jinske Verhellen (jinske.verhellen@ugent.be)
̶ Assistent: Laura Deschuyteneer (laura.deschuyteneer@ugent.be)
̶ Praktijkassistenten: Valerie De Ruyck en Hanna Verdickt
̶ Secretariaat: Conny Loyson
̶ Waar kan je ons vinden?
̶ Voldersstraat 5
Lesuren:
̶ Alle lessen op maandag
̶ 8u30-11u en 14u30-15u45
Examen: Schriftelijk examen
̶ Casussen
̶ Toepassen van regelgeving op concrete IPR-vraagstukken
̶ Drie uur tijd
̶ Wat mag er mee naar het examen?
̶ Enkel Bronnenboek
̶ Aantekeningen in Bronnenboek, zie facultair reglement
(www.ugent.be/re/nl/voor-studenten/examens/wet-woordenboek): “De
student mag geen letters, cijfers of andere tekens (vb. $,-,x,+) aanbrengen in
de wetgeving. Zijn daarentegen wel toegestaan (limitatief): blanco post-its en
het benadrukken van woorden of zinnen door het inkleuren en onderstrepen
van ten minste een volledig woord. Van deze regel kan voor wat betreft de
verplichte opleidingsonderdelen in de opleiding rechten niet worden
afgeweken, noch in het voordeel, noch in het nadeel van de student.”
Studiemateriaal:
̶ Slides: vóór of onmiddellijk na elke les op Ufora
̶ Bronnenboek: J. De Meyer, J. Erauw en J. Verhellen, Basisbronnen van Internationaal
Privaatrecht, Kluwer, 2020
̶ Te verkrijgen bij de cursusdienst van het VRG, 29 euro
̶ Mag meegenomen worden op examen
̶ Handboek: Th. Kruger en J. Verhellen, Internationaal Privaatrecht. De essentie, die
Keure, 2019
̶ Te verkrijgen bij de cursusdienst van het VRG, 33 euro
1
,ALGEMEEN DEEL
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
IPR?
IPR in vele nieuwsberichten
̶ “Homohuwelijk kost Belg en jonge echtgenoot 2 jaar cel in Senegal” (De Morgen, 29
augustus 2008)
̶ “India erkent transgenders als het derde geslacht” (De Standaard, 16 april 2014)
̶ “Bus met 24 Belgen belandt in Roemeense ravijn” (deredactie.be, 18 mei 2014)
̶ “Al een miljoen Erasmusbaby’s geboren” (De Standaard, 22 september 2014)
̶ “De opkomst van de googlebaby’s. Kind op bestelling” (Knack, 25 februari 2015)
̶ “24 kindbruidjes in asielcentra zijn lastig vraagstuk” (De Morgen, 1 april 2016)
̶ “Huis of geld in het buitenland? Zo erven je erfgenamen” (Knack, 24 april 2016)
̶ “Belgische privacywaakhond verliest zaak tegen Facebook” (NOS, 29 juni 2016)
̶ “Moslima's eisen stopzetting splitsing weduwenpensioen van polygame mannen”
(vrtnws, 25 oktober 2016)
̶ “Thyssen wil dat Ryanair onmiddellijk lokaal arbeidsrecht toepast” (vrtnws, 19
september 2018)
̶ “Excuses aanbieden voor koloniale wandaden kan leiden tot schadeclaims” (De
Standaard, 14 februari 2019)
̶ “Honderden Nederlanders sluiten zich aan bij massaclaim tegen Tirol” (NOS, 20 april
2020)
̶ “Regels tegen schijnhuwelijken gelden in tijden van corona ook voor wie een partner
in het buitenland wil zien” (De Morgen, 27 augustus 2020)
IPR: internationaal en privaat
̶ IPR nodig bij de regeling van ‘internationale’ rechtsverhoudingen
̶ Internationaal element nodig om IPR te activeren
̶ Meerdere rechtsstelsels komen met elkaar in samenloop of concurrentie
‒ Oplossing van juridische conflicten, bv. niet-naleving van een
arbeidscontract met internationale elementen
‒ Ook in internationale zaken zonder conflict, bv. de vaststelling van een
naam in de geboorteakte
̶ IPR als bruggenbouwer tussen verschillende rechtssystemen: regels
formuleren die die samenwerking mogelijk maakt. Rechtsordes die met elkaar
in interactie gaan
Staat voor het grensoverschrijdende.
à Het kan gaan over conflicten bv. op booking iets gekocht en er ontstaat een conflict.
à Bv. huwelijk tussen Belg en Oegandees: geen conflict, maar regels van IPR toepassen.
̶ IPR enkel voor ‘private’ rechtsverhoudingen
à Het ruime domein van het privaatrecht
2
,IPR: nationaal recht
IPR regelt internationale rechtsrelaties, maar is geen internationaal recht
̶ Nog geen eenvormige benadering van alle grensoverschrijdende casussen
̶ Ook al is internationale harmonie wel ultieme doel
̶ Zie verdragen Haagse Conferentie voor Internationaal Privaatrecht
̶
IPR nog steeds voor groot deel nationaal recht
̶ België: Wetboek IPR (WIPR) àregels om internationale rechtsverhoudingen te
regelen
IPR blijft in weze, oorsprong nationaal recht. Elke rechtsorde heeft eigen regels van
nationaal recht. Maar er zijn heel veel verdragen, regelgeving op een ander niveau die
dat nationaal niveau overstijgen.
à Internationale harmonie is het uiteindelijke doel. Maar nog niet op alle domeinen zijn
er verdragen.
̶ In Nederland: Boek 10 BW
Luiken van het IPR
De grote indelingen van het vak
à 4 indelingen
1. Internationale bevoegdheid
2. Toepasselijk recht (conflictenrecht of de collisieregels)
3. Erkenning en uitvoerbaarheid van buitenlandse rechterlijke beslissingen en
authentieke akten (hier ook de term exequatur)
4. Administratieve en gerechtelijke samenwerking
3
, 1. Internationale bevoegdheid
Illustratie
Een Spaanse vrouw veroorzaakte een verkeersongeval in Frankrijk. Een Belgische bestuurder
van een andere wagen geraakte zwaar gewond. Ook een voetganger werd aangereden. De
voetganger is een Belgische bejaarde vrouw die zoals elk jaar overwintert in het zuiden van
Frankrijk.
Ø Voor welke rechter(s) kan de Belgische chauffeur de Spaanse vrouw
dagvaarden? De Belgische, de Franse of de Spaanse rechter?
Illustratie
De Belgische Privacycommissie procedeert tegen Facebook: Facebook Ireland Ltd.
(vennootschap naar Iers recht), Facebook Inc. (vennootschap naar het recht van de Staat
Delaware, VS) en bvba Facebook Belgium (vennootschap naar Belgisch recht). Het betreft
een vordering tot staking van een aantal activiteiten van Facebook m.b.t.
gegevensverwerking.
Ø Welke rechters zijn internationaal bevoegd? Waar kan de Privacycommissie
de stakingsvordering inleiden, in België, Ierland, de VS, …?
2. Toepasselijk recht
Illustratie
Een Syrisch meisje en haar Syrische vriend willen trouwen in België. Het meisje is 16 jaar oud.
Ø Welk (huwelijks)recht zal de Belgische ambtenaar van de burgerlijke stand
toepassen? Het Belgische en/of het Syrische?
Ø Op grond van welk recht zal hij oordelen of de minderjarigheid van het
meisje een probleem vormt?
! Bevoegdheidsvraag en toepasselijk recht staan van elkaar
Twee luiken hangen samen
Illustratie
Een Belgische vrouw is gehuwd met een Italiaanse man. Tijdens hun huwelijk werd een kind
geboren. De vrouw wil het vaderschap van haar echtgenoot weerleggen en leidt hiertoe een
vordering in bij de rechtbank.
1) Is de Belgische rechter internationaal bevoegd?
2) Zo ja, welk recht moet de rechter toepassen?
3. Erkenning en uitvoerbaarheid
Illustratie
Een Belgische man doet beroep op een draagmoeder in India. In de Indische geboorteakte
van het kind staat de Belgische man als vader vermeld. Er is geen melding van een moeder.
De man wenst met het kind naar België te komen en vraagt een Belgisch paspoort aan op de
Belgische ambassade in India.
Ø Geldt het vaderschap ook in België? Kan de Indische geboorteakte worden
erkend door de Belgische autoriteiten?
à Rechtsverhoudingen ontstaan: kan dit erkend worden in een ander land?
4
, 4. Erkenning en uitvoerbaarheid
Illustratie
Een Luxemburgs bedrijf beschikt over een Frans vonnis op grond waarvan een Frans bedrijf
een grote som geld moet betalen aan het Luxemburgse bedrijf. Het Franse bedrijf blijft in
gebreke. Het Luxemburgse bedrijf wil beslag leggen op een bankrekening die het Franse
bedrijf heeft in België.
Ø Kan het Franse vonnis in België uitvoerbaar worden verklaard?
Werk- en denkmethode
Goed onderscheid maken tussen:
1) internationale bevoegdheid,
2) toepasselijk recht en
3) erkenning en uitvoerbaarheid
à anders onmogelijk om de juiste rechtsbron te vinden en toe te passen!
5. Administratieve/gerechtelijke samenwerking
Illustratie
Een Poolse moeder vertrekt met haar kinderen – die lang in België hebben gewoond – naar
Polen en ontneemt de Belgische vader elk contact met zijn kinderen. Wat kan de vader doen?
Ø Welke samenwerking tussen administratieve en gerechtelijke overheden is
mogelijk? Kan de man beroep doen op het Federaal Aanspreekpunt
Internationale Kinderontvoeringen bij de FOD Justitie (= Centrale Autoriteit
voor België)?
Illustratie
Een Belgische rechter moet Italiaans afstammingsrecht toepassen. Waar kan de rechter
informatie over het Italiaanse recht vinden?
Ø Welke samenwerking tussen rechters is mogelijk?
Ø Op welke informatiekanalen kunnen rechters beroep doen?
Werk- en denkmethode
Eerst bepalen of het gaat om
1. Internationale bevoegdheid
2. Toepasselijk recht
5
, 3. Erkenning en uitvoerbaarheid
4. Administratieve/gerechtelijke samenwerking
Dan opletten voor regelgeving/bronnen op verschillende niveaus
- Internationale verdragen
- Europese regels
- Nationale wetgeving
HOOFDSTUK 2: BRONNEN VAN HET IPR
- Internationale bronnen
- Europese bronnen
- Nationale bronnen
Regelgeving: hiërarchie
̶ België heeft een Wetboek Internationaal Privaatrecht (WIPR)
̶ Een eerste volledige codificatie van het Belgische IPR
̶ Inwerkingtreding 1 oktober 2004
̶ MAAR: internationale verdragen en EU-wetgeving hebben voorrang op het WIPR
̶ Zie art. 2 WIPR
̶ Dus: niet zomaar teruggrijpen naar WIPR; altijd eerst kijken of er geen
internationale verdragen of Europese regels bestaan!
Er is een hiërarchie bij die bronnen.
Internationale bronnen en Europese bronnen hebben voorrang op het WIPR.
̶ WIPR verwijst naar bepaalde verdragen en Europese verordeningen, maar niet altijd
̶ Voor ouderlijk gezag, voogdij, kinderbeschermingsmaatregelen: art. 35, § 3
verwijst naar Haags Kinderbeschermingsverdrag (1996) en de Brussel IIbis-
Verordening
̶ Voor contracten: art. 98, § 1 WIPR verwijst naar de Rome I-Verordening
≠
̶ Echtscheiding: art. 55 WIPR verwijst niet naar de Rome III-Verordening
Dus: altijd nagaan of er verdragen/EU-verordeningen bestaan, ongeacht of het WIPR er
melding van maakt
Vertrouw niet op het WIPR om te weten of er een verdrag of verordening van toepassing is.
Voor bepaalde materies zal er een verordening of verdrag zijn, dus ga altijd na als er 1 is, los
van wat het WIPR zegt.
Primeert verdrag of EU-wetgeving?
̶ Geen eenduidig antwoord
̶ Telkens nagaan in Europese verordeningen
6
