Samenvatting gebaseerd op de powerpoint slides, gebruikt in de lessen. Het deel 'Algemeen en burgerlijk recht' is aangevuld, waar relevant, met het handboek 'Kennismaking met recht en rechtsprakijk'. Voor het deel 'Medisch recht' is er geen handboek. Ik heb zeer veel voorbeelden genoteerd, dit maak...
Thema 1: recht en rechtswetenschap
1. Opzet en doelstellingen van dit boek (pure info, geen leerstof)
RECHT = GEBOUW à DOELSTELLINGEN:
1) Algemeen plan vh gebouw bekijken
2) Juridische basisterminologie
3) Rechtsmethodiek
4) Belangrijkse delen van naderbij bekijken
2. Wat is recht?
Recht = een rationeel opgebouwd geheel van precies afgelijnde begrippen en normen
waaraan van overheidswege opgelegde, minstens van overheidswege erkende, sancties
kleven, die langs instellingen kunnen worden afgedwongen en waarvan de bedoeling is
de orde in de samenleving te organiseren, te handhaven of te herstellen.
A. Recht is een rationeel opgebouwd geheel
- recht = zaak van rede
- juridisch opgelost als de juiste normen en denktechnieken worden toegepast
B. Van begrippen, normen en instellingen
- Elke term heeft een specifieke betekenis
- Recht = begrippenarsenaal + normenarsenaal
§ bv: Artikel 24 vh Verkeersreglement verbiedt een voertuig te laten stilstaan op elke
plaats waar het duidelijk een gevaar zou betekenen voor andere weggebruikers. Dit
“stilstaan” moet begrepen worden in de zin van artikel 2.22 van hetzelfde reglement,
namelijk in de zin van niet langer stilstaan dan nodig is voor het in- of uitstappen of het
in- en uitladen. De bestuurder die midden op de weg even “stilstaat” omdat de auto
voor hem “stilstaat” alvorens links van de weg af te draaien, “staat dus niet stil” in de
zin van de wet.
- juridische taal: tegelijk vak- en volksstaal
C. Met de bedoeling de maatschappij te ordenen door regels
Regeling & deregulering: Werken te veel normen niet verstikkend?
à velen pleiten ervoor om het aantal regels te verminderen
May you live in interesting times
- Potpourri (I-V): daar zit van alles in, snelle hervorming (5-10 j)
- Nieuwe Wetboeken (door Koen Geens): vernieuwing BW
- Privacy
- Recht: structuur brengen in maatschappij
- Rechtsgeschiedenis = geschiedenis van het recht
§ Hoe “samen” “leven”?
§ Maatschappij: regels en sancties
• Onderlinge afspraken = privaatrecht
• Machtsafspraken = publiekrecht
- Examen: zodra de overheid geen gebruik maakt van zijn machtsmonopolie
à privaatrecht
Rechtstheoretische vraag
- Hoe redeneert een jurist?
- Wat zijn de kenmerken van het rechtssysteem?
§ Hoe rechtsregels correct interpreteren?
§ Hoe rechtsregels buiten toepassing houden?
§ Wat is de verhouding tussen rechten en plichten? Als je een recht hebt, meestal
ook een plicht.
D. Waaraan van overheidswege sancties kleven
- Straf voor dief: sanctie opgelegd door de overheid (strafrechtbank) en uitgevoerd door de
overheid.
§ Rechtstreekse interactie tussen het individu en de overheid
- Meestal: tussen 2 particulieren
§ Overheid komt niet tussen
- Rechtshandhaving = De overheid gebruikt “geweld “of “dwang” & draagt actief bij tot het
naleven van de rechtsnormen, onder meer via de organisatie van controle- en
politiediensten en gerechtelijke instellingen.
E. Recht en rechtsstelsels
- Civil law – systemen (België)
§ wetgeving belangrijk
§ wetten = vervolledigende en corrigerende rol
- Common law – systemen (GB & VS)
§ recht ontstaat op basis van wat een rechter heeft beslist
§ recht ontwikkelt zich van geval tot geval
§ = rechtersrecht
§ verschillende bepalingen in detail regelen (door gebrek aan gedetailleerde
wettelijke regels)
- Klassieke rechtsopvatting hanteert een rechtspositivistische benadering
- Positief recht: Het recht is het geheel van de regels dat werd vastgelegd door de overheid
en bindend is voor alle burgers, te vinden in formele bronnen (wetten & rechtspraak)
- Natuurrecht: rechtsregels afgeleid uit de natuur of uit het wezen van de mens.
- Nemo censetur ignorare legem: iedereen wordt geacht de wet te kennen.
- Rechtsdwaling: “Ik wist niet dat het verboden was” à niet aanvaard als verweermiddel
- Wettelijke wereld is niet de werkelijke wereld!
Problematiek recht hebben & recht krijgen
- Verbod van eigenrichting: Men kan zichzelf geen recht verschaffen, men kan niet zelf
sanctioneren, maar dat dit slechts kan via een gerechtelijke procedure, mintens via
tussenkomst van de overheid. Rechter beoordeelt juridische correctheid van een
handeling en de gevolgen ervan.
- Rechtspraktijk: Bij betwistingen maken de rechtbanken uit welke sanctie in concreto aan
wie wordt opgelegd als beslechting van een bepaald juridisch probleem.
- Door professionalisering van de rechtsbedeling wordt het recht meestal correct toegepast.
4. Een recht of publiekrecht en privaatrecht?
A. Twee soorten verhoudingen
Privaatrecht
- tussen particuliere personen (= horizontale relaties)
- + ook relaties tussen particulieren en overheidsintstanties wanneer overheid als
particulier rechten en plichten opneemt)
Publiekrecht
- Verhoudingen tussen overheid en privépersonen (= verticale verhoudingen)
- + ook (verticale & horizontale) verhoudingen tusen overheden en overheidsinstellingen en
organen onderling
B. Belang van het onderscheid
- Weten naar welke rechtbank je moet gaan bij juridisch probleem
- Juridische terminologie, verschil
- Sommige denkcategorieën en concepten
- Heuristiek: handboeken, wetboeken enz zijn ingedeeld volgens de twee rechtsdomeinen
C. Criteria voor het onderscheid
- Het gaat niet zozeer om de aard van diegene met wie je in aanraking komt, maar veeleer
om de hoedanigheid waarin je deze andere ontmoet.
3
,Examen:
- Geweldsmonopolie: Niemand anders dan de overheid mag in onze maatschappij geweld
gebruiken.
- Bepalen privaat- of publiekrecht: handeling vanuit geweldsmonopolie of niet
§ Hedendaags beter: handelingen van privaatrechtelijke instellingen toch
beschouwd als overheidsinstellingen wanneer die instellingen een deel van het
openbaar gezag uitoefenen
v bv: erkende privéschool reikt diploma uit à moet geldig erkend worden
door iedereen, ook al is die privéschool geen overheid
v privéschool: functie overheid
v publiek karakter rechtspersoon vaststellen: mogelijkheid van het nemen
van derdenbindende beslissingen = functioneel criterium
v Derdenbindende beslissingen = instanties die, zonder een overheid te zijn,
ook beslissingen nemen die door iedereen erkend moeten worden
- Ander criterium: nutcriterium
§ algemeen belang: publiekrecht
§ maatschappij heeft er geen belang bij, enkel particuliere partijen: privaatrecht
5. Rechtswetenschap en metajuridica (info)
A. Rechtsfilosofie
Stelt de meest radicale vragen naar het waarom van een rechtsysteem.
B. Rechtsethiek
Beweegt zich op het raakvlak tussen recht, moraal en filosofie, ontleedt hoe waarden in recht
vertaald worden en hoe juristen zich al dan niet kunnen of moeten laten leiden door andere
normen dan de strikt juridische.
C. Rechtseconomie
Past een aantal denkcategoriën van de economische ben toegepaste economische
wetenschappen toe op rechtsnormen en rechtstoepassing.
D. Rechtssociologie
Onderzoekt hoe het recht werkzaam is in een concrete maatschappij en hoe dit recht het
menselijke gedrag beïnvloedt.
E. Rechtsgeschiedenis
Beschrijft de evolutie van het recht.
4
, F. Rechtsvergelijking
Ongeveer hetzelfde als rechtsgeschiedenis, maar op grond van ruimtelijke vergelijkingen ipv
vergelijkingen in de tijd.
G. Criminologie
Bestudeert de deliquentie en de aanpak ervan.
Gezien in de les, niet in handboek:
CORONACRISIS
- Pandemie
§ Een virus (biologisch gegeven)
§ Voor een jurist: rechtsfeit
§ Gebeurtenis met juridische gevolgen
• Burgerrechtelijke
• Arbeidsrechtelijke
• Strafrechtelijke
• Enz.
§ Schadeverwekkende gebeurtenis
- Centrale vraag: wie draagt de schade?
§ Typische rechtsvraag = vraag waarop recht antwoord moet bieden
§ Recht = geheel van principes en uitzonderingen daarop
§ Algemeen principe: iedereen draagt eigen schade
§ Uitzondering: iemand brengt iemand anders schade toe
• Strafrecht: doden en gewonden → strafrechtelijk onderzoek
o Uitzoeken of er schuldigen zijn
o Kwalificatie:
v Onopzettelijke slagen en verwondingen?
v Opzettelijke slagen en verwondingen?
v Schuldig verzuim?
o Geen schuldigen? Burgerlijke procedure
• Burgerlijk recht: art. 1382 BW
o Materiële schade
o Lichamelijke schade
o Contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid
v akkoord/contract tussen 2 mensen of niet?
5
, § Onderscheid strafrechtelijke en burgerrechtelijke fout:
§ Deels overlappend
§ Alle strafrechtelijke fouten zijn burgerrechtelijke fouten (niet omgekeerd)
§ Strafrechtelijke fout > burgerrechtelijke fout
• Strafrechtelijke fout: de wet moet een bepaalde handeling strafbaar
stellen.
• Burgerrechtelijke fout: een ander normaal en zorgvuldig persoon zou die
fout in dezelfde omstandigheden niet zou doen.
CORONACRISIS
• Centrale vraag: wie draagt de schade?
• Centrale vraag: is er een contract?
§ Overeenkomst = contract (vb. reis boeken, koop-verkoop)
• Het samentreffen van de wil van twee of meer rechtssubjecten met het oog op
het doen ontstaan, het wijzigen of het doen uitdoven van verbintenissen.
6
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur StudenteBachelorVerpleegkunde. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €3,39. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
