Samenvatting verkennen vh werkveld 2
Sociaal cultureel werk = vorm van sociaal werk
Eigen aangrijpingspunten tussen mens en omgeving:
= Leren en vorming
= Cultuur
= Ontmoeting en activering
= Bevorderen van het leven als gemeenschap
Vanuit de invalshoeken cultuur, relatie, educatie, participatie,…
helpt sociaal-cultureel werk:
• sociale veranderingen realiseren
• mensen met hun problemen
• mensen tot empowerment brengen
• het welzijn verhogen
Sociaal:
In, met en door groepen
Om maatschappelijke achterstand op te heffen
Cultureel: = motor vd samenleving
Op ideologisch niveau
Op gedragsmatig niveau
Op materieel en immaterieel niveau
= sector met 3 deelsectoren
1. Erfgoed
2. Sociaal-cultureel werk
3. Kunsten
Werk: = Sociaal-cultureel werk = verlengde van sociaal-culturele praktijken met
formalisering, professionalisering en overheidsregeling
Die praktijken zorgen voor vormgeving en vernieuwing van het individu en maatschapij
Wanneer die praktijken een mate van formalisering, professionalisering en
overheidsregeling vertonen = sociaal-cultureel werk
Formalisering: Van informele initiatieven tot grote gevestigde instituten
Professionalisering: Moeizame relatie tussen professionaliteit en kwaliteit
Overheidsregeling Van puur vrij initiatief tot sterk gereglementeerd.
Activiteiten, acties en initiatieven door
Bevolking (vrijwilligers)
Professionelen
Overheid
Kenmerken:
Vrijwillige deelname
In de vrije tijd
Gericht op: onplooiing, participatie
streeft na verandering bij: individuen, groepen & samenleving
, Sociaal-culturele activiteiten, binnen dit zonet omschreven werkveld, hebben
verder als noodzakelijke kenmerken dat ze altijd plaats vinden in de vrije tijd en
dat mensen er vrijwillig aan deelnemen. De activiteiten willen mensen helpen in
hun persoonlijke ontplooiing of ze willen de kansen om te participeren aan de
samenleving vergroten. Nooit kan je zeggen dat een sociaal-culturele activiteit
vrijblijvend is.
Bv: een boek lenen in de bibliotheek
deelnemen aan een activiteit in het cultureel centrum
een cursus volgen die helemaal niet vanuit school of opleiding wordt aangeboden
lid zijn van een koor
meespelen bij het plaatselijk amateurtoneel, een fanfare of een popgroepje
meewerken bij de plaatselijke vrouwenvereniging of de ouderenbond
lid zijn van een jeugdbeweging
deelnemen aan speelpleinwerking, Grabbelpas, Swappas, De Kunstbende
deelnemen aan een activiteit van het jeugdhuis
Beleid
Beleidsdomein = Cultuur, Jeugd, Sport en media
Vlaamse materie
Minister: Jan Jambon --) cultuur
Minister: Benjamin Dalle --) jeugd
Aansturing: Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen
Functies vh sociaal – cultureel werk
= steeds doelgericht & multifunctioneel
We onderscheiden:
Ø De cultuurfunctie
Ø De leerfunctie
Ø De maatschappelijke bewegingsfunctie
Ø De gemeenschapsvormende functie
De ontmoetings- en ontspanningsfunctie (als gemeenschappelijke pijler om sociaal-
culturele praktijken vorm te geven. Maar de ontmoetings- en ontspanningsfunctie wordt
niet aanzien als een onderscheidende)
1. Cultuurfunctie
= het creëren, bewaren, deelnemen en genieten v cultuur en kunst
2. Leerfunctie
= Doelgericht opzetten van leeromgevingen die het leren door individuen, groepen of
gemeenschappen mogelijk maken en bevorderen
Omvat meer dan gewoon “les”.
Bij kinderen en jongeren gaat het om het begeleiden op hun weg naar
volwassenheid.
Bij volwassenen gaat het om het helpen, om op alle terreinen hun
verantwoordelijkheid als volwassene op te nemen
Dit alles kadert duidelijk in de visie op levenslang en levensbreed leren.
Levenslang leren
= vestigt de aandacht op het tijdsaspect van het leren
==) leren start bij de geboorte
en eindigt op het moment dat we het leven laten = nooit voltooid !!!
,Mensen moeten altijd en overal blijven leren
==) om mee te zijn met de maatschappelijke evoluties
==) vanuit individuele betekenisverlening
Levensbreed leren
==) leren t.b.v. de persoonlijke ontplooiing of sociale inzetbaarheid
==) er wordt overal geleerd:
thuis, onderweg, in de sportclub, tijdens een cursus,…
==) heeft betrekking op alle thema’s en levensdomeinen in een mensenleven :
intieme relatie(s), gezondheid, inkomen en arbeid, leefklimaat, religie,...
3. Maatschappelijke bewegingsfunctie
= In relatie tot samenlevingsvraagstukken doelgericht ruimte creëren voor engagement
en politisering met het oog op veranderingen in denken en handelen en in de inrichting
van de maatschappij (uitbouw van een cultureel diverse, democratische, duurzame
maatschappij )
==) Aanzetten tot actief burgerschap
4. Gemeenschapsvormende functie
= Het ontwikkelen of in stand houden van groepen en gemeenschappen of het
versterken van de interactie tussen groepen en gemeenschappen (= sociaal weefsel)
Sociaal-cultureel methodiek
=De werkwijze van sociaal-cultureel werkers en van vrijwilligers in de organisaties
= een wijze van handelen en denken die gesteund is op reflectie, ervaring en wetenschap
met als doel:
ontwikkelen van een eigen identiteit
bevorderen van sociale integratie en maatschappelijk participatie
de opbouw van een duurzame en exclusieve samenleving
We kunnen een 5-tal beroepen onderscheiden binnen het sociaal-cultureel werk.
- De gemeenschapswerker vertrekt vanuit de mogelijkheden, noden, behoeftes,
interesses en creativiteit van individuen en de groepen. Hij brengt mensen op vrijwillige
basis samen op basis van activiteiten, processen en projecten die uitgewerkt worden met
de betrokkenen. Hij vormt en versterkt doelgroepen en zet in op de integratie tussen
groepen teneinde zelfontplooiing, groepsvorming en uitwisseling tussen groepen te
bewerkstelligen.
- De programmator cultuur en educatie ontwerpt, organiseert en stimuleert
deelname aan een toegankelijk, publieksgericht aanbod aan sociaal- culturele
activiteiten, processen en projecten vanuit een thema of gericht op een doelgroep. Het
aanbod stimuleert kritische bewustwording, reflectie en persoonlijke ontwikkeling.
- De begeleider sociaal-culturele activiteiten vertrekt vanuit specifieke inhouden,
thema’s of het vakgebied van de organisatie. Hij ontwikkelt en begeleidt sociaal-culturele
activiteiten, processen en projecten. Hij zet in op ontmoeting, verhogen van
betrokkenheid op een thema en leren teneinde processen van kritische bewustwording,
reflectie en persoonlijke ontwikkeling te bewerkstelligen.
- De campagnewerker zet campagnes op om mensen, organisaties, bedrijven of
overheden aan te zetten tot verandering in hun gedrag en hun beleid met betrekking tot
een specifiek maatschappelijk thema of een bepaalde doelgroep. Hij/zij ontwerpt,
, coördineert en stimuleert processen om mensen, organisaties, bedrijven of overheden te
informeren, sensibiliseren en beïnvloeden.
- De belangenbehartiger verdedigt een maatschappelijk thema of de belangen van een
doelgroep bij beleidsmakers in overheden en instellingen. Hij geeft voorlichting over en
inzicht in het thema of de doelgroep, spreekt namens de doelgroep en adviseert over
noodzakelijke beleidswijzigingen.
Agentschap Sociaal-cultureelwerk voor volwassenen
Belangrijkste opdracht van de afdeling = het stimuleren van een rijk en gevarieerd
aanbod aan sociaal-culturele activiteiten voor (hoofdzakelijk) volwassenen.
Verenigingen = een netwerk van afdelingen of groepen gericht op zingeving en
emancipatie van de leden en deelnemers. Dit met het oog op persoonlijke en
maatschappelijke ontplooiing via een werking in groepsverband en via de hantering van
een sociaal-culturele methodiek
- gericht is op de zingeving en emancipatie van leden en deelnemers met het oog op
persoonlijke en maatschappelijke ontplooiing
- ontplooit een werking in groepsverband
- hanteert een sociaal-culturele methodiek
Bv: Femma, gezinsbond, Amnesty International Vlaanderen
Bewegingen
= organisaties met een landelijk karakter, gespecialiseerd in een thema of in een cluster
van nauw verwante thema’s. Ze organiseren activiteiten op het vlak van sensibilisatie,
educatie en sociale actie met het oog op maatschappelijke veranderingen.
De technieken die ze daarvoor hanteren zijn erg divers en creatief. De aandacht voor de
media, de communicatie met het ruime publiek, samenwerking en netwerkvorming met
andere organisaties, het ontwikkelen van educatieve activiteiten en werkmaterialen, ...
zijn belangrijke aandachtspunten voor de sociaal-culturele bewegingen om hun
boodschap genoeg te laten klinken.
Ze doen dit voor een ruim publiek, ze werken zonder leden, en ze hanteren een sociaal-
culturele methodiek. Een beweging heeft een staf van professionele educatieve
medewerkers.
Aan de samenleving werken door middel van sensibilisering, educatie en sociale actie,
zijn de functies van de sociaal-culturele bewegingen. Met campagnes en andere gerichte
initiatieven trachten deze organisaties Vlaanderen “in beweging” te brengen rond
maatschappelijke thema’s als vrede en verdraagzaamheid, ethisch beleggen, bio-ethiek,
duurzame landbouw...
Meestal gaat het om vrij kleine organisaties (al dan niet ingebed in grotere structuren) in
vergelijking met bijvoorbeeld de sociaal-culturele verenigingen. Ze werken doorgaans
vanuit één vestigingsplaats maar zijn actief in heel Vlaanderen.
Bijvoorbeeld: - Voedselteams
- Welzijnszorg