Psychodiagnostiek 2
! Uit doelstellingen op einde van de les, komen de examenvragen!
Hoofdstuk 1: uitgangspunten psychodiagnostisch procesmodel
a. Uitgangspunten: bronnen (op welke bronnen hebben ze zich gebaseerd?)
Sterkte punten van andere psychodiagnostische modellen (hoe deze punten opnemen in het
model?)
Relatie psychodiagnostiek en begeleiding/behandeling
Beleids- en maatschappelijke ontwikkelingen (kijken naar het welzijn van de mensen,
overheid houdt zich hiermee bezig)
Praktijkervaringen van PD-docenten
Onderzoek naar kwaliteit van psychodiagnostiek in de praktijk
o Client staat centraal (ze zijn tegenwoordig veel mondiger + streven naar
kwaliteit)
o Weing systematiek, te veel infoverzameling (vroeger gebeurde dit, hier kwamen te
weinig bruikbare adviezen uit)
o Vaak geen bruikbare adviezen
o Focus te sterk enkel op cliënt
o Te weinig samenwerking met client
Uitgangspunt 1: De psychodiagnosticus handelt en denkt als een scientist – practitioner
o Werkt in praktijk, evidence-based en past de empirische cyclus toe
o Controleerbare besluitvorming
o Verantwoording kunnen geven waarom je voor dit gekozen hebt
o Houdt rekening met mogelijke foutbronnen
o Samenwerkingspartner
Uitgangspunt 2: De psychodiagnosticus stelt de cliënt steeds centraal
o Vertrekken van zijn vraag
o Oplossingsgericht nadenken
o Rekeninghoudend met cultuur, waarden en normen
Uitgangspunt 3: De psychodiagnosticus handelt en denkt interventiegericht
o Leren door te doen
o Soms is er dan geen interventie meer nodig (Vb. Gesprek werkt verhelderend)
Uitgangspunt 4: De psychodiagnosticus handelt en denkt systematisch
o Stapsgewijs + per fase reflectie en bijsturen indien nodig
o Aftoetsen bij client
o Eindresultaat= tevreden klant
Uitgangspunt 5: De psychodiagnosticus hanteert een transactioneel referentiekader
o Goede afstemming= enorm belangrijk
o Bij intake genoeg info verzamelen
1
, Uitgangspunt 6: De psychodiagnosticus werkt constructief samen met de cliënt en andere
betrokkenen
o Transparant zijn, open communicatie en feedback
Uitgangspunt 7: De psychodiagnosticus handelt en denkt fair en cultuurbewust
o Iedereen gelijk behandelen
Uitgangspunt 8: De psychodiagnosticus benut en versterkt de positieve aspecten van de
cliënt en zijn omgeving
o Meer focus op positieve aspecten
Uitgangspunt 9: Het handelen van de psychodiagnosticus is steeds in lijn met de
deontologische code, wettelijke richtlijnen en ethische normen en waarden.
o Verantwoordelijk voor de kwaliteit
Hoofdstuk 2: psychodiagnostiek in theorie en praktijk
Thema 1: Andere diagnostische modellen
Psychodiagnostisch procesmodel (goed kennen, zie tekst)= die dat wij gebruiken
Modellen worden ontwikkeld om het denkkader aan te bieden
4 belangrijkste gekozen, wellicht nog andere
Komen op hetzelfde neer, enkel andere terminologie of plaats soms
Het is prescriptief dus stelt voor hoe je als diagnosticus aan de slag moet gaan
Allemaal sterke nadruk op, hoe kom je op het besluit
Onderbouwde adviezen
Alle modellen kunnen toepassen op verschillende soorten vraagstellingen of problemen
Verschillen en gelijkenissen herkennen en kunnen aangeven
Nog andere diagnostische modellen in de psychologische praktijk?
o Diagnostische cyclus:
Dit niet gekozen omdat
Het niet voor elke richting toepasbaar is (vb. Minder voor A&O, gaat
hier vaak over problemen maar is niet altijd zo)
Dit cyclisch model is wel overgenomen ongeveer
Vooral KLP
Dikke strepen= het grondmodel, stippenlijn= als er iets fout is gegaan,
gegevens ontbreken of men terug moet gaan
Fasen:
Aanmelding (Anm): Wie zit met wat, Net nu? Hier bij jou?
o Kijken of de aanmelding ontvankelijk is
Klachtenanalyse (KA)
Probleemanalyse (PA)
Verklaringsanalyse (VA)
Indicatieanalyse (IA)
Advies (Adv)
2
, Type hulpvraag en de diagnostische cyclus:
Verhelderend: beleving staat centraal (zitten we direct in het g-
schema: gebeurtenis, gevoelens, gewaarwordingen, gedachten,
gedragingen en gevolgen van een bepaalde gebeurtenis)
o Nulscenario: werkt verhelderend dus direct advies (komt
niet vaak voor)
Onderkennend: kijken of er een probleem is of een stoornis
Verklarend: verbanden zoeken, oorzaak-gevolg zoeken
Indicerend
o Handelingsgerichte diagnostiek:
Vooral SPP
HGD = besluitvormingsproces
Problematische situaties binnen onderwijs
Instandhoudende factoren (hoe komt het dat gedrag blijft, verergert of
verminderd?)
Risico- en protectieve (+ kenmerken) factoren in cliënt en omgeving
3
, Als mensen meer focussen op het positieve, is men meer gemotiveerd en
geeft energie en perspectief
Uitgangspunten (geven aan waar we onze accenten moeten opleggen)
Tekst HDG, de diagnosticus als praktijkwetenschapper (2009) 5
o Systematische procedures voor besluitvorming
o Doelgerichte werkwijze (= handelingsgericht werken/
interventiegericht werken)
o Transactioneel referentiekader (het ene beïnvloedt het
ander, wisselwerking)
o Samenwerking
o Aandacht voor protectieve factoren
Handboek, HDG in het onderwijs (2015) 7
o HDG verloopt systematisch en transparant
o HDG is doelgericht
o Transactioneel kader
o Diagnosten werken samen met leerlingen, leraren, ouders
o Positieve aspecten zijn van groot belang
o Onderwijs- en opvoedingsbehoeften staan centraal (wat
heeft de client nodig?)
o Leraren en ouders doen ertoe, eveneens hun
ondersteuningsbehoeften
Fasen:
Intakefase: van klachtenanalyse naar verheldering (aanmelding zit
hierbij, in ons model is dit apart)
Strategiefase: van probleemanalyse naar onderkenning en
verklaringen = denkfase van de diagnosticus, maar we denken toch
altijd? Dus zit in elke fase verwerkt bij ons
Onderzoeksfase: toetsing van diagnostische hypothesen (bij ons:
aanvullend onderzoek: we zijn al bezig met onderzoeken daarom
aanvullend) dit moet niet steeds als je al genoeg weet
Indiceringsfase: integratief beeld maken en indicatiestelling (welke
mogelijke indicaties zijn er en deze bekijken en oplijsten) = denkfase
van de diagnosticus
Adviesfase: info over verheldering, onderkenning, verklaring en
indicering + evalueren
4