Europese rechtsgeschiedenis jaar 2 samenvatting tentamen stof
42 vues 3 fois vendu
Cours
Europese Rechtsgeschiedenis
Établissement
Universiteit Van Amsterdam (UvA)
Book
Boom Juridische studieboeken - Hoofdstukken uit de Europese Codificatiegeschiedenis
Zelf een 8.5 gehaald met deze samenvatting
Tweedejaars vak Europese rechtsgeschiedenis aan de UvA.
Tentamenstof. Opgeschreven in vraag-antwoord verhouding zodat je de stof echt leert begrijpen. Stof tussen de weken wordt met elkaar vergeleken zodat je snapt hoe alles zich tot elkaar verhoudt. So...
Week 1 Codificatie en natuurrecht - Hoofdstuk 1: Codificatie
Welke drie kenmerken zijn nodig om te spreken van codificatie?
• Een overheid, die gezag uitoefent over haar onderdanen;
• Op schrift gesteld recht;
• De volledigheid van dat recht, die gerealiseerd wordt door het machtswoord van de
overheid, dat aan dat recht exclusieve gelding verleent.
Wat was de taak van de rechter ten tijde van de Verlichting?
De rechter was slechts la bouche de la loi (de mond van de wet). Er werd gedacht dat de
wetgever zulke duidelijke en volledige wetten kon maken dat uitleg overbodig was. De rechter
hoefde slechts deze wetten toe te passen.
Leg het begrip authentieke interpretatie uit in verband met de taak van de rechter.
De macht van de wetgever was vrij beperk doordat hij slechts wetten kon uitvaardigen. Het was
de taak van de rechter om deze wet uit te leggen. Om een grotere macht te hebben gaven veel
wetgevers, zoals keizer Justinianus, zelf een gezaghebbende uitleg bij verschillende
verordeningen. Dit wordt ook wel de authentieke interpretatie genoemd. Echter had dit in de
praktijk niet een heel groot effect, want het was uiteindelijk de taak van de rechter om deze
wetten weer uit te leggen
Welke twee andere methoden werden er gebruikt om de uitlegging van de rechter aan
banden te leggen?
1. Het algehele verbod van ieder commentaar op het wetboek (o.a. toegepast door
Justinianus en Koning Frederik II);
2. Het référé législatif: wanneer een wet uitleg behoefde diende die uitlegging aan de
keizer te worden gevraagd (ook toegepast door Justinianus).
Wat is uiteindelijk de belangrijkste taak van de wetgever?
Dat hij met zijn gezag verklaart dat de wettekst de bron is van recht en dat buiten deze tekst
geen recht geldt.
Noem de verschillende doelen die met behulp van de codificatie worden nagestreefd.
• De rechtszekerheid: denk aan het nulla poena sine previa lege poenali beginsel uit art.
1 Sr;
• Een economisch doel: het grensoverschrijdende handels- en betalingsverkeer vraagt om
een eenvormige regeling;
• Een politiek doel: het recht kan als belangrijk middel worden gebruikt om een nationale
eenheid te creëren of te verstevigen.
Waarom is de rechter in Nederland geen formele rechtsbron?
De rechter zal zijn uitspraken steeds presenteren als toepassing van de wettekst, hij schept dus
geen nieuwe wetten.
Welke verschillende interpretatiemethoden kan de rechter gebruiken?
• Grammaticaal: taalkundige uitleggen, kijken naar de betekenis van de woorden;
• Wetshistorisch: dat wat de wetgever destijds heeft bedoeld met de tekst;
• Rechtshistorisch: kijken naar de herkomst van een bepaalde regel, bijv. door terug te
gaan naar Romeinse recht;
1
, • Systematisch: kijken hoe een regel past in het stelsel van de wet en hoe deze regel zich
verhoudt tot andere regels;
• Analogisch: wanneer een regel die krachtens haar bewoordingen en haar bedoeling niet
op het te beslissen geval van toepassing is, toch wordt toegepast omdat het niet
geregelde geval lijkt op het wel door de regel beheerste geval;
• Teleologisch: het doel van de regel is bepalend, de uitlegging is ondergeschikt.
Waaruit blijkt dat de wet nimmer volledig is?
Door de meermaals wettelijke uitleggingsverplichtingen, zoals: de rechter mag in geen geval
beoordelen op basis van zijn innerlijke waarde of billijkheid en moet volgens de wet spreken
(art. 11 AB), de rechter mag nooit weigeren rechter recht te spreken (art. 13 AB en art. 26 Rv)
en moet ambtshalve gronden aanvullen (art. 25 Rv).
Hoe wordt in Engeland de rechtszekerheid bewerkstelligd indien de tekst van een wet
ontoereikend is?
In beginsel wordt de grammaticale interpretatie gebruikt. Indien dit ontoereikend is, wordt dit
in Engeland gewaarborgd door de stare decisis-regel, die de rechter verplicht zich te houden
aan zijn eerdere uitspraken. Dit wordt toegepast met name door middel van de analogische
methode. De Engelse rechter heeft, anders dan de Nederlandse rechter, de bevoegdheid om een
nieuwe regel uit te vaardigen.
Waarom is het zowel een nadeel als een voordeel dat de rechter de wettekst kan uitleggen
naar de politieke overtuiging van zijn tijd?
Indien deze overtuiging kwalijk is, zoals in Duitsland is gebeurd, wordt de wettekst gemakkelijk
geïnterpreteerd op een manier die de politiek het beste dient, ook al is de overtuiging kwalijk.
Aan de andere kant zorgt dit er ook voor dat een betekenis van de wet niet verstart, maar steeds
aan de tijd en omstandigheden wordt aangepast.
Hoofdstuk 2: Codificatie en natuurrecht
Hoe verhouden de no taxation without representation en de Common Sense zich tot
elkaar?
Om de hoge kosten voor de gevoerde oorlogen te dekken voerde het Engelse parlement nieuwe
belastingen in de Amerikaanse koloniën. De kolonisten maakte hiertegen bezwaar omdat zij
geen belasting wilde betalen zolang zij niet vertegenwoordig zouden zijn in het parlement: no
taxation without representation. Hierdoor ontstonden er spanningen en de kolonisten kwamen
in opstand. De Engelse journalist Thomas Paine ontwikkelde in 1776 een pamflet, genaamd
Common Sense, waarin hij de kolonisten opriep de banden met Engeland te staken en naar
onafhankelijkheid te streven.
Waarom is de titel Common Sense kenmerkend voor de geest van die tijd?
Paine doet een beroep op het gezonde verstand van zijn lezers en niet op precedenten uit de
geschiedenis, op gezaghebbende schrijvers of erkende regels van het staats- en volkenrecht. De
geest van die tijd drukt zich uit in de Age of Reason (de Verlichting). Deze gedachtegoed sluit
aan bij die van Kant, die in 1784 in zijn opstel “Wast ist Aufklarung?” mensen aanspoorde om
hun eigen verstand te gebruiken.
2
, Op welke manier kan je betogen dat de onafhankelijkheidsverklaring van 4 juli 1776
gebaseerd was op het natuurrecht?
In de Declaration of Independence worden een aantal onvervreemdbare rechten genoemd: de
inalienable rights. Jefferson ontleende de bevoegdheid voor het verstrekken van deze rechten
aan het natuurrecht. Volgens hem waren deze rechten ‘selfevident’ en waren dit de ‘the laws of
nature’. Dit natuurrecht ging zelfs zo ver, dat een heerser die deze rechten schond door zijn volk
kon worden afgezet.
Leg de begrippen ius civile, ius gentium en ius naturale uit.
Het ius civile wordt ook wel het burgerrecht genoemd en is het recht dat ieder volk voor zichzelf
heeft vastgesteld. Het ius gentium had universele gelding en moest bij alle volkeren te allen
tijde in acht worden genomen, ook wel het recht der volkeren genoemd. Dit recht had een
feitelijke betekenis. Het ius civile en het ius gentium kon naast elkaar bestaan. Het ius naturale
wordt simpelweg vertaald als het natuurrecht.
Leg het meningsverschil tussen de aanhangers van de ‘Epicureïsche” school en die van de
“Stoa” uit aan de hand van het positivisme en het natuurrecht.
Volgens Epicurus zou men van nature in een staat van oorlog van allen tegen allen zijn (ook
later betoogd door Hobbes) Om conflicten te vermijden zou men zich vrijwillig onderworpen
hebben aan een gezag en zijn voorschriften. Volgens Epicurus is het recht dat van
overheidswege in is gesteld het enige geldende recht. Dit wordt ook wel positivisme genoemd
en het rechtsbegrip is hierbij formeel van aard: ‘recht’ is het van overheidswege gestelde
gedragsvoorschrift, dat door dezelfde overheid van een sanctie is voorzien. Het gaat hier niet
om wat het recht inhoudt maar om de herkomst van het recht. Cicero is de bemiddelaar voor de
stoïsche rechtsleer. In deze leer is het rechtsbegrip materieel van aard: ‘recht’ is wat inhoudelijk
conform is aan de menselijke rede. Hierbij gaat het dus juist om de inhoud en niet om de
herkomst van het recht. Deze rechtsleer leidt tot de erkenning van een natuurrecht, van een
geheel van rechtsregels dat onafhankelijk van tijd en plaats en zelfs van sanctionering door een
overheid van kracht is, enkel en alleen om zijn inhoudelijke, rationele waarde.
Hoe staat het utilitarisme van Bentham in verhouding tot het positivisme van Epicurus?
Volgens Epicurus is het recht een van overheidswege gestelde gedragsvoorschrift, het
positivisme. De overheid zou zich bij het vaststellen van de inhoud van de gedragsvoorschriften
slechts laten leiden door het nut, het utilitas. Hierbij is het recht een middel om het grootste
geluk voor het grootste aantal mensen te bewerkstelligen.
Hoe maakte de kwestie van de slavernij het verschil tussen het ius gentium en het ius
naturale duidelijk?
De Romeinen gebruikte deze twee begrippen vaak als synoniemen van elkaar. Bij de kwestie
van de slavernij werd duidelijk dat er verschil zat in deze twee begrippen. Slavernij kwam onder
alle volken voor, waardoor de slavernij tot het ius gentium behoorde. Echter kon de slavernij
niet tot het ius naturale worden gerekend, want de Romeinen zagen in dat een mens van nature
vrij is. Het verschil tussen de twee begrippen is dan ook dat het ius gentium puur feitelijk is en
dat het ius naturale een morele lading heeft.
3
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur noorwasmus. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €3,89. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
