HOOFDSTUK I: WAT GESCHIEDENIS EN INLEIDENDE BEGRIPPEN
I.1. EEN “MIX” VAN VIJF PROCESSEN
= noch afh v elkaar, noch strikt sequentieel
1. Celdeling: klieving embryo, geen toename celmassa
2. Patroonvorming: organistatie patroon v celactiviteiten
a. Differentieren lichaamsassen
b. Toewijzen cellen tot kiembladen
Interpretatie positionele info (franse vlag patroon) laterale inhibitie, variëteit aan patronen
3. Morfogenese: verandering vorm, (bv. gastrulatie) – 5 types celbeweging
a. Invaginatie
b. Involutie
c. Ingressie
d. Delaminatie
e. Epiboly
4. Celdifferentiatie: generatie cellulaire diversiteit ~patroonvorming
a. Self-renewal
b. Cel-fate determinatie
c. Terminale differentiatie/ celmaturatie
5. Groei: toename in afmeting
I.2. EMBRYOGENESE: ONTWIKKELING STOPT NIET BIJ ONZE GEBOORTE
Levenscyclus Xenopus laevis
I.3. ONTWIKKELING IS PROGRESSIEF EN HET LOT VAN CELLEN WORDT GEDETERMINEERD
op verschillende tijdstippen / lot van cellen in kaart brengen
Verschillende technieken
Specificatie / Determinatie / “Cell fate”
I.4. RESTRICTIE VERSUS PLURIPOTENTIE
Achtergrond en historiek
I.4.1. Progressieve determinatie van embryonale cellen (H. Spemann)
Splitsingsexperiment:
o 1 blastomeer in staat volledig organisme te vormen
o Deel zonder gray crescent/ dorsal blastoporus lip geen dorsale kant = abnormale ontw
Transplantatieexperiment
o In vroege gastrula: conditionele ontwikkeling
o In late gastrula: autonome ontwikkeling
I.4.2. Klonen van Amphibia (Briggs en King / Gurdon) en muizen
Experiment Briggs & King
o Nuclei kiembaancullen ku leiden tot ontw nieuwe kikker
o Nuclei somatische cellen ku dit niet meer omdat ze al gedetermin & gediff zijn
= onomkeerbaar functionele beperking naarmate latere celstadia
Experiment Gurdon: Klonen v ‘kikkers’
o ~vorig experiment (zonder verwijderen mitotische spindle)
, o Seriele tranplantatie verhoogde succesrates
o kritiek
I.4.3. De “Yamanaka” factors KOSM en nadien
fibroblast herprogrammeren naar induced pluripotent stam cel (iPSC)
I.5. PRIMAIRE EMBRYONALE INDUCTIE (H.SPEMANN – H. MANGOLD)
Experiment Spemann & Mangold
o Toonden mbv salamander embryo’s aan dat dorsale blastoporus lip enige zelf-differentierend
gebied was vd vroege gastrula
I.5.1. Organizer concept / inductieve activiteit
Induceert ventraal weefsel tot dorsaal mesodermaal weefsel (notochord, someiten)
Inductieve activiteit notochord op neurale buis
o Notochord laat shh los op ventrale regio dosisafhankelijke neerlegging MN & non-
neuronale cellen (ventrale vloerplaat)
I.5.2. Wnt signalisatie
Wnt afwezig B-catenin degradatie TCF niet getranscribeerd
Wnt aanwezig B-catenin accumulatie TCF getranscribeerd
I.6. MEEST GEBRUIKTE MODELORGANISMEN IN ONTWIKKELINGSBIOLOGIE (DIEREN):
"The big six"
Worm
Vlieg
Kikker (X.laevis allotetrapoloid, X. tropicalis diploid)
Vis
Kip
(labo)muis
Modeldieren
Genoomdisruptie en –editing (CRISPR) en enkele recente methoden
HOOFDSTUK II: KLIEVING, GASTRULATIE EN VROEGE PATRONEN IN ENKELE VERTEBRAAT
EMBRYO’S
II.1. KLIEVING: CREATIE VAN MULTI-CELLULARITEIT
= serie mitotische celdelingen met snelheid onder controle v maternale EW & mRNAs blastomeren
Geen toename cytoplasma door overslaan v G1 en G2 fase
Versch delingssnelheid vr versch stadia
Plaats v klieving & grootte blastomeren voorafh bepaald dr
o Hvh & distributie v dooierEW in cytoplasma
Dooier = klieving inhibitorische werking (dooierrijk: vegetaal)
o Factors in ei cytoplasma
II.1.1. Klieving bij Xenopus (van animale naar vegetale pool)
Mesolecithaal > telolecithaal
Sneller animaal (dooier vegetaal werkt vertragend)
Vanaf 3e klievin, verdere klievingen dichter bij animale pool
II.1.2. Klieving in zebravis
Telolecithaal (veel dooier à 1 zijde)
o Discoidale klieving
o Klieving om 15min alleen in animale pool regio
o Creeren veelcellig embryo als disc op dooier
Versch celpopulaties (dooiersyncytiumlaag – deep cells – enveloplaag)
,II.1.3. Klieving, compactie en cavitatie bij zoogdieren (muis, mens)
Rotationele klieving
Eicellen zeer klein
Compactie: 8cellig embryo morula (16 cellig) = embryo w compact)
o 8 cellig embryo: totipotente blastomeren
o Morula (18-32 cellig embryo) – 1e cel fase decision
TE (tight junctions)
ICM (gap junctions)
Cavitatie: morula vroege blastocyst (~64 cellig embryo)
o TE vormen blastocoel door pompactivatie duwt ICM in assymetrische ligging
o Versch merkers
II.2. GASTRULATIE BIJ ENKELE VERTEBRAAT EMBRYO’S
= strikt gecoordineerde reorganisatie v cellen vd blastula dr celmigratie- ∆celmotiliteit - ∆celvorm - ∆celadhesie
zorgt vr beweging vd cellen
vorming primaire kiembladen en interageren met elkaar 3D bouwplan organisme v meerdere cellagen
II.2.1. Gastrulatie in Xenopus
Vegetale rotatie en de invaginatie van de bottle cellen vorming blastopore lip
Involutie aan de blastopore lip
o Vd MESO cellen (geleidt dr pharyngeal ENDO)
o Bottle cells trekken nt meer naar binnen
o Eerst via laterale lip, dan via ventrale
o Cellen animale hemisfeer migreren naar vegetale regio
Convergente extensie van het dorsale mesoderm
o = weefsel w geherstructureerd om langs 1 as samen te komen
o RhoA cytoskeletale verandering
geregeld dr dishevelled Wnt-activatie à D-kant
convergente extensie aan D-kant want enkel daar Wnt-aanwezigheid
II.2.2. Gastrulatie in zebravis
Progressie van epibolie / staging
o Radiale intercalatie
o Dorsale compactie
o Involutie
o Convergente extensie
Vd chordamesodermale cellen (merker = snail)
Vd paraxiale mesodermale cellen (merker = brachiury)
Accumulatie van hypo- en epiblast aan dorsale zijnde vorming shield
Fate map kort voor gastrulatie
o Dorsaal komt shield
o Embryo moet precursorcellen ENDO comprimeren op middenlijn bovenop dooier (<>
Xenopus: ad vegetale kant)
Tail organizer bij teleost vissen
II.2.3. Gastrulatie in de muis
, = cilindervormig embryo
E4.5-E6.5 in het kort
o Blastocyst bij implantatie
Polar & mural TE ectoplacentale cone & extra embryon ECTO & trophoblast giant
cells
Primitive ENDO visceral & parietal ENDO
o Egg-cylinder: interactie visceral ENDO en epiblast (ICM) MESO PS
AVE (anterieur visceraal ENDO) vorming
= #cellen in visc ENDO die genexpr-signatuur krijgen
Migreert naar A-kant vermijden gastrulatie à A-kant
o Net voor start gastrulatie: MESOinductie @P-kant = toekomstige AP-as
o Start gastrulatie: vomring primitieve streep/streak = toekomstig P-eind embryo (kop)
Nieuw gevormde MESO verspreidt
Proximaal lateraal @extramembryon MESO intergeert hier met ENDO
vorming 1e hepatoeitische cellen/bloedcellen
Antereo-lateraal
Node (~organiser) leidt PS naar distale tip cellen die erdoor schieten vormen MES-
ENDO
Verschillende celpopulaties / merkergenen /
o Oct4 : ICM
o Nanog
o Fgf5
o Hesx1
o Sox1
o Foxg1
o Six 3
Primitieve streep / verschillende klassen mesoderm
II.3. LICHAAMSASSEN OPZETTENINLEIDING
Groeifactoren (FGFs, TGFbetas, Hhs, Wnts, Delta/Serrate, Ephrins)
FGF signalisatie (= fibroblast growth factor proteins)
o Intacriene, paracrine en endocriene effecten
o FGF-REC stimulatie via ligand binding, geassisteerd dr HSPG’s
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur phaedralocquet. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €3,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
