Resume
Samenvatting Cultuur- En Mediatheorie
- Cours
- Cultuur- En Mediatheorie
- Établissement
- Universiteit Antwerpen (UA)
Academiejaar Samenvatting ppt + lesnota's 15/20 mee gehaald
[Montrer plus]
2 revues
Par: sanaebouzerda • 2 année de cela
Par: kennethbeyers • 3 année de cela
Aperçu du contenu
Cultuur -en mediatheorieOpdracht (dobbelsteen): Kies 2 vragen (vd 12) en schrijf hier een essay over (2 x 600 woorden)
• Zoek hierbij naar ander, eigen materiaal (eigen waarnemingen, documentaires, artikels…)
• Veel begrippen gebruiken die in de les gevallen zijn
• Op 2 of 3 punten
Schriftelijk examen
• Open vragen
o 4 begripsvragen: begrip uitleggen
o 2 reproductievragen: bijvoorbeeld kernideeën van een theorie uitleggen + kritische
reflectie (waar schiet de theorie te kort/waar is verbetering mogelijk?)
o 2 inzichtvragen: kritische reflectie, vergelijking, toepassing…
• 2 delen: 2 helften
Les 1 (14/02)
Hoofdstuk 1: Inleiding
1.1. Enkele afbakingen en bepalingen
Civilisatie = Bijschaven van gedragingen/ons lichaam
• Aangeleerd gedrag
• Ongeciviliseerd gedrag kan je cultiveren
• Bv. Beschaafd praten, tafeletiquette
1.1.1. Cultuur als domein en als dimensie
• Cultuur als dimensie
o Cultuur wordt hier verondersteld aanwezig te zijn in alles wat de mens doet. De
mens is constant bezig zinvol vorm te geven aan zijn handelen en denken, en alles
wat hierbij betrokken is, kan cultuur worden genoemd.
o Al de verschillende culturele elementen en processen die op de een of andere
manier bijdragen tot het “vormen” van menselijk handelen
o Mensen zijn cultuurwezens in alles wat ze doen (ademen, spreken, eten…)
o Vele gedragingen zijn zo triviaal, dat je ervan uitgaat dat ze aangeboren zijn, maar is
vaak niet waar! Vaak kan er iets aangeleerd worden (aangeleerd gedrag).
• Cultuur als domein
o Cultuur wordt hier gezien als een ‘sector’ gespecialiseerd in het produceren van
producten van of voor de geest.
o Een afgebakend deel in een samenleving dat vaak gesubsidieerd wordt door de
overheid en waar vaak een beleid rond gemaakt wordt.
o Literatuur, film, kunst, muziek, opera…
ð In praktijk lopen beide benaderingen soms door elkaar
• Is cultuur nature VS nurture?
o Nature: ademen is aangeboren en gaat vanzelf, zonder bij na te denken
o Nurture: cursus ademhalingstechniek volgen
1
,1.1.2. Cultuur als geheel van betekenissen - ‘nomisering’
• Cultuur = mens die orde brengt in de samenleving waarin hij leeft
o Er is niets zoals de vooraf gemaakte ‘orde’.
o De wijze waarop we dingen ordenen en betekenis geven, is cultureel
o Bv. Houding tov zon
§ Oude Egyptenaren: zonnegod eren
§ Toeristische sector: zon als economisch middel
• Cultuur als geheel van betekenissen
o Alle verschillende culturele elementen die op één of andere manier bijdragen tot het
‘vormen’ van menselijk handelen.
o Culturele elementen geven ‘betekenis’ in de meest fundamentele zin van het woord.
§ Ze zeggen wat we kunnen/moeten doen en hoe we kunnen/moeten denken.
§ Ze geven orde aan ervaringen en indrukken
• Nomiseren
o Peter Berger
o Cultuur legt een orde (‘nomos’) op aan wat anders onleefbare chaos zou zijn.
o Zowel mentaal als praktisch (culturele praktijken)
o Ordening: we worden en zetten alles continu in hokjes (kledingstijl, rijgedrag…)
• Palimsest (cultuur als proces)
o = Hergebruikt stuk perkament door de onderste laag weg te krassen
o Typisch voor cultuur: constant in beweging
§ Je kan de manier waarop je naar de zon kijkt, steeds veranderen.
§ Je naam kan je laten veranderen, bijnamen…
1.1.3. Cultuur als tweede natuur (A. Gehlen)
• Vroeggeboorte (anatomisch plastisch) en neotenie
o Wij zijn plastisch: onze handen zijn veel minder gespecialiseerd
o Wij leven in een open wereld, vanwege onze niet-specifieke anatomie
§ We reageren niet allemaal op éénzelfde manier op bepaalde prikkels
o Neotenie: kinderlijke eigenschappen van vroege voorouders zouden tot in onze
volwassenheid bewaard blijven
§ In de loop van de evolutie worden jeugdige kenmerken almaar langer
vastgehouden.
• Instinctarmoede & Weltoffenheit
o Instinct: gedrag dat een aangeboren, maar complex gedrag is (bv. Nestjesbouw)
o Cultuur is biologisch noodzakelijk voor de mens
o De mens moet een groot deel van zijn biologische ontwikkeling doormaken na zijn
geboorte. Daarom is hij gevoeliger voor invloeden vanuit de omgeving.
o De mens is een Mängelwesen: hij wordt geboren zonder instincten in een open
wereld. Hij wordt gekenmerkt door instabiliteit en onzekerheid.
o Gehlen: “De mens is één groot vraagteken”. Door anatomische veranderingen leken
we steeds minder op voorouders. We hebben geen instincten en onze anatomie is
niet heel gespecialiseerd. We hebben dus een toevoeging (cultuur) nodig, omdat de
natuur ons in de steek laat.
o De mens wordt gedwongen om stabiliteit in zijn leven te brengen door eigen
activiteit, met name cultuur.
2
, • Instituties:
o Cultuur is een verzameling van instituties: hoe moet je dingen doen
o Instituties zijn een tweede natuur van de mens
o Zij leggen bepaald gedrag op zodat het individu er niet over hoeft na te denken
o Bv. Taal, onderwijs, gezin, religie, huwelijk…
o Kenmerken instituties
§ Historische oorsprong is moeilijk achterhaalbaar.
§ Ze vervullen een levensbelangrijke functie omdat ze een instinct vervangend
gedragspatroon aangeven.
o Achtergrondfunctie: ze vervullen hun functie, ook al besef je het zelf niet.
§ Op het moment dat je een taal leert, besef je niet waarvoor je die taal nog
gaat gebruiken in de toekomst. De taal vormt je, zonder dat je het zelf nodig
hebt. Taal vervult functies van communicatie en inzicht, die je zelf niet
begrijpt.
§ Je speelt vadertje en moedertje als kind. Je leert al spelend de functie van
ouders, zonder er echt bij stil te staan.
• Hypothese: Urmensch und Spätkultur (desinstitutionalisering)
o Volgens Gehlen lijkt de mens uit Spätkultur dus op de Urmensch: beiden worden
geplaagd door onrust en onzekerheid
o Maar: In moderne samenlevingen is de stabiliteit van instituties verzwakt.
§ Begin van het tijdperk van het subjectivisme
§ Mensen leggen zich niet meer gedachteloos neer bij wat instituties
voorschrijven
§ De mens neemt een reflectieve houding aan
à Gehlen beschrijft de moderne cultuur met afschuw. Wanneer de mens niet meer door zijn
instituties is vastgesteld, opent zich een afgrond van mogelijkheden
1.1.4. Cultuuranalyse: zin, tekens en praktijken
• Verstehende benadering (zin staat centraal):
o Gaat terug op de hermeneutische en ‘verstehende’ traditie van het Neo-kantianisme
o Dilthey, Rickert, Weber
• Semiotiek (teken waarmee betekenisgeving mogelijk is):
o Cultuur is ‘betekenisgeving’; vandaar de analyse van tekens die betekenisdragers zijn
o Saussure, Peirce
• Analyse van culturele praktijken
o Veldanalyse (Bourdieu)
o Cultural studies (Stuart Hall e.a.)
o Kritische theorie (Adorno over cultuurindustrie)
o Voorbeelden
§ Analyse van lichaamstechnieken (Mauss)
§ Analyse van rituelen (Gennep)
§ Analyse van feesten (Turner)
3
, 1.1.5. Aspecten van cultuur
• Cognitief
o Mate waarin een cultureel element ‘kennis’ bevat
o Bv. Wetenschap, technische kennis, wereldbeelden...
• Expressief
o Mate waarin een cultureel element emoties of gevoelens uitdrukt
o Bv. Kunst, muziek, poëzie, erotiek…
• Normatief
o De mate waarin een cultureel element een bepaalde handelwijze voorschrijft
o Bv. Gedragsnormen, recht, rituelen…
• Evaluatief
o De mate waarin een cultureel element een waardering inhoudt
o Bv. Waarden, moraal
• Constitutief
o Taal
o Omvat de 4 bovengenoemde aspecten, maar zij doet nog meer. Ze is de grondslag
van de culturele orde.
• Ieder cultureel element kan getypeerd worden volgens zijn cognitief, expressief, evaluatief
en normatief gehalte.
o Bv. Werk van Jackson Pollock heeft een gering cognitief, evaluatief en normatief
gehalte, maar een zeer groot expressief gehalte. Het Lams God heeft een groter
cognitief gehalte (religieuze kennis) en evaluatief gehalte (evalueert mensen door
hen een welbepaalde plaats toe te wijzen).
Wat met tradities en mythes?
• Zij behoren niet in dit schema thuis, want ze zijn multi-aspectueel, mede omdat zij in grote
mate ongedifferentieerd zijn.
Hoofdstuk 2: Cultuur: connotaties van een begrip
De notie cultuur heeft een lange en ingewikkelde voorgeschiedenis. In dit hoofdstuk traceren en
expliciteren we deze sporen.
2.1. Griekse nota van ‘paideia’ (vorming)
• De oorsprong van cultuur als domein, vindt zijn oorsprong in de Griekse beschaving en heeft
daar een dubbele wortel:
o De ene antieke oorsprong van het begrip ‘cultuur’ is het onderscheid tussen physis
(nauur) en nomos (wet, instelling, zede).
o De tweede oorsprong is de ideeënleer van Plato
• In het oude Griekenland, was er slechts één legitieme weg naar de macht, namelijk door
anderen te overtuigen. In die context werd ‘vorming’ (paideia) belangrijk. Dit was de kunst
van helder leren denken en overtuigend spreken
o = Sofisten
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur cv26. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
72841 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans