Samenvatting Filosofie
Gideon Goie
Inhoudstabel
1. Les 1 : WHAT IS AN APPARATUS
p. 2 - 5
2. Les 2 : METROPOLIS
p. 6 – 9
3. Les 3 : THE COMMONS
p. 10 - 13
4. Les 4 : PERFOMATIVE SPACE
p. 14 - 17
5. Les 5 : NECROPOLIS
p. 18 - 21
6. Les 6 : STEDELIJKE ECOLOGIE
p. 22 - 25
7. Les 7 : CODA
p. 26 - 29
1
,LES 1 : WHAT IS AN APPARATUS
GIORGIO AGAMBEN OVER HET APPARATUS MET BEVINDINGEN VAN MICHEL FOUCAULT
→ Giorgio Agamben
• Italiaans, hedendaags filosoof, antieke filosofie
• Bekent door boek homo sacer : reductie mens tot naakt leven,
de holocaust: zigeuners, homo’s en de absolute autoriteit die de mens reduceert tot een naakt wezen.
→ Michel Foucault
• Franse filosoof (1926-1984)
• Jaren 60 en 70 actief
• Disciplinemaatschappij: een maatschappij waar macht wordt uitgeoefend door middel van diverse disciplinaire 'apparaten'
o Bv: scholen, gevangenis, ziekenhuis, …
o Deze instituten kneden het individu en vormen zo het subject. (zie later)
• Biopolitiek: Het verwijst dus naar politieke praktijken die het biologische leven van mensen centraal stelt en probeert te
beïnvloeden, te sturen of te beschermen.
• Biomacht: vorm van machtsuitoefening door regulering van het biologische en sociale leven op grote schaal. Maakt gebruik
van moderne wetenschap (vooral de medische wetenschap en statistiek) als machtsmiddel
o onderzoek giorgio: hij beschouwt biomacht vanaf de Griekse oudheid als een integraal onderdeel
van soevereiniteit
De term Apparatus van Michel Foucault (belangrijk in de filosofie)
• Vb. gevangenis als apparaat, psychiatrie als apparaat, de seksualitiet als apparaat, religie, …
• Foucault gebruikt het woord Apparatus in context met ‘governmentality’ of ‘the government of men’.
• Een samentrekking van macht en kennis.
In het frans gebruikt men niet het woord apparatus, maar dispositif.
In het Nederlands is er geen directe vertaling voor het woord. Het is een schikking die in stelling is gebracht, om een bepaalde
handeling teweeg te brengen. We kunnen ook denken aan zijn letterlijke betekenis, een apparaat dat koffie zet.
We kunnen het woord Apparaat ook zien in de betekenis van beleidsapparataat met taak de maatschappij te besturen
We hebben een hele overheidsstructuur gecreeërd met de taak de samenleving te organiseren, als het beleidsapparaat.
Dit is niet direct de betekenis die Agamben hieraan geeft. Agamben bespreekt in deze tekst de term Apparaat, hij werkt dit
kritisch uit.
“FOUCAULT’S TERM ‘DISPOSITIF’ (APPARATUS) SUMMARIZED BY AGAMBEN:”
De elementen van het apparatus zijn instituten, architecturale vormen, regelgevingen, wetgevingen, administratieve maatregelen,
wetenschappelijke statements, filosofische, morele en filantropische voorstellen, …
Het apparatus is het netwerk dat verschillende elementen met elkaar verbindt. Het apparaat is niet enkel de architectuur, niet
enkel een bepaalde discours, niet enkel een institutie, maar het netwerk dat tussen al die verschillende zaken kan getrokken
worden. Het apparatus is het netwerk dat tussen al die verschillende elementen kan gecreërd worden.
→ Voorbeeld: het onderwijssyteem (in de architectuur)
→ Auditorium / Gevangenisauditorium:
• Een auditorium is een apparaat: het bepaald de plaats tussen docent en student, bepaalt wie waar zit en op welke hoogte,
wie spreekt, … → MACHTSVERHOUDING
• Het is de meest hiërachische vorm van een apparaat, want ruimte bepaald op welke manier men ten opzichte van elkaar
spreken, het bepaalt wie wat kan zeggen en wanneer.
• De aula is een ruimtelijk apparatus, maar zou niet werken zonder bepaalde regelgeving.
2
,Het apparatus heeft een strategische functie: het wil iets, het wil mensen aanzetten tot iets. Het moet
reageren op een bepaalde urgentie.
In het voorbeeld van de auditorium ; informatie overdragen van docent op student. Dit proberen op
de meest vlotte manier.
Het moet een bepaalde machtsverhouding gaan teweegnbrengen. Opnieuw in dit voorbeeld:
studenten moeten ook kunnen ingrijpen, zoom/collaborate is momenteel het apparatus. De docent
kan bepalen wie aan het woord mag komen. Opnieuw zien we die machtsverhouding.
A. “It is a heterogenous set that includes virtually anything, linguistic and nonlinguistic under the same heading :
discourses, institutions, buildings, laws, police measures, philosophical propositions, and so on. The apparatus
itself is the network that is established between these elements.”
Het apparatus kan in principe alles zijn, zelfs het talige alsook iets niet-taligs zoals de liefde.
A. "Het is een heterogeen geheel dat vrijwel alles omvat, linguïstisch en niet linguïstisch onder dezelfde noemer :
vertogen, instellingen, gebouwen, wetten, politiemaatregelen, filosofische stellingen, enzovoort. Het apparaat
zelf is het netwerk dat tussen deze elementen tot stand wordt gebracht."
B. “The apparatus itself always has a concrete strategic function and is always located in a power relation.”
Het apparatus heeft een strategische functie, gesitueerd in een machtsverhouding.
C. “As such, it appears intersection of power relations and relations of knowlegde.”
Governmentality. Macht is altijd gelinkt aan kennis. Vb. Gevangenisauditorium waarin gebruik van alcohol wordt
verteld aan de gedetineerden.
Zie p. 7: een samenvatting
“IN TRACING THE GENEALOGY OF THE WORD ‘DISPOSITIF’ (APPARATUS). AGAMBEN REFERS TO THE WORK OF
HYPPOLITE:”
“‘While natural religion is concerned with the immediate and general relation of human reason with the divine,
positif or historical religion encompasses the set of beliefs rules and rites that in a certain society and at a certain
historical moment are externally imposed on individuals.”
"Terwijl de natuurlijke godsdienst zich bezighoudt met de onmiddellijke en algemene relatie van de menselijke
rede met het goddelijke, omvat de positivistische of historische godsdienst het geheel van geloofsregels en riten
die in een bepaalde samenleving en op een bepaald historisch moment van buitenaf aan individuen worden
opgelegd."
AGAMBEN ON THE TERM ‘APPARATUS’:
“The term refers, in its common Foucauldian use, to a set of practices and mechanisms (…) that aim to face an
urgent need and to obtain an effect that is more or less immediate.”
"De term verwijst, in zijn gangbare Foucauldiaanse gebruik, naar een geheel van praktijken en mechanismen (...)
die erop gericht zijn te voorzien in een dringende behoefte en een min of meer onmiddellijk effect te verkrijgen."
“The term designates that in which, and through which, one realizes a pure activity of governance devoid of any
foundation in being.”
"De term duidt datgene aan waarin en waardoor men een zuivere bestuursactiviteit realiseert, verstoken van
elke fundering in het zijn."
“This is the reason why apparatus must always imply a process of subjectification, that is to say, they must
produce their subject.”
"Dit is de reden waarom apparaten altijd een proces van subjectivering moeten impliceren, dat wil zeggen, ze
moeten hun subject voortbrengen."
3
, Vertaling Gideon : “Een set van praktijken, kennis, lichamen, maatregelen en instituties die tot doel hebben het managen,
besturen en oriënteren van de gedragingen, gebaren en gedachten van menselijke wezens.”
“I wish to propose to you nothing less than a general and massive partitioning of beings into two large groups or
classes: on the one hand, living beings (or substances) and, on the other, apparatuses in which living beings are
incessantly captured.”
Eigenlijk kunnen we ‘het zijn’ onderverdelen in 2 classen: de levende wezens (wij) en de apparatusen waarin
levende wezens onophoudelijk gevangen worden genomen (zoom of het auditorium).
“And, between these two, as a third class, subjects. I call a subject that which results from the relation and, so to
speak, from the relentless fight between living beings and apparatuses.”
Tussen die 2 groepen ontstaat een derde element: het subject. Het levende wezen en het apparatus wat ons
bemiddelt resulteert in een subject. Het punt is, het apparaat maakt voor een stukje wie je bent. Niet wie je
bent als natuurlijk wezen, lijf, lichaam, maar als subject. Je kan meerdere subjectposities innemen, naargelang
de apparaten. (student en docent → machtsverhouding)
“The same individual, the same substance, can be the place of multiple processes of subjectification. (…) The
boundless growth of apparatuses in our time corresponds to the equally extreme proliferation in processes of
subjectification.”
We kunne meerdere subjecten tegelijk zijn, naargelang het apparaat waarin we ons begeven.
AGAMBEN ON THE STRATEGY TO COMBAT WITH THE APPARATUSES:
“At the root of each apparatus lies an all-too-human desire for hapiness.”
“…what we are dealing with here is the liberation of that which remains captured and separated by means of
apparatuses, in order to bring it back to a possible common use.”
"Aan de basis van elk apparaat ligt een al te menselijk verlangen naar geluk."
"...waar we hier mee te maken hebben is de bevrijding van dat wat gevangen en gescheiden blijft
door middel van apparaten, om het terug te brengen tot een mogelijk gemeenschappelijk gebruik."
ON PROFANATION, A NEW TERM INTRODUCED BY AGAMBEN:
“While ‘to consecrate’ was the term that designated the exit of things from the sphere of human law, ‘to profane’
signified, on the contrary, to restore the thing to the free use of men.”
Consacreren, het maakt het iets heiligs. We moeten die consacrerende functie omzetten naar een
profaniserende (afgoderij) functie. We moeten macht krijgen op die apparatuses. Zodanig dat het een andere
werking generen die we samen beslist hebben. Profaniseren, binnenbrengen binnen sfeer van het menselijke.
Vb. van een kerk, niet alleen het religieuze, maar ook gebruikt als sporthal. Vb. In aula geeft de docent de macht
aan het onderwijsinsitituut, het consacreren.
"Terwijl 'wijden' de term was die de onttrekking van de dingen aan de sfeer van de menselijke wet aanduidde,
betekende 'ontheiligen', anderzijds, het ding teruggeven aan het vrije gebruik van de mensen."
“Apparatuses aim to create—through a series of practices, discourses, and bodies of knowledge—docile, yet free,
bodies that assume their identity and their “freedom” as subjects in the very process of their desubjectification.”
“Apparaten hebben tot doel om - door middel van een reeks praktijken, discoursen en kennislichamen -
misdadige, maar vrije lichamen te creëren die hun identiteit en hun "vrijheid" als subjecten aannemen in het
proces van hun desubjectivering.”
Desubjectivering.
vb. : val van de berlijnse muur als eind van de geschiedenis. Opdeling van de westerse wereld in kapitalisme
enerzijds en communisme anderzijds. Dit gaf betekenis in het streven van onze wereld. Veel duidelijke
subjectposities : westers, kapitalistisch, communistisch, … Het desubjectiveren in dit voorbeeld (einde van de
geschiedenis) is de grijze tint en de weinige mogelijkheid om je politiek te gaan engageren.
4
