BuiteNLand aardrijkskunde samenvatting hoofdstuk 1 t/m 6 (examenstof havo 5) + demografisch transitiemodel en aantekeningen
16 vues 1 achat
Cours
Aardrijkskunde
Type
HAVO
samenvatting aardrijkskunde examenstof havo 5. De 4 domeinen: aarde, wereld, leefomgeving en Brazillie. Methode: BuiteNland. Met aantekeningen voor elk domein, plaatjes en een samenvatting over het demografisch transitiemodel.
HOOFDSTUK 1: GLOBALISERING
1.1 Globalisering: one world.
Globalisering (mondialisering) = proces waar verwevenheid tussen gebieden en samenlevingen
toeneemt.
Bewijs: toename gem. afstand waarover goederen / mensen en kapitaal zich verplaatsen.
Globalisering vindt plaats op verschillende terreinen:
- Economie(Vb. toename wereldhandel)
- Sociaal (Vb. via sociale media > bijv. contact met iemand in het buitenland)
- Politiek (Vb. Nederlandse soldaten naar Mali voor Ver. Naties(blauwhelmen).
- Cultureel (overnemen cultuuraspecten; Bv. Amerikaanse films / muziek.)
Technologische vernieuwing stimuleert de globalisering
Globalisering mogelijk gemaakt door:
- Transporttechnologie→ De ontwikkeling van vervoer van grondstoffen, goederen en mensen
→ manier van transport is steeds sneller, meer en goedkoper geworden.
- Informatie- of communicatietechnologie = mogelijk maken van uitwisselen informatie. (Vb.
2G → 3G → 4G en toekomstig 5G).
Sinds 1980 → 3 ontwikkelingen:
- Reis- en vervoerstijden gedaald.
- Transport & communicatie goedkoper geworden(grotere schepen/vliegtuigen)
- Infrastructuur verbeterd(wegen/havens/vliegvelden/telecommunicatie verbeterd)
Tijd-ruimtecompressie: ontwikkeling waarbij tijd & ruimte in elkaar worden gedrukt. Proces wat
ontstaan is door ontwikkeling in transport (goedkoper) & communicatie (sneller).
Oorzaak van proces: Multinationale onderneming(MNO) →ontstaan mondiaal netwerk.
Gevolgen:
- Relatieve afstand tussen gebieden afgenomen → ontstaan van een “Global Village”.
- Niet iedereen profiteert → sommige gebieden / volken blijven achter.
- Vernieuwing bij transport/communicatie gaat door en steeds sneller.
1.2 Economische globalisering: oorzaken.
Na het instorten van het communisme in de voormalige Sovjet-Unie en het toetreden van China tot de
WTO (Wereldhandelsorganisatie), is de vrijemarkteconomie het leidende economische systeem
geworden. De liberalisering- het vrijer worden- van de wereldhandel is daardoor enorm toegenomen.
Gevolg is dat:
, - De productie en uitwisseling van goederen en diensten een internationaler karakter krijgt;
- Gebieden economisch steeds hechter verbonden raken. Een gunstige ligging is daarbij wel een
belangrijke voorwaarde.
Na 1990 kun je deze economische globalisering aflezen aan de sterke toename van buitenlandse
investeringen, de groei van het internationale transport- en communicatieverkeer en de snelle toename
van de wereldhandel. Vanaf 2012 daalt deze groei weer door de afkoeling van de economieën in de
BRICS-landen, vooral in de C (China).
Mno’s laten zich leiden door zaken als de arbeidsmarkt (loon- en kennisniveau), bereikbaarheid,
belastingvoordelen en politieke stabiliteit in een land.
Onder invloed van de WTO wordt de vrijhandel gestimuleerd. Landen schrappen hierbij allemaal
handelsbeperkingen zoals tariefmuren en importquota.
Tariefmuren→ hoge importtarieven om de eigen productie te beschermen.
Importquota→ je mag maar een beperkte hoeveelheid van een product importeren.
Een open, vrije markt wordt het eerst gevormd in grote handelsblokken zoals NAFTA ( Mexico, Vs,
Canada) en de EU.
Toch zie je dat handelsblokken in tijden van een economische crisis onmiddellijk protectionele
maatregelen treffen, bedoeld om eigen economie af te schermen tegen buitenlandse concurrentie.
Tegenwoordig zijn productieafdelingen van mno’s steeds minder gekoppelt aan de nationale
thuisbasis. Arbeidsintensieve delen van het productieproces worden verplaatst naar lagelonenlanden.
gevolg is dat de productieketen van goederen- de route die een product aflegt van grondstof tot
consument- steeds meet worst opgedeelt en verspreid over een tal gebieden. Een ander gevolg is dat
een groot deel van de wereldhandel plaatsvindt tussen verschillende onderdelen van de eigen
multinational. Daardoor zijn handel en vervoer steeds sneller gegroeid dan de productie.
1.3 economische globalisering: gevolgen.
Noord-Amerika, de EU en japan →Triade.
Deze 3 kerngebieden beheersen de wereldeconomie maar hun mondiaal netwerk wordt bedreigd
door de landen in de semi periferie (vooral Azië). Er wordt van een global shift gesproken ( het
verschuiven van het economische zwaartepunt in de wereld).
Tegenwoordig verdwijnen in westerse landen naast onderdelen van de maakindustrie ook
witteboorden banen ( administratie kantoren, callcenters en laboratoria). naar goedkope ( Aziatische)
landen.
Ruimtelijke gevolgen van globalisering ( geografische gevolgen):
- Na 1980 ontstaat een nieuwe internationale arbeidsverdeling. Deze verdeling laat zien welke
taken elk deel van het wereldsysteem op zich neemt.
- Naast het verplaatsen van de maakindustrie naar de ( semi) periferie, proberen mno´s ook
regionale en nationale markten in deze gebieden te veroveren.
- De locatie wordt steeds sneller aangepast aan de gewijzigde regionale of lokale situatie. →Na
2015 keren fabrieken terug naar het westen zodat goederen sneller op de markt komen→bv
modegevoelige producten. Terugkeer gaat vaak samen met robotisering van de productie
→minder banen keren terug.
Economische globalisering leidt vaak tot grotere sociale en regionale ongelijkheid.
Alleen landen en regio's die voor internationale interessant zijn doen mee aan globalisering.
→Gevolg: in landen ontstaan grote verschillen tussen gebieden die wel en niet meedoen.
,1.4 Globalisering: one culture.
Globalisering draagt bij aan de homogenisering van materiële cultuurelementen. Maar cultuur is meer
en gaat over immateriële kenmerken, zoals normen en waarden. Deze hebben een grote invloed op de
manier van leven van mensen en veranderen minder snel. Internationale toerisme, de handel, migratie
en de snelle groei van informatietechnologie spelen een rol in de mondialisering van culturen.
Triadisch netwerk: internationale informatie-uitwisselingen vinden hier plaats. Dit zijn vooral rijke
landen want zij hebben de beste informatietechnologie en infrastructuur.
Culturele globalisering heeft 2 effecten:
- Homogenisering: Door de verwestering gaan culturen op elkaar lijken. Door homogenisering
gaan mensen over de hele wereld op elkaar lijken gelet op levensstijl en consumptiegedrag.
Engels is de lingua franca→ voertaal van de geglobaliseerde wereld.
- Heterogenisering: door migratie ontstaat er in grote steden een mix van westerse en
niet-westerse cultuurelementen. Er ontstaat een mengcultuur die je transnationaal kan
noemen.
1.5 sociale globalisering: migratie.
De economische migratiestroom (arbeidsmigratie) verloopt vooral van zuid naar noord. De
pushfactor is het gebrek aan werk en de pullfactor is de kans op beter werk in het Noorden.
Internationale migranten nemen toe door globalisering op 4 manieren:
- Door globalisering zijn de welvaartsverschillen in de wereld toegenomen.
- Het demografisch verschil tussen arme en rijke landen verhoogt de migratiedruk. De westerse
landen vergrijzen terwijl de arme landen een jonge bevolking hebben.
- Door de verbetring van transport- en communicatietechnologie zijn gebieden die vroeger
gescheiden waren tegenwoordig verbonden.
- Door deregulering vindt er een soort “ontschotting” plaats tussen landen. Door de verdere
integratie van de EU nam het vrije verkeer van personen sterk toe.
Amsterdam telt 180 nationaliteiten en de helft is allochtoon.
De meeste migranten blijven verbonden met hun geboorteland op bv financieel gebied. Maar er is ook
een sterke sociaal culturele band. Transnationale netwerken: contacten tussen migranten en
achterblijvers.
1.6: gevolgen van sociale en culturele globalisering.
Positieve gevolgen van migratie:
- De nieuwe kolonisten. De kolonisten maken niet alleen miljarden over naar hun thuisland,
maar bij terugkeer kunnen zij op basis van hun kennis en ervaring een bijdrage leveren aan de
ontwikkeling van hun vaderland.
- Immigratielanden. Wanneer een land er in slaagt jonge migranten goed te integreren, levert
dat op termijn grote economische voordelen op.
- Doorgangslanden voor migranten. Landen als Turkije, Mexico en Niger hebben gunstige
geografische ligging ten opzichte van migratieroutes. Daar profiteren zij van. Om Deze
migratiestroom te beperken krijgt zo een land veel ontwikkelingshulp van de EU.
Wereldsteden→global cities. Een wereldstad is een grote stad die voor een deel van de wereld
belangrijk is als economisch. politiek en cultureel centrum.
Door de globalisering is de samenhang in de wereld sterk toegenomen.
, Maar arbeiders, de lagere klassen en werklozen hebben minder geluk.
Zij pleiten voor:
- Het behouden van een sterke, zelfstandige staat.
- Het afschermen van de economie tegen te veel buitenlandse concurrentie.
- Het beperken van het aantal migranten uit vreemde cultuurgebieden.
- De overname van westerse cultuurelementen beperkt zich tot materiële zaken. Immateriële
elementen worden minder snel overgenomen. Het opgeven van eigen culturele identiteit gaat
minder snel.
- Westerse cultuurelementen worden in een niet-westerse cultuur vaak alleen door de bovenlaag
van de bevolking overgenomen.
- De westerse wereld staat onder invloed van de niet-westerse culturen.
- De lokale en regionale culturen vullen de invloeden van buitenaf steeds weer op een manier
in.
Dat culturen mengen staat vast maar het wil niet zeggen dat ze allemaal hetzelfde worden.
1.7 Verenigd Koninkrijk: van koloniale grootmacht tot centrum land.
Net als in alle Westerse landen is ook in het Verenigd Koninkrijk de economische basis de afgelopen
40 jaar totaal veranderd. Dat is te merken in dienstenstad Londen.
In de 19e eeuw was het VK een grootmacht. Op zijn hoogtepunt, rond 1914, besloeg het Britse rijk
een kwart van de wereld→ beheersing wereldzeeën vormde basis Britse overheersing.
De grootste kolonie was Brits-Indië. De rol van Brits-Indië in deze internationale arbeidsverdeling
was het leveren van grondstoffen en het afnemen van goedkope eindproducten.
19e eeuw→ VK maakt industrialisatie door en steden groeien enorm→ veel steden groeiden in korte
tijd uit tot het belangrijkste centra van ijzer- en staalproductie, scheepsbouw en textielindustrie
(Manchester, Liverpool).
- Exploitatiekolonie→ Brits-Indië.
- Vestigingskolonie→Australië→nieuw thuisland, opnieuw ingericht, ten koste v/d bevolking.
Na de 2e wereldoorlog: VK verloor rol als wereldleider aan de VS→ het koloniale rijk werd
afgebroken en Indië werd in 1947 zelfstandig
Net als alle Westerse landen kan ook het VK met de hoge lonen de maakindustrie niet vasthouden.
Veel mijnen, bedrijven in de zware industrie (ijzer- en staalindustrie, scheepsbouw) en de
textielindustrie moesten dicht→ door de concurrentie van de opkomende economieën
(BRICS-landen).
→ Maar vooral door de uitschuiving van arbeidsintensieve bedrijven→ naar India bv. Er is sprake
van de-industrialisatie van de economie. Sommige industriesteden zijn er in geslaagd om het verlies
van arbeids plekken op te vangen door andere activiteiten aan te trekken.
Het economische zwaartepunt schuift steeds meer naar het zuidoosten.
VK en EU zijn economische en politiek verbonden, dit was vooral te merken aan het ¨economische
trekpaard¨ van de VK: Londen. Dit was ook de reden dat de brexit hard aansloeg in Londen.
Londen is met 8 miljoen een kleine wereldstad. Londen groeit als kool. Maar waar moeten al deze
mensen heen? Londen speelt al eeuwen een belangrijke rol in de wereld. Vroeger als bestuur centrum
van het Britse rijk→ tegenwoordig als economisch, cultureel en toeristisch knooppunt in het triadisch
netwerk van de centrumlanden.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur dewiblonk. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
