VRH 2B: GYNAECOLOGIE EN ANDROLOGIE
1. VEEL VOORKOMENDE VRAGEN EN KLACHTEN BIJ DE VROUW
1.1 VAGINALE AFSCHEIDING
- Vaginale flora: verschillende gisten en bact die met elkaar in evenwicht zijn in een ecologisch micromilieu
- Hoeveelheid, geur en samenstelling v normale vaginale afscheiding w oa bepaald door:
o Leeftijd, de fase vd menstruele cyclus, zwangerschap en het gebruik v hormonale anticonceptie, antibiotica of
hygiënische middelen
- Ecologisch evenwicht kan verstoord w meestal lost het lichaam dit zelf op
- Slechte reactie op normale vaginale afscheiding: overmatige hygiënische maatregelen verergert het probleem
o De beste reactie: dagelijks wassen met lauw water zonder zeep, dragen v katoenen ondergoed en het
minderen vh gebruik v inlegkruisjes
Vaginale afscheiding bestaat uit:
- Afgeschilferd vaginaal epitheel
o Idem gewone huid: moet regelmatig vervangen w
o Verlaat via vulva het lichaam
- Preovulatoir slijm uit de cervix dat een paar dagen voor de ovulatie optreedt en door sommige vrouwen w opgemerkt
(=”wet days”)
o Verlaat via de vagina en de vulva het lichaam
o Vruchtbaarheid: helpt zaadcellen hogerop te komen op weg naar een evt eicel
- Slijm vanuit vagina bij seksuele opwinding
o Fysiologisch glijmiddel: belangrijk bij coïtus
o Gevolg v doorbloeding vh clitoraal weefsel rondom de vagina (niet aangemaakt door vagina zelf)
Veranderde vaginale afscheiding onderliggende aandoening:
- Andere symptomen
o Jeuk, roodheid vd vulva en witte brokkelige afscheiding: overmatige groei v Candida (gist)
Candida vulvovaginitis of “schimmelinfectie”
o Afwijkende niet heldere kleur: geel, groen, grijzig: SOA zoals Trichomonas, chlamydia of gonorroe
Bruin: oud bloed
o Visgeur: bacteriële vaginose, Trichomonas
o Rottende geur: vergeten tampon
o Bloedverlies na coïtus (=contactbloeding): cervicitis (ontsteking vd baarmoederhals, soa, een poliep of
cervixcarcinoom
- Een zorgvuldige (soa)anamnese en zo nodig soa- diagnostiek conform de richtlijnen geven meestal richting aan het
verdere beleid.
1.2 MENSTRUATIEPROBLEMEN
Menstruatie = loslaten en uitstoten vh endometrium vd uterus na de ovulatie als er geen bevruchting heeft plaatsgevonden
- Een bloeding bij gebruik v hormonale anticonceptie ≠ menstruatie
o Geen eisprong
o = onttrekkingsbloeding (tijdens stopweek)
o = doorbraakbloeding (buiten de stopweek)
,Menarche: tussen 12 en 13j, waarbij de eerste haren het menstruatiepatroon onregelmatig is
- Duur van de cyclus: eerste dag van de laatste menstruatie tot de eerste dag vd volgende menstruatie (28-35 dagen)
o Enige onregelmatigheid is normaal
Dysmenorroe (pijnlijke menstruatie) met hypermenorroe (heftig bloedverlies)
- Hinderlijk maar niet per se pathologisch, wanneer het primair is (vanaf de eerste jaren na de menarche)
- Klachten kunnen w verminderd
o Geneesmiddelen: vb ibuprofen
o Hormonale anticonceptie: pil, ring, pleister, hormoon-IUD
- Secundair? (Treedt later op?)
o Gynaecologische afwijking: endometriose, myomen, ontsteking
Premenstruele klachten (PMS = premenstrueel sydroom)
- In de week voor de menstruatie tot een paar dagen erna
- Klachten: lichamelijk: gespannen borsten, hoofdpijn, opgeblazen buik, spierpijn // psychische: prikkelbaar, sterke
stemmingswisselingen, veranderd eetgedrag
- Diagnose: PMS-kalender
- Hormonale a.c. kan de klachten helpen verminderen
- Bij ernstige PMS-klachten kan SSRI’S (antidepressiva) eventueel in combinatie met psychologische counseling
- Pijnlijke of heftige menstruaties hebben meestal geen relatie met onvruchtbaarheid
o Amenorroe langer dan 6 maanden, wel
Geef informatie over wat menstruatie is en maak onderscheid tussen menstruaties en
(onttrekkings)bloedingen bij gebruik van hormonale anticonceptie. Bij primaire dysmenorroe zijn
eenvoudige pijnstillers (ibuprofen) en hormonale anticonceptie een optie.
In geval van contactbloedingen, secundaire dysmenorroe, een amenorroe langer dan 6 maanden of
bij het uitblijven van de eerste menstruatie na het 16 de jaar is er een reden voor verwijzing voor
verder onderzoek.
1.3 PIJNLIJKE BORSTEN
Mastopathie = verzamelnaam voor allerlei goedaardige klachten aan de borsten
- 1/10 vrouwen
- Klachten:
o Pijnlijke en gespannen borsten
o Stugge en onregelmatige borsten
o Het ergst vlak voor menstruatie
- Onschuldig
o Bij hormonale anticonceptie: verdwijnen bijna altijd na 3 maanden gebruik
o Doorverwijzing bij tepeluitvloei, een niet cyclus gebonden zwelling in de borst, een ontstekingsreactie vd borst
(warm en rood)
Mogelijks borstkanker
1.4 KAN IK ZWANGER ZIJN?
- Een zwangerschapstest biedt uitkomst, deze is vanaf enkele dagen na het uitblijven van de eerstvolgende menstruatie
al betrouwbaar.
o “er zat sperma in het bad waar we inzaten” niet zwanger
o “ er zat sperma op zijn vinger terwijl hij me vingerde” geen uitsluiting mogelijk
o “ze is gisteren begonnen met menstrueren en vandaag hadden we gemeenschap” geen uitsluiting mogelijk
Sperma kan soms vijf tot zeven dagen intravaginaal blijven waardoor sperma tijdens de menstruatie
ingebracht een bevruchting kan geven bij een vroege eisprong
o “er was alleen maar voorvocht, ik kwam niet klaar in haar”
, o “er kwam sperma op haar lies, onderbroek, bovenbeen” enz…
- Zwangerschapstest biedt uitkomst, deze is vanaf enkele dagen na het uitblijven vd eerstvolgende menstruatie al
betrouwbaar
1.5 ENDOMETRIOSE
- Chronische ziekte waarbij het baarmoederslijmvlies zich buiten de baarmoederholte hecht aan verschillende organen
- 1 vd meest voorkomende ziekten in de gynaecologie
o 10-15% v alle premenopauzale vrouwen
o Vrouwen v 30-50j
- Oorzaak is niet bekend
o Theorie: transplantatie- of implantatietheorie
Retrograde menstruatie door de eileiders, implantatie v vitale endometriumcellen tegen het
peritoneum en vervolgens uitgroei tot endometriosehaarden
- Maandelijkse, cyclusgebonden (buik)pijnklachten
o Moeheid
o Lage rugpijn
o Pijn
o Klachten bij de ontlasting of het plassen
o Verminderde vruchtbaarheid
- W geassocieerd met pijn en subfertiliteit
o Pijn: dysmenorroe, dyspareunie en chronische buikpijn; klassiek is pijn onder in de buik, geassocieerd met de
menstruatie of premenstruele periode
dyspareunie (pijn bij vrijen), als gevolg van rek van de aangedane bekkenweefsels.
o Cyclisch!
o Kan ook symptoomloos verlopen
- Behandeling
o Nodig bij klachten of uitgebreide em
o Medicatie:
Pijnstillers en/of hormonen
Ovulatie stoppen en de menstruatiecyclus stilleggen met hormonen
o Een continu progestageen, een hormoonspiraal, de prikpil of met hormonen die een
kunstmatige menopauze geven
Operatie: em-haarden verwijderen of in ernstige gevallen de baarmoedere en/of eierstokken
verwijderen
1.6 PIJN BIJ COÏTUS
- Genitopelviene pijn/penetratiestoornis (GPPPS) diagnose enkel bij vrouwen
2. VEEL VOORKOMENDE VRAGEN OF KLACHTEN BIJ DE MAN
2.1 PLEKJES OP DE PENIS
- Alertheid bij:
o Pijnlijke blaasjes (herpes genitalis)
o Een zweer (pijnloos bij syfilis)
o Jeuk (candida of eczeem)
o Onregelmatige bobbeltjes (genitale wratten)
Soa-anamnese
- Parelketting (Corona Divina)
o Regelmatig gegroepeerde papillen aan de corona
o Normale anatomische variatie geen behandeling nodig