Fundamentele Wijsbegeerte 1e bachelor Rechten: Einde Moderniteit
eigen samenvatting gebaseerd op kennis opgedaan uit boek: "Wijsbegeerte een Historische Inleiding"
einde
Franse revolutie / vooruitgangsfilosofie Edmund Husserl (20e
industriële revolutie (19e eeuw) wijsgerige revolutie eeuw)
Auguste Comte (19e onttroning van subject Friedrich Nietzsche
eeuw) (19e -20e eeuw) (19e eeuw)
Franse revolutie & industriële revolutie
- Franse revolutie = effect van een tendens die reeds begin Moderniteit had gekenmerkt: toenemende rationalisering die doordringt in
maatschappelijk leven
o Mens in toenemende mate geconfronteerd met grenzen van zijn mogelijkheden
- Industriële revolutie
o Mechanisatie van oeroude productiemiddelen (bv. weefgetouw) → razendsnelle evolutie technologie
o Massaproductie → overproductie → aanbod te groot, weinig vraag → prijzen dalen → werkloosheid etc. → verpauperd proletariaat
o De revoluties gaan echter ook aan deze volksgroepen voorbij; idealen van vrijheid, gelijkheid en broederschap gelden voornamelijk voor de
Bourgeoisie (rijke middenklasse) → frustratie van gewekte verwachtingen over revolutie laten zich meer voelen
▪ Oprichting socialistische partijen (Marx)
o Pas in 20e eeuw oplossing: ‘welvaartstaat, consumptiemaatschappij’: zoveel mogelijk mensen moeten participeren in welvaart voor belang
van economie
▪ Mens was tot Franse revolutie onderdaan van absolute monarch → erna burger → erna omgetoverd tot volwaardig consument
, - Kennisexplosie gaat verder
o Wereld volledig verkend door nieuwe kolonies (nergens nog terra incognita)
o Studie van variëteiten van levendewezens → evolutieleer Darwin
o Erfelijkheidswetten Gregor Mendel
Positivisme (Auguste Compte) 19e eeuw
- Geloof in vooruitgang nog ongeschonden in 19e eeuw
- Positivisten
o “Technisch-wetenschappelijke evolutie zal op lange termijn de algemene overwinning van redelijkheid inluiden” → deze opvatting leeft het
sterkst bij de positivisten
o Gaan er van uit dat elke vorm van weten slechts geldig is als ze verworven is door methode van positieve wetenschap
o Wat hieraan niet beantwoordt (filosofie, religie en traditionele moraal) moet ofwel zelf op positief-wetenschappelijke leest geschoeid
worden of radicaal verdwijnen
o Comte: geschiedenis van het denken als een geleidelijke ontwikkeling, waarbij de mensheid verschillende stadia doorloopt naar
volwassenheid (volledig in overeenstemming met vooruitgangsgeloof)
▪ Theologische / fictieve stadium: mens verklaart wereld aan hand van bovennatuurlijke krachten, in mythen ten tonele gevoerd
▪ Metafysische / abstracte stadium: abstracte begrippen hebben gepersonifieerde krachten vervangen als verklaringsmodel
▪ Wetenschappelijke / positieve stadium: Mensheid is nu volwassen geworden. Denken laat zich nog slechts leiden uit observatie, en
induceert van daaruit de wetmatigheden van de werkelijkheid
Einde vooruitgangsfilosofie 19e eeuw
- Dit vooruitgangsoptimisme grondig verstoord aan einde 19e eeuw
- De vrees voor revolutie die einde westerse cultuur zal inluiden is vrij algemeen → voortschrijdende kennis nog slechts ervaren als een oprukken,
niet meer als een winst
, - Gevoel van naderend onheil bevestigd in 2 wereldoorlogen:
o Vooral WO II: Holocaust met ongelooflijke wetenschappelijke precisie en zin voor organisatie ten uitvoer gebracht
o → nu openlijk gebleken dat technische rationaliteit voor de meest irrationele, immorele en vernietigende doeleinden kan gebruikt worden
o Hoe kan men na deze gruwelen nog geloven in de vooruitgang?
o Besef duidelijk gegroeid dat wetenschappelijk-technische rationaliteit niet per se tot best mogelijke wereld leidt
Onttroning van het subject 19e – 20e eeuw
- Romantiek
o Subject in Moderniteit centrum → maar niet meer in 19e – 20e eeuw
o Tegenbeweging tegen nadruk die Verlichting op rede had gelegd
o Romantiek: gevoel als dè uitdrukking van persoonlijkheid, niet meer rede als de uitdrukking
o Maar algemene tendens overeind: in Romantiek blijft individu drager van werkelijkheid
- Meesters van het wantrouwen
o In Romantische beeld van individu verandering vanaf 2e helft 19e eeuw
o Marx, Nietzsche en Freud (en Darwin) tonen dat achter masker van zelfverklaarde autonome subject lelijk gezicht schuilgaat, mens blijkt
veel minder edel en machtig dat hij zelf wil geloven
o Karl Marx (19e eeuw):
▪ Mens ontleent essentie aan plaats die hij in economische productiesysteem inneemt
o Friedrich Nietzsche (19e eeuw):
▪ Cultuur = slechts vernislaagje dat ware drijfveer van mens (de machtswil) tracht de neutraliseren
o Sigmund Freud (20e eeuw):
▪ Zelfbezit en autonomie van subject lang niet zo groot als men dacht:
, ▪ Subject = bundeling van factoren die grotendeels onbewust blijven
▪ → moderne subject hierdoor met grenzen geconfronteerd: hoe zal subject wereld overmeesteren, als het niet eens in staat is
bewust en autonoom eigen denken te bepalen
o Charles Darwin: (19e eeuw)
▪ Ontluisterende boodschap over dierlijke oorsprong van mens
▪ Biologische geschiedenis als blind proces van natuurlijke selectie
- ‘Menswetenschappen’
o Dominante strekking van positivisme stelt methode exacte natuurwetenschappen als enige norm
o Alles wat niet op leest van exacte wetenschappen is geschoeid → irrationeel of expressie van subjectieve emoties
o Mens neemt zeer dubbelzinnige houding aan tov wetenschap:
▪ Mens is in wetenschap niet zozeer subject, maar object van wetenschap
▪ Die wetenschap biedt inzichten die vaak ontluisterend zijn voor zelfverklaarde autonome subjecten
- → vervreemding grijpt verder om zich heen
o Subject vervreemd zichzelf
o Subject vervreemd zich tov wereld: economie, politiek etc. wordt als bijzonder complex ervaren → wordt overgelaten aan specialisten →
directe toegangsweg tot dingen wordt afgesloten
o ➔ mens voelt zich in het algemeen kleine medespeler in evoluties die hij niet kan overzien, laat staan beheersen
- Gevoel van destabilisering in kunst:
o Kunstenaar haalt voortdurend zelfverklaarde stabiliteit onderuit
Wijsgerige revolutie
- Kritiek op Hegel
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur julesborgs. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €3,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
