Uitgangspunt : de vaststelling dat we in een rechtstaat zitten (= staatssysteem waar het recht
centraal staat en waar de overheid gebonden is door het recht) → veruitwendigt zich door het
administratief legaliteitsbeginsel die bestaat uit 2 componenten :
● Wanneer een overheid iets wilt doen moet zij een juridische grondslag hebben, kunnen maar
optreden wanneer er in wetgeving een grondslag is (= toegewezen bevoegdheden) →
veruitwendigt in juridische motiveringsplicht
● Overheidsoptreden moet regelmatig zijn (=rechtmatigheidsbeginsel) : optreden in
overeenstemming met wat in de wetgeving geschreven staat. De overheid is dus gebonden
door het recht
>< particulieren : kunnen alles behalve wat de wet verbiedt
Legaliteitsbeginsel vereist een handhavingssysteem : als er niet gehandhaafd wordt, houdt
men zich niet aan de regels → dit gebeurt via rechtsdwang = rechtscolleges oprichten die kijken
naar wat er had moeten gebeuren om het optreden rechtmatig te maken.
● Probleem : rechtsdwang is niet altijd mogelijk (Bv. iets doen of iets niet doen dan kan er geen
dwang gebruikt worden) → er zijn daar andere systemen zoals een dwangsom waardoor
men indirect ervoor probeert te zorgen dat de verbintenis nageleefd wordt (= bijkomende
veroordeling waarbij men per dag vertraging in uitvoering moet betalen)
Conclusie : technieken ontwikkelen om schendingen van het recht te voorkomen (=preventief) of
rechtsschendingen te herstellen (=curatief) :
Rechtsbescherming tegen de overheid : andere systemen zijn nodig door de machtige positie van
de overheid en het feitelijk onevenwicht. De overheid kan een eenzijdig bindende
1
,rechtshandelingen opleggen = administratieve rechtshandelingen (>< particulieren moeten een
akkoord trachten te vinden en een overeenkomst sluiten). De administratieve rechtshandelingen
hebben de volgende kenmerken
● Eenzijdig bindend : geen akkoord van de particulier nodig (Bv. belastingaanslag)
● Privilège de la décision exécutoire : bestuurshandeling is op zichzelf uitvoerbaar, dwz dat de
beslissing zelf de titel vormt waarmee men naar de gdw kan stappen om het te laten
uitvoeren
● Privilège du préalable : de bestuurshandeling kan enkel betwist worden adhv een
rechtsmiddel, het wordt geacht waar te zijn tot het tegendeel beslist wordt. Je moet daarvoor
naar de rechter trekken
Bestuursgeschil : geschil tussen burger en bestuur of tussen besturen onderling over
handelingen die in beginsel uitgaan van een administratieve overheid en door het publiekrecht
worden beheerst.
Technieken van rechtsbescherming :
Preventieve (=schendingen voorkomen door kwaliteitsvol optreden) >< rechtsbescherming a
posteriori (=curatief, herstellend nadat een schending plaats heeft gevonden en een geschil
ontstaan is)
Rechtsbescherming a posteriori wordt ingedeeld in 3 categorieën naargelang het orgaan waardoor
de rechtsbescherming aangeboden wordt :
● Administratieve rechtsbescherming : administratieve overheden, overheden van het actief
bestuur
● Jurisdictionele rechtsbescherming : jurisdictionele overheid = rechters (Bv. hoven en
rechtbanken, (!) ook administratieve rechtscolleges)
○ Rechterlijke macht : behoort organiek tot de rechterlijke macht (zie GW)
○ Administratieve rechtscolleges : behoren functioneel tot de rechterlijke macht, maar
behoren organiek tot de uitvoerende macht (=bevoegdheidsafhankelijk)
Einddoel: rechtsherstel voor de benadeelde = terugplaatsen in de toestand waarin men zich had
bevonden indien de handeling niet plaats had gevonden
2
,In natura : terugbrengen in een situatie die zo goed mogelijk lijkt op de situatie zonder de
rechtsschending → altijd voorrang OF bij equivalent : vergoeding waarbij men de waarde schat
II. Rechtsbescherming
1. Preventieve rechtsbescherming
= Geheel van modaliteiten/technieken die het bestuur in acht moet nemen bij het uitwerken van
een bestuurshandeling = uitbouw van een “administratieve procedure in niet-betwiste zaken
(=preventief)”
● Doel : zorgvuldige besluitvorming → leidt tot minder geschillen door kwaliteitsvol optreden
(Bv. motiveringsplicht want overheid moet nadenken vooraleer ze een beslissing neemt en
verantwoorden waarom ze precies die beslissing neemt dit heeft een beschermend effect)
● Toep. : formele inspraakmogelijkheden voor de burger vooraleer er een beslissing wordt
genomen (Bv. openbare onderzoeken in het kader van omgevingsvergunningen, ruimtelijk
uitvoeringsplan,...) → overheid heeft de plicht om op die bezwaren te antwoorden in de
motivering van de beslissing
● Toep. : beginselen van behoorlijk bestuur → ongeschreven, algemene principes die ontstaan
zijn door de rechtspraak (Bv. zorgvuldigheidsbeginsel, gelijkheidsbeginsel,
redelijkheidsbeginsel,...)
Enkel op niveau van de administratie >< a posteriori betrekking op wetgevende, administratieve en
rechterlijke niveau
Evolutie : laatste 50 jaar kent het bestuursrecht een grote evolutie
Algemeen deel bestuursrecht, maar nog geen algemene wet bestuursrecht → de principes van
behoorlijk bestuur en hoe overheidshandelingen tot stand moeten komen, is nog niet opgenomen
in een wetgevend initiatief >< NL
● Belangrijke plaats voor rechtspraak : beginselen van behoorlijk bestuur → vooral de RS van
de RvS want zij was lange tijd de enige bestuursrechter en de uitspraken zijn volledig
openbaar (publicatie op website RvS)
● Wetgevende initiatieven :
○ Disparate materiegebonden bepalingen : sectorgebonden, er is geen algemene wet
waarin alle principes van bestuursrecht te vinden zijn (Bv. rechten van verdediging
vindt men separatisch terug in verschillende wetgevende initiatieven en
ambtenarenstatuten)
3
, ○ Algemene wetgevende initiatieven : enkel de formele motiveringsplicht (wet formele
motivering geldt voor alle overheidsniveaus want kadert binnen de rechtsbescherming)
en openbaarheidswetgeving (verschillende wetten op verschillende niveaus want heeft
meer betrekking op de organisatie van de instellingen)
2. Rechtsbescherming a posteriori
= Nadat een bestuurshandeling gesteld is en een onderhorige ontevreden is
Indeling naargelang instantie die rechtsbescherming biedt :
● Politieke rechtsbescherming : bij de wetgevende macht
● Administratieve rechtsbescherming : bij de uitvoerende macht
● Jurisdictionele rechtsbescherming : bij de rechterlijke macht + administratieve rechtscolleges
2.1 Politieke rechtsbescherming
Technieken waar men bescherming gaat zoeken bij democratisch verkozen organen (Bv.
ombudsman die aangeduid is door de parlementen)
Men gaat hier verwijzen naar systemen van politieke controle, die niet opgezet zijn naar individuele
rechtsbescherming toe (Bv. controle door het parlement op de uitvoerende macht adhv vragen en
interpellaties, petitierecht,...) → individuele weegt niet door maar wel het algemeen belang
Dienstbetoon : volksvertegenwoordigers en senatoren kondigde aan dat men op een bepaald
moment met vragen naar hen toe kon → op vandaag ziet men dat heel zelden
Ombudsman : bemiddeling tussen de overheid en de burger die een klacht heeft
Aanstelling : op de verschillende niveaus aangesteld door het democratisch verkozen orgaan
Taak : bemiddelt als onafhankelijke persoon in een geschil tussen de bestuurlijke overheid en de
burger, maar door het feit dat hij aangesteld is door de overheid stelt zich de vraag in welke mate
hij onafhankelijk kan oordelen als zijn broodheer mee aan tafel zit? Hij kan geneigd zijn om de kant
te kiezen van degene die hem moet herbenoemen
● Hoofdzakelijk : klachten van particulieren onderzoeken → niet noodzakelijk over een
bestuurshandeling, kan ook over andere soorten klachten gaan (Bv. lange wachttijden voor
sociale woning of rusthuizen, politieagent die u uitscheldt op staat,...). De ombudsman zal
geen oplossing voorstellen, maar kunnen enkel de partijen bij elkaar brengen en laten
discussiëren. De partijen moeten daar ook toe bereid zijn want als de partijen niet akkoord
zijn dan staat men nergens.
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Ugentstudent1234. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
