Inleiding tot het recht
Hoort bij PowerPoint ‘slides college 1’
Wat is recht?
Definitie van recht → heel gecompliceerd & is afh van de context
Waarom is er recht?
Recht is in elk land anders
Voor wie is er recht?
Voor elk mens, individu. De mens wil altijd het beste voor zichzelf, eigen belang
→ PROBLEEM: iedereen denkt zo => vormen samenleving/ maatschappij
In een samenleving of maatschappij bestaan er bepaalde waarden en normen.
Voorbeeld; kiezen welk geloof, welke kleren, … maar die normen beperken uw
individuele vrijheid. Bv je wilt een auto maar je mag niet stelen = beperking =>
schaarste = niet iedereen kan een auto kopen, studeren,… er is niet genoeg voor
iedereen => conflicten ontstaan: op micro en gebied ; goederen / welke normen en
waarden ze gaan hanteren
Conclusie; nood aan een hogere macht (*recht) voor die conflicten
* = bepaalde regels die u moet hanteren
Wat is de bedoeling van recht (in ons land)?
= ordenen v.d. maatschappij, met normen & waarden. Dient belang aan de
samenleving
→ Is niet overal zo bv in Noord-Korea; is de bedoeling om kim Jong-Un te dienen,
belang van de vorst
→ In Islamitische landen; goddelijke macht te dienen
Recht is gebaseerd op wetenschappelijke inzichten, politieke opvattingen,
opvattingen over wat redelijk is en wat niet
Kenmerken
Het is van belang dat wij (mensen) weten wat dat recht is (regels) →
mededeelbaar / voorspelbaar
Recht moet kunnen worden afgedwongen, als je de regels niet volgt = bestraft
worden → afdwingbaar / naleven
Recht is gebaseerd op normen & waarden in de samenleving, die normen &
waarden worden samengesteld in de regering.
1
,Alle rechtsstelsels kennen normen en waarden die vanuit het standpunt van een
ander rechtsstelsel in vraag kunnen worden gesteld.
Zelfs mensenrechten zijn niet zo universeel als veel mensen denken
VOORBEELDEN
- vrije wapendracht in Amerika
- doodstraf in bepaalde Amerikaanse staten
- homohuwelijk in België
- abortus in België
- steniging in Nigeria
- …
Notities
Elk rechtstelsel is anders in elk land bv de vrij wapendracht in USA, dat klinkt
heel onvoorstelbaar in ons land. In USA hebben ze ook nog de doodstraf.
Recht is evolutief ! bv de doodstraf is al afgeschaft bij ons en homohuwelijken zijn
ingevoerd
Elke rechtsregel is een vertolking van een bepaalde norm & waarde => 1. Je kan
erover discussiëren, er een mening over hebben, je hebt kritiek op onderliggende
waarden & normen. 2. De rechtsregels zijn onderheven aan evolutie = die kunnen
wijzigen
Het positief recht (vigerend recht)
= is het recht dat op een bepaald tijdstip en
op een bepaalde plaats geldt. Zo is het recht
dat vandaag in België van kracht is, het
Belgisch positief recht.
Het objectief recht
• het geheel van algemene gedragsregels, opgelegd door een daartoe bevoegde
overheid, die de ordening van de maatschappij beoogt en waarvan de naleving
afdwingbaar is
• rechtsverhouding (infra)
• abstract; bevel, verbod, toelating
• (on)rechtvaardigheid (recht is een poging / consensus om in een gegeven
context rechtvaardigheid te realiseren); soms louter ordenend (bv.
verkeersregels)
• rechtszekerheid (bv. verjaring)
• afdwingbaarheid (rechtshandhaving) door uitsluitend overheid (beteugelend /
herstellend) – eigenrichting
2
,notities
het objectieve recht
= het geheel van algemene gedragsregels waar u en ik zich moeten aan houden
Bv als het rood is, mag je niet doorrijden; je moet de huur betalen; …
Dit is zeer abstract ; kan bevel, verbod of toelating zijn
Het objectieve recht regelt die rechtsverhoudingen (= relatie/ verhouding die
juridische gevolgen heeft)
Er zijn 2 soorten rechtsverhoudingen ;
- verbintenis (soort overeenkomst, contract)
- onrechtmatige daad (art. 1382) = wie schade veroorzaakt, moet het betalen
Recht ≠ rechtvaardigheid ; vb verkeersregels = orde in het verkeer
Doelen van recht (?) ;
- vertolken een consensus met normen & waarden
- orde maken (in de maatschappij)
- rechtszekerheid (vb verjaring) = iemand brengt schade toe aan een voorwerp
van u, dan moet je binnen de 5jaar daar wel iets aandoen, anders ben je je
rechten kwijt
De overheid → voor de regels af te dwingen, gebeurd uitsluitend door de overheid
ABSTRACT
3
, Het subjectief recht
• de individualisering van de rechtsregel; de aanspraak die een rechtssubject
t.a.v. andere rechtssubjecten aan het objectief recht ontleent
• voortspruitend uit rechtsfeiten of rechtshandelingen (niet loutere feiten)
(infra)
notities
het subjectief recht
= de aanspraak die u kan ontlenen wanneer het objectief recht is geschonden
Als er een regel van objectief recht is geschonden, heeft hij subjectief recht en kan
je naar de rechtbank trekken
Vb Jongen is verliefd op meisje, hij kan haar niet voor de rechtbank slepen,
omdat er geen objectief recht is geschonden
→ Je kan pas naar de rechtbank als je een subjectief recht hebt doordat er een
objectief recht is geschonden
Bronnen van subjectief recht
• feiten → heeft geen subjectief recht
o alles wat werkelijk is
o alles wat werkelijk heeft plaatsgehad
o niet alle feiten zijn juridisch relevant
• rechtsfeiten → kan aanleiding zijn tot subjectief recht
= feiten die subjectieve rechten
o doen ontstaan
o wijzigen
o tenietdoen
vb. Je wordt 18 jaar, je ouders zijn gescheiden , je kan je ouders dwingen om
te betalen voor je studies
NIET BEWUST
• rechtshandelingen → kan aanleiding zijn voor subjectief recht
= zijn menselijke gedragingen met het oog op het creëren van rechtsgevolgen
Vb. afsluiten (huwelijks)contract, testament, schenking, …
BEWUST
4