Handrevalidatie, spalken, amputatie
en reumatoïde artritis
HC1: 09/02/2021 hand
Werken in en met de context
Sinds WOII belang gewonnen
We onderscheiden hand en armfunctietraining na centraal letsel: de arm-en handfunctietraining na CVA, NAH
(GER2), dwarslaesie (FYS3), MS (FYS2) , en andere neurologische aandoeningen.
Chronische en acute letsels
De revalidatie bestaat uit een handenteam: verpleegkundige, kine, chirurg,…
- Inzetten op wondheling, voorkomen van secundair letsel, pijn -en oedeembestrijding,
littekenweefselvermindering, splinting, passieve en actieve oefeningen, functionele vaardigheden en
psychische verwerking. Zowel op functies en stoornisniveau als op activiteiten en participatieniveau.
Participatie binnen wonen of zelfzorg maar zeker ook participatie door werk of productiviteit en op vrijetijds
– of ontspanningsniveau.
Ergo à herstel van functionele mogelijkheden, indien nodig later op compensatie
Herstel bekomen we door:
- Wanneer het mag zo vlug mogelijk inschakelen van de aangedane hand bij ADL activiteiten.
- Wanneer de aangedane hand tijdelijk niet mag gebruikt worden bekijken we éénhandig uitvoeren van
activiteiten al dan niet ondersteunt met methodeaanpassingen of tijdelijke hulpmiddelen.
- We voorkomen secundair letsel door oedeembestrijding, positioneren, spalken, littekenweefselvermindering
en bewegen indien toegelaten.
- Oefenen op functieniveau is soms nodig om te komen tot activiteiten en participatieniveau maar we leggen
steeds de link naar de betekenisvolle activiteit.
- We bekijken ook werk en vrijetijdsniveau.
Context: acute ziekenhuisopname, ambulante revalidatie
Diagnostiek
Kennismaking- intake- hulpvraag
Als ergotherapeuten werken we steeds naar het uitvoeren van betekenisvolle activiteiten voor de cliënt. Afname van
de COPM bij handletsels is zeker een vaste waarde om te weten te komen welke beperkingen
(handelingsproblemen) de cliënt ervaart en hoe belangrijk die zijn voor hem maar ook tevens welke hulpvragen de
cliënt heeft.
De afname van de COPM zagen jullie bij FYS 1 en PR 2.
Voorbeelden van hulpvragen:
- Ik wil mijn rechterhand terug kunnen inschakelen bij ADL activiteiten
- Ik wil voldoende kracht hebben in mijn rechterhand om mijn werk als technicus terug te kunnen uitvoeren.
- Ik wil voelen wat ik vastneem
- Ik wil de zorg voor mijn kinderen terug kunnen opnemen en moet daarvoor mijn hand goed kunnen
gebruiken
Het is belangrijk in deze fase om zicht te krijgen op mogelijkheden en beperkingen van de patiënt.
Dit kan zowel door observatie als afname van testen.
,Verzamelen van gegevens
Het handletselformulier: zo breng je alles
mooi in kaart
Observeren
Observeren van uiterlijke kenmerken geeft al informatie.
De plaats van het letsel, de grootte, hoe is de doorbloeding?, hoe ziet de huid eruit? Is er oedeem? Zijn er
misvormingen, Is er spieratrofie zichtbaar? Hoe zien de nagels eruit? Is er abnormale haargroei? Hoe zijn de
vingertoppen
Na palpatie kan je ook meer info te weten komen over: temperatuur, litteken, hypergevoeligheid, zweten, droge
huid, pijn.
Assessment
Assessment is nooit doel op zich, je richt je steeds op wat je wil meten en in functie daarvan bepaal je welk
assessment geschikt is.
Assessment kan zowel gebruikt worden in de fase van gegevensverzameling als voor tussentijdse evaluatie als voor
het opmaken van een eindstatus met eventuele restletsels en beperkingen.
Binnen assessment of onderzoek kunnen we een indeling maken van assessment op stoornisniveau of functieniveau;
assessment op activiteiten/vaardighedenniveau en assessment op participatieniveau.
We kunnen gebruik maken van volgende indeling om de vele bestaande assessments van hand en armonderzoek te
rangschikken:
- assessments die “bevragen”; hieronder vallen: interviews, samen invullen van checklists of vragenlijsten
- assessment van uiterlijke kenmerken: inspecteren/ palperen/ observeren
- assessments die meten of testen al dan niet gestandaardiseerd.
Assessment kan interprofessioneel opgesteld worden waarbij elk beroep zijn specifieke inbreng heeft.
Adviseren
Bij acute en chronisch letsel, acute à voorkomen van secundair letsel en ADL advies
Oedeem controle
- hoogstand
o hand boven de ellenboog en de ellenboog boven de schouder, voldoende ondersteund
- verminderen door toegelaten actieve bewegingen te stimuleren
, - aanleg van drukverband om oedeem tegen te gaan
littekenweefselvermindering
- siliconen gel sheets te adviseren of silicoondrukpads aan te brengen in de spalk of in een verband.
- Siliconen + compressie = vermindert de vorming van littekenweefsel
ADL advies
- Overloop de beperkingen in ADL
- Als hand nog niet gebruikt mag worden geef advies rond 1 handige uitvoeringen
- methodeveranderingen en tijdelijke hulpmiddelen zijn nodig.
Indien de aangedane hand wel mag ingeschakeld worden geef je ADL advies. Je bekijkt alle mogelijke ADL
activiteiten waarbij de cliënt functioneel actief bewegen kan toepassen. Let op soms zijn enkel licht actieve
activiteiten toegelaten en geen activiteiten met kracht of weerstand.
Behandelen
Eerst algemeen besproken volgens de onderdelen van stage
- outcome
- LTD
- KTD
- …
Outcome
De outcome van het team hangt af naargelang het letsel maar komt meestal op één van deze outcomes neer: een zo
optimaal mogelijk herstel van de handfunctie en/of zich leren aanpassen en leren leven met restletsels indien nodig.
Dit om participatie en activiteiten binnen alle rollen terug mogelijk te maken.
LTD
- Situeren zich op woon, werk en vrijetijdsniveau of op zelfzorg, productiviteit en ontspanningsniveau.
- Bij acute letsels waar volledig herstel mogelijk is zijn LTD soms beperkt tot een periode van 2 tot 3 maanden.
Andere letsels vb. zenuwletsels gaan dan weer over langere periodes van maanden tot 2 jaar.
- Vermeld dus goed over welke periode je de LTD ziet.
KTD
- Geven weer wat nog verworven moet worden om je LTD te behalen
Plan van aanpak
, Behandelingsmethoden
Spalken
- Werken samen met orthopedisch techniekers
- het is de combinatie van de ergotherapeutische inzichten over de cliënt, zijn mogelijkheden en beperkingen
en de paramedische kennis van de ergotherapeut gekoppeld aan de technische kennis van de orthopedisch
techniekers die een optimaal spalkbeleid aanleveren.
Oefenen
- functieniveau
o kracht
o mobiliteit
o coördinatie
o sensibiliteit
- functioneel niveau
o betekenisvolle activiteiten
o productiviteit
o ontspanning
video’s staan in online cursus
Sensibiliteitstraining
- verminderen wordt vroeg gestart met sensorische re-integratie oefeningen
- bedoeling is de sensoriek te stimuleren door bevordering van het identificerend gevoel en de stereognosie
We vertrekken vanuit detectie of is er waarneming van pijn, aanraking en temperatuur. We gaan over
naar discriminatie,of het onderscheid tussen prikkels vb. hard en stomp, 1 of 2 punten, groot of klein, zwaar of licht,
zacht of hard…. Kwantificatie of het ordenen van voorwerpen naargelang grootte, vorm, gewicht, materiaal enz.
Identificatie is het uiteindelijke doel waarbij voorwerpen op de tast benoemt en herkent (stereognosie) kunnen
worden.
Visuele input word uitgeschakeld, om lokalisatie van prikkels te oefenen
Sensorische reïntegratieoefeningen moeten niet langer dan 10-15 min duren en worden best een aantal maal per
dag herhaald.