Hierbij mijn eigen samenvatting van het vak Belgisch PubliekRecht. gemaakt in het eerste semester van het academie jaar 20-21. Heel de cursus komt hierin aan bod.
INLEIDING...................................................................................................................................................... 3
1. Recht en publiekrecht.......................................................................................................................................3
2. Kernboodschap.................................................................................................................................................5
DEEL I: BELGIË, ZIJN BURGERS EN HUN RECHTEN............................................................................................5
3. Wat is de Belgische staat?................................................................................................................................5
1
, 3.1 Constitutieve bestanddelen van de staat..................................................................................................6
3.1.1 Een permanente bevolking................................................................................................................6
3.1.2 Een afgebakend gebied (=veranderlijk).............................................................................................6
3.1.3 Een overheid......................................................................................................................................7
3.1.4 Erkenning?.........................................................................................................................................7
3.2 Gevolgen van de kwalificatie als staat.......................................................................................................9
3.2.1 Rechtspersoonlijkheid........................................................................................................................9
3.2.2 Soevereiniteit...................................................................................................................................10
3.2.3 Internationale immuniteit...............................................................................................................10
3.2.4 Rechtsmacht....................................................................................................................................11
4. Burgerschap....................................................................................................................................................11
4.1 Personen met de Belgische nationaliteit.................................................................................................12
4.1.1 Toekenning.......................................................................................................................................12
4.1.2 Verkrijging........................................................................................................................................13
4.1.2.1 Door nationaliteitsverklaring...................................................................................................13
4.1.2.2 Door naturalisatie....................................................................................................................14
4.1.3 Verlies..............................................................................................................................................14
4.2 Personen zonder de Belgische nationaliteit............................................................................................15
4.2.1 Grotendeels gelijke fundamentele rechten.....................................................................................15
4.2.2 De toegang tot het grondgebied.....................................................................................................15
4.3 De burgers van de Europese Unie...........................................................................................................16
5. Fundamentele rechten....................................................................................................................................17
5.1 Bronnen van fundamentele rechten.......................................................................................................18
5.1.1 Grondwettelijke rechten..................................................................................................................18
5.1.2 Europese grondrechten...................................................................................................................18
5.1.2.1 De Raad van Europa en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).........18
5.1.2.2 De Europese Unie en het Handvest van de grondrechten......................................................20
5.1.3 Mondiale rechten.............................................................................................................................20
5.2 De werking van fundamentele rechten...................................................................................................21
5.2.1 Rechtstreekse werking.....................................................................................................................21
5.2.2 Verticale en horizontale werking.....................................................................................................21
5.3 Voornaamste fundamentele rechten......................................................................................................21
5.4 De beperking van fundamentele rechten................................................................................................24
5.4.1 In normale omstandigheden............................................................................................................24
5.4.2 In tijden van noodtoestand..............................................................................................................26
5.4.3 Misbruik van grondrechten.............................................................................................................26
DEEL II: BELGIË IS EEN DEMOCRATISCHE STAAT........................................................................................... 26
6. Wat is een democratie?..................................................................................................................................27
6.1 Inleiding...................................................................................................................................................27
6.2 Democratische ruimten...........................................................................................................................28
6.2.1 De (federale) staat België................................................................................................................28
6.2.2 Vlaanderen en de andere deelstaten..............................................................................................28
6.2.3 De Europese Unie............................................................................................................................30
6.2.4 De Vlaamse lokale besturen............................................................................................................32
7. Het wetgevende proces..................................................................................................................................34
7.1 Debatteren en organiseren......................................................................................................................35
7.2 Verkiezen en vertegenwoordigen...........................................................................................................35
7.2.1 Op federaal niveau...........................................................................................................................35
7.2.2 Op deelstatelijk niveau....................................................................................................................39
7.2.3 Op Europees niveau.........................................................................................................................42
7.2.4 Op lokaal niveau...............................................................................................................................44
7.3 Wetgeven.................................................................................................................................................45
7.3.1 In de verschillende democratische ruimten....................................................................................46
2
, 8. Het bestuurlijke proces...................................................................................................................................57
8.1 Vertrouwen en controleren.....................................................................................................................57
8.1.1 Op federaal niveau...........................................................................................................................57
8.1.2 Op deelstatelijk niveau....................................................................................................................62
8.1.3 Op Europees niveau.........................................................................................................................64
8.1.4 Op lokaal niveau...............................................................................................................................66
8.2 Besturen...................................................................................................................................................68
8.2.1 In de verschillende democratische ruimten....................................................................................68
8.2.2 Bestuurlijke rechtshandelingen.......................................................................................................71
8.2.3 Behoorlijk besturen..........................................................................................................................75
DEEL III: BELGIË IS EEN MEERGELAAGDE STAAT IN EUROPA..........................................................................79
9. Inleiding..........................................................................................................................................................79
9.1 Federalisering van de staatsmacht..........................................................................................................79
9.2 Europeanisering van de staatsmacht......................................................................................................79
9.3 Decentralisering van de staatsmacht......................................................................................................79
10. Belgische en Europese bevoegdheden..........................................................................................................80
10.1 De Belgische bevoegdheidsverdeling....................................................................................................80
10.1.1 De bevoegdheidsverdeling tussen de federale entiteiten............................................................80
10.1.2 Beïnvloeding van de besluitvorming door de fedeale verhoudingen...........................................84
10.2 De Europese bevoegdheidsverdeling....................................................................................................85
11. Centrale en decentrale bevoegdheden.........................................................................................................86
11.1 Functionele decentralisatie...................................................................................................................86
11.2.1 De bevoegdheden van de gemeenten...........................................................................................86
11.2.2 De bevoegdheden van de OCMW’s...............................................................................................87
11.2.3 De bevoegdheden van de provincies.............................................................................................87
DEEL IV: BELGIË IS EEN RECHTSSTAAT........................................................................................................... 88
12. Wat is een rechtsstaat?................................................................................................................................88
13. Handhaven....................................................................................................................................................88
13.1 Gerechtelijke handhaving......................................................................................................................88
13.1.1 De hoven & rechtbanken...............................................................................................................89
13.1.2 De bestuurlijke rechtscolleges.......................................................................................................90
13.2 Bestuurlijke handhaving........................................................................................................................91
13.2.1 Algemeen.......................................................................................................................................91
13.2.2 Lokale bestuurlijke ordehandhaving.............................................................................................91
14. Beschermen..................................................................................................................................................93
14.1 De Belgische rechtsbescherming...........................................................................................................94
14.2 De Europese rechtsbescherming...........................................................................................................98
INLEIDING
1. Recht en publiekrecht
Recht = middel om de samenleving te ordenen en vorm te geven.
Geen orde CHAOS
3
, Recht idealiter vorm het een systematisch en logisch opgebouwd geheel van
overkoepelende principes en specifieke regels die een onderlinge samenhang vertonen en
elkaar niet tegenspreken.
Recht is dus een “systeem”, dat beroep doet op een eigen begrippenkader.
Morele regels (aardig zijn tegen je ouders), religieuze regels (3x per dag bidden) of
filosofische regels (vegetarisch eten) geen rechtsregels.
Overheid is in staat om de afdwinging van regels te garanderen: ze kan je dus verplichten
de regel na te leven, desnoods door dwang of sancties.
Recht = een onderdeel van de maatschappij en weerspiegelt die in grote mate!
Het is net een poging van de mens om de maatschappij te vatten door er orde en
voorspelbaarheid in te brengen op de manier die de gemeenschap het beste lijkt.
Werkdefinitie van recht: recht is een rationeel opgebouwd geheel van precies afgelijnde
begrippen en normen waaraan van overheidswege opgelegde, minstens van overheidswege
erkende, sancties kleven, die langs instellingen kunnen worden afgedwongen en waarvan de
bedoeling is de orde in de samenleving te organiseren, te handhaven of te herstellen.
Recht:
- Publiekrecht, regelt de situatie van de overheid en de relaties tussen de overheid en
de burger “publieke zaak”. Bv. stemrecht, belastingen, …
- Privaatrecht, regelt de situatie van de individuele burger en zijn relaties met andere
burgers “privaat”. Bv. huwelijk, huurcontract, …
Beide regelen situaties & relaties
Het onderscheid is in de praktijk niet altijd duidelijk te maken!
Arbeidsrecht: regelt de verhoudingen tussen individuele burgers, maar de overheid komt
vaak op dwingende wijze tussen, zodat het een illusie is om te denken dat het arbeidsrecht
een louter privaatrechtelijke aangelegenheid is.
Vaak is op één juridisch probleem zowel publiek en privaatrecht van toepassing: wie en huis
verkoopt, pas het (private) verbintenissenrecht toe, maar moet ook allerlei
publiekrechtelijke verplichtingen naleven, zoals op het vlak van fiscaliteit of milieurecht.
Belgisch publiekrecht:
De verzameling van rechtsregels die de organisatie, de werking van & de verhoudingen
tussen de Belgische overheden bepalen + de rechtsverhouding van de Belgische overheden
met de burger bepalen.
Waarom hebben wij regels?
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur ineverbiest. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
