Hoofdstuk 1: het Belgisch financiewezen
1. Financiële sector in brede zin
Het belangrijkste onderdeel van het financiewezen is de financiële sector in brede zin, die bestaat uit
‘iedere instelling die een beroep doet op het spaarwezen en/of zorgt voor de financiering van de
ondernemingen en/of fungeert als tussenpersoon tussen het spaarwezen en de kredietnemers.’
Onderscheid maken tussen:
- Kredietinstellingen
- Participatiemaatschappijen
- Beleggingsondernemingen
- Institutionele beleggers
1.1 Kredietinstellingen
De kredietinstellingen zijn de belangrijkste categorie van de ‘brede’ financiële sector.
KI = fin sector sensu stricto
1.1.1 Omschrijving
Bankwet van 25 april 2014 omschrijft een kredietinstelling als een onderneming waarvan de
werkzaamheden bestaan uit:
- In ontvangst nemen van gelddeposito’s en andere terugbetaalbare gelden
- Verstrekken van leningen, incl. consumentenkrediet, hypothecair krediet, factoring en
financiering van handelstransacties (incl. forfaiting)
=> (Deposito’s aantrekken, geld uitlenen aan particulieren)
Ki mag ook andere dingen doen zoals:
- Leasing (huren, einde contract houden of teruggeven?)
- Betalingsverrichtingen
- Uitgifte en beheer van betaalmiddelen
- Verlenen van garanties en stellen van borgtochten
- Transacties voor eigen rekening of voor klanten met betrekking tot geldmarktinstrumenten,
valuta’s, futures en opties, swaps en effecten
- Deelnemen aan effectenemissies
- Advies geven aan ondernemingen
- Bemiddeling op de interbankenmarkt
- Vermogensbeheer en beleggingsadvies
o Vermogensbeheer/private banking
Vermogen laten beheren door de bank
- Bewaargeving van effecten
- Commerciële inlichtingen
, - Verhuur van safes
- Uitgeven van betaalinstrumenten in de vorm van elektronisch geld
- Valutahandel
- Verzekeringen verkopen
Opmerking
In de bankwet staat:
Ki heeft als hoofdactiviteit: depositos aantrekken en daarmee kredieten verlenen
MAAR brengt niet genoeg meer op DUS andere activiteiten zoeken om meer geld te verdienen
Vb verzekeringen verkopen
Als kbc bank een klant doorstuurt naar zusteronderneming kbc verzekeringen kbc bank krijgt
commissie
Vallen niet onder het toepassingsgebied van de wet op kredietinstellingen:
- NBB, ECB en BPost (nv naar publiek recht)
- Ondernemingen die kapitalisatieverrichtingen uitvoeren
1.1.2 Functies van de KI
Financiële intermediatie
o Hoofdactiviteit
o Bestaat erin op eigen risico als tussenpersoon of financiële bemiddeling op te treden
tussen enerzijds economische actoren met een teveel aan financiële middelen en
anderzijds die met een tekort
Beheer betalingssystemen
o KI vormen de spil van het betalingsverkeer want ze organiseren girale en
elektronische kanalen voor betaling
o Het beheer van de betalingssystemen is een echte industrie met een enorme
toegevoegde waarde voor de economie
Aanbieden van financiële diensten
o Verzekeringen
o Leasing
o Commissies
1.1.3 Register van de Nationale Bank van België
Om in België actief te zijn, moet een KI beschikken over een vergunning en geregistreerd zijn op de
lijst van kredietinstellingen bij NBB van België. Onderscheidt van KI met vergunningen in België
tussen:
, - Kredietinstellingen naar Belgisch recht
- Bijkantoren in België van KI die ressorteren onder een Staat die geen lid is van de Europese
Economische Ruimte (vb Bank of India)
Bij de KI naar Belgisch recht maakt de NBB een onderscheidt tussen:
- Banken
- Spaarbanken of spaarkassen (incl federaties van KI)
- Effectenbanken (EKI)
Banken
De grootste groep op de lijst van kredietinstellingen zijn de (deposito) banken die als gevolg van de
diversiteit in hun verrichtingen zeer heterogeen zijn. Onderscheid tussen:
o Grote banken met een uitgebreid net van filialen en agentschappen waardoor ze goed
bereikbaar zijn voor het publiek
- Vb: Belfius, ING, KBC, BNP (the Belgian Big 4)
o Regionale en/of gespecialiseerde banken, die lokaal een grote invloed uitoefenen en/of door
hun specialisatie bekendheid verworven hebben
- VanLanschot, Bank Delen
o Kleine banken met een gering aantal vestigingen en met beperkt (meestal ook)
gespecialiseerd cliënteel
- Bank Nagelmackers (vroeger Delta Lloyd)
Gaan we uit van de distributiekanalen die ze gebruiken, dan onderscheiden zich traditionele banken
en onlinebanken.
Traditionele banken
Voorstander van de ‘omnichannelstrategie’ en investeren in meerdere distributiekanalen
waaruit de klant kan kiezen
Beschikken over eigen kantorennet, wel/niet in combinatie met een net van zelfstandige
agenten (of makelaars), callcenters, bankwebsite, app…
Belfius, ING, …
Een bankkantoor bestaat meestal uit 3 zones: de selfbankruimte, de zone met de loketten en de
advieszone.
Het kantoor heeft als distributiekanaal een aantal nadelen:
- Enkel toegankelijk na afspraak
- Beperkte openingsuren
- Regelmatig personeelsverloop
Bovendien is het aantal bankkantoren fors gedaald als gevolg van fusies en overnames, maar ook
door toedoen van de digitalisering. Wil niet zeggen dat de KI er minder aandacht aan besteden, maar
ze focussen meer op het ‘kantoor van de toekomst’ met persoonlijk advies en gebruik van de
nieuwste technologieën.
, Internetbanken / onlinebanken
Banken zonder kantorennet die het internet als exclusief distributiekanaal kiezen en
daardoor minder kosten hebben dan traditionele banken
Focus ligt op de verkoop van standaardproducten en het plaatsen van beursorders
NIBC, Keytrade, MeDirect, Hello Bank (van BNP), …
Spaarbanken
5 spaarbanken in België
Hun hoofdactiviteit bestaat uit het verstrekken van hypothecaire leningen.
Geven meer krediet aan de particuliere sector
In het segment ‘retail’ zijn spaarbanken belangrijker dan banken
o Retailbanking --> bankieren voor iedereen ‘’jan met de pet’’
Argenta Spaarbank, CKV
Retailbanking <-> wholesalebanking
Bankieren voor iedereen “Jan met de pet” = voor ondernemingen,
vermogende particulieren
Effectenbanken (EKI)
Een effectenbank situeert zich tussen een KI en een beursvennootschap. Alle bepalingen op het
statuut van en het toezicht op de KI zijn van toepassing op de effectenbank, die bijgevolg alle
bankactiviteiten mag uitvoeren (behalve kredietverstrekking) en onder het controlestelsel van de
banken valt.
Beursvennootschappen (behoren ook tot financiële sector) moeten aan dezelfde voorwaarden
voldoen als de effectenbanken, maar de EKI mogen posities innemen met middelen van hun cliënten.
Bij beursvennootschappen is er een verplichte segregatie van de wachtgelden van de cliënten, die
moeten worden gestort bij een erkende KI.
De effectenbank is een KI die voornamelijk gecreëerd werd opdat beursvennootschappen
gemakkelijk zouden kunnen overstappen naar het statuur van KI, maar de rubriek kent niet veel
succes want hij telt slechts 2 instellingen.
tussen bank en beursvennootschap
effectenverrichtingen en vermogensbeheer
depositorekeningen
geen kredietverleningen
voorbeelden: Van de Put & Co Privaatbankiers, Bank Dierickx Leys