10. Fonetiek
10.1 Inleiding
• Tussen gesproken en gebarentalen is sprake van modaliteitsverschil
o Verschil in communicatiekanaal
o Woorden in gesproken talen worden met het spraakorgaan gemaakt en met oren
ontvangen
o Gebaren worden met het hele bovenlichaam gemaakt en met de ogen waargenomen
• Communicatieketen bestaat uit drie delen
o 1. Productie van signaal
o 2. Signaal zelf
o 3. Perceptie van signaal
• Fonetiek = fysieke eigenschappen van communicatieteken
• Fonologie = onderdelen van woorden en gebaren zoals ze binnen het systeem van een
bepaalde taal functioneren
• Fonologische vorm is één abstracte vorm. Fonetische vorm is variabel
• Fonetiek en fonologie kan niet los van elkaar bestudeerd worden
10.2 Productie
• Articulatie van gebaar wordt in gang gezet door:
o Aanspannen van spieren
o Gewrichten waar beweging plaatsvindt
o Delen van lichaam die bewegen
• Transitiebeweging = beweging die niet bij gebaar zelf hoort en variatie is → beweging naar
het beginpunt
• Articulatie rondom gezichtsuitdrukkingen
o Gesproken componenten = mondbeeld afgeleid van gesproken woorden
o Orale componenten = mondbeeld niet afgeleid van gesproken woorden
o Adem, bijvoorbeeld bolle wangen
• Belangrijke anatomische termen voor het beschrijven van delen van arm en hand zijn
o Proximaal = dichterbij
o Distaal = verder weg
▪ Makkelijker dan proximaal
• Weak drop = zwakke hand verdwijnt bij uitspraak
• Bouw van het lichaam legt beperkingen op wat mogelijk is voor een gebaar
o Kan te maken hebben met sterke of zwakker strekspieren in vinger
o Pezen in pols
• Gebaren kan met de linker- of rechterhand. Mensen hebben een voorkeurshand.
• Eenhandige gebaren worden met de voorkeushand gebaard: we spreken van de dominante
hand
o Voor begrip maakt het niet uit
• Gebaren kunnen ook met twee handen tegelijkertijd gebruikt worden
o Fysiek kunnen handen onafhankelijk van elkaar bewegen. De beperking zit in de
coördinatie van bewegingen in het motorisch systeem
o We kunnen wel twee handen tegelijk bewegen
▪ Synchroon
, ▪ Alternerend= zelfde beweging in tegenovergestelde richting, bijvoorbeeld
FIETSEN
10.3 Perceptie
• Blikrichting bij gebarentaalgebruikers ligt op een punt in de buurt van het gezicht
• In het centrum van het gezichtsveld kunnen meer details waargenomen worden dan in de
periferie daarvan
• Visuele perceptie is meer dan auditieve perceptie gespecialiseerd in verwerken van
verschillende soorten gelijktijdige informatie
10.4 Fonetische variatie
• Net als in gesproken taal is er variatie op de manier waarop gebaren gearticuleerd worden
• Variatie hangt voor een deel samen met sociale factoren
o Mannen vs. vrouwen
o Etnische groepen
o Individu
• Taalkundige factoren die tot variatie kunnen zorgen:
o Coarticulatie = invloed van gebaren voor of na een gebaar
o Deletie = tweehandige gebaren worden met één hand gemaakt
o Assimilatie = gebaar kan handvorm van voorafgaande gebaar overnemen
o Fonetische variatie in precieze buiging van vingers en strekking van vingers
10.5 Notatiesystemen voor gebarentalen
• Doven schrijven Nederlands als ze dat kunnen. De reden is dat er geen standaard
schriftsysteem is om gebaren en zinnen in gebarentaal op te schrijven
• Onderzoekers maken gebruik van notatiesystemen
• De meeste systemen zijn gebaseerd op de eerste fonologische analyse van gebaren van
Stokoe
o Handvorm
o Plaats van hand in ruimte/op lichaam
o Beweging vingers/hand
• Verschillende systemen in omloop met verschil in details in fonetiek
10.6 Taaltechnologie
• Taaltechnologie = sprekende, luisterende en vertalende computers
• Functie van dure, overbelaste tolk overnemen, tegen RSI
• Kil/onpersoonlijk, misverstanden met computer, meer last van ruis
• Virtueel gebarend poppetje
o Houterig
o Gemis aan fonetische kennis
o Mimiek niet menselijk genoeg
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller CorineM. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.79. You're not tied to anything after your purchase.
