Summary
Samenvatting ethische vaardigheden en religie, zingeving en levensbeschouwing
- Course
- Institution
samenvatting ethische vaardigheden en RZL
[Show more]
Seller
Follow
chlovanhoenacker
Reviews received
Content preview
Ethische vaardigheden en religie, zingeving enlevensbeschouwing
1. Wilsbekwaamheid en behandelbeslissingen
1. Begripsbepaling
1.1. Actualiteit
In België bestaat sinds 2002 de euthanasiewetgeving —> actieve levensbeëindiging die
uitgevoerd wordt door een arts op verzoek van de patiënt (volgens de wettelijke voorwaarden)
- vroeger was passieve levensbeëindiging gekend als het stopzetten van een behandeling met
de dood tot gevolg
De zaak ‘Vincent Lambert’
- behandelbeslissingen zijn niet overal even evident (in de meeste landen geen evidentie)
- belangrijk om de begrippen aan het levenseinde af te bakenen
- euthanasie = bewust strategie om de beeldvorming in de hand te werken dat er aan
levensverkorting wordt gedaan
1.2. De nitie
Euthanasie
- = opzettelijk levensbeëindigend handelen door een arts op verzoek van de betrokkene
- er wordt bewust en gewild een reeks van gebeurtenissen op gang gebracht die op elkaar
ingrijpen en die uiteindelijk leiden tot de dood
Behandelbeslissing
- = staken of nalaten van een levensverlengende medische behandeling
- er wordt bewust en gewild afgezien van ingrijpen in een bestaande reeks van op elkaar
ingrijpende gebeurtenissen, met sterven als gevolg
- sommige behandelbeslissingen hebben een onmiddellijk effect, andere resulteren pas later in
het overlijden
Ethische evaluatie van niet-behandelbeslissingen
- argumenten tellen obv waarvan de beslissing werd genomen, samen met de intentie, wijze
waarop deze werd gesteld en de mate waarin de betrokken persoon zelf bij de besluitvorming
werd betrokken
2. Ethische besluitvorming
2.1. Wanneer beslissen?
Ongunstige evolutie in het ziekteproces van de betrokken persoon —> er is geen uitzicht meer op
verbetering of er kan maar weinig meer dan comfortzorg worden geboden
- 2.1.1. Patiënt weigert (verdere) behandeling
- wet op de patiëntenrechten —> meerderjarige wilsbekwame patiënt moet altijd om
toestemming worden gevraagd om een behandeling te starten
- indien de goed geïnformeerde, meerderjarige wilsbekwame patiënt de behandeling
weigert dient hiermee rekening te worden houden
- zelfs indient de behandeling door de behandelaar als nuttig wordt beschouwd en
nog uitzicht geeft op therapeutische winst
Pagina 1 van 32
fi
, - onderscheid nuttigheid en zinvolheid
- nuttigheid —> doeltre endheid van de behandeling en mate waarin ze nog
uitzicht biedt op een zekere therapeutische winst
- objectieve maatstaven —> rode lijn wordt overschreven bij ‘therapeutische
hardnekkigheid
- zinvolheid —> waarden en appreciaties va de patiënt, kwaliteit van leven
- subjectieve maatstaven
- 2.1.2. Voorafgaande wilsverklaring is van toepassing op situatie van niet-wilsbekwame
patiënt
- wet op de patiëntenrechten —> de patiënt kan voorafgaand aan een situatie van
wilsonbekwaamheid vastleggen welke behandeling hij niet meer wil onder welke
omstandigheden
- patiënt is onomkeerbaar wilsonbekwaam geworden en zal binnen afzienbare tijd
sterven
- patiënt is onomkeerbaar wilsonbekwaam en onomkeerbaar buiten bewustzijn
- patiënt is onomkeerbaar wilsonbekwaam
- patiënt is wilsonbekwaam
- naargelang de exacte omstandigheid die de meerderjarige patiënt heeft aangegeven,
kan hij aangegeven een behandeling niet te wensen
- —> de behandelaar moet hier rekening mee houden
- 2.1.3. Behandelend team twijfelt eraan of een behandeling nuttig en/of zinvol is bij een
al dan niet wilsbekwame patiënt
- deze situatie doet zich meestal voor bij een wilsonbekwame patiënt
- op een bepaald punt gekomen oordelen de betrokken arts dat er een rode lijn wordt
overschreven als er verder wordt behandeld
- het stopzetten of niet starten heeft dan de bedoeling om therapeutische
hardnekkigheid te vermijden
- —> wanneer de gevolgen van medisch ingrijpen niet langer in proportie staan tot wat
dit oplevert aan gezondheidswinst en zelfs lijden aan bestaand lijden toevoegt
- patiënt ‘zou dit niet gewild hebben’ of bestaande risico dat de behandeling een grote
claim zal leggen op de levenskwaliteit van een al lijdende patiënt —> voldoende om
de ethische besluitvorming te starten
2.2. Op basis waarvan beslissen?
Het besluitingsproces —> afweging van waarden (autonomie, waardigheid, kwaliteit van leven,
beschermwaardigheid van leven) en normen (verwijden van therapeutische hardnekkigheid)
- 2.2.1. Patiënt weigert (verdere) behandeling
- ethische besluitingsproces gesprek zal trachten om de redenen van de weigering te
verhelderen en te beargumenteren
- dit gesprek moet grondig gevoerd worden in zoverre de behandelaar zich moet
kunnen vergewissen dat de patiënt in vrijheid een weloverwogen beslissing
neemt —> vooral wanneer de nuttigheid van een behandeling vrij groot en reëel is
- angst en onzekerheid speelt een grote rol —> het behandeld team (samen met de
behandeld arts) dient te zoeken naar welke voorwaarden eerst moeten worden vervult
zodat de patiënt een goede beslissing kan nemen
- bij voorkeur wordt er zolang gesproken tot er consensus is tussen het behandelend
team en de patiënt (met diens netwerk)
- 2.2.2. Voorafgaande wilsverklaring van niet-wilsbekwame patiënt
- De vraag zal nog steeds gesteld worden in welke mate van wilsonbekwaamheid
sprake is en in hoeverre er een actuele wilsuiting is
- een persoon die zich nie meer kan uitdrukken en anders heel rustig is, die
herhaaldelijk zijn mango, de uittrekt, geeft misschien ook een signaal
Pagina 2 van 32
ff
, - als er een actuele wilsuiting is, dan dient deze te worden verkend en minstens
besproken
- wat is de ethische geldingskracht van een wilsbeschikking die werkt opgemaakt
lang voor de ziekte of aandoening waaraan de patiënt lijdt, in het perspectief van de
actuele wilsuiting van een persoon —> now self & past self
- 2.1.3. Behandelend team twijfelt eraan of een behandeling nuttig en/of zinvol is bij een
al dan niet wilsbekwame patiënt
- overleg met de betrokken is dan belangrijk
- het behandelend team heeft de verantwoordelijkheid of vanuit de aanwezige
expertise en ervaring het aspect van de ‘nuttigheid’ van de behandeling te
kwali ceren
- de therapeutische voor- en nadelen dienen transparant ter sprake te komen
- het gesprek zal ook meoten gaan over het aspect van ‘zinvolheid’ en ‘hoe de
behandeling zich laat inpassen in het leven en het waardenpatroon van deze patiënt’
- wilsbekwame patiënt —> gesprek hierover met de patiënt is een must
- wilsonbekwame patiënt —> zoeken naar de huidige beleving van levenskwaliteit en
wat de te verwachten kwaliteit van leven is
- oudere wilsonbekwame patiënt —> in het levensverhaal zoeken naar eerder
uitgedrukte preferenties
- —> naarmate de vraag naar nuttigheid onvoldoende bevestigend kan beantwoord
warde, dan zal het oordeel van de arts zwaarder doorwegen (om niet verder te
behandelen of de behandeling te stoppen
- —> als er over nuttigheid onduidelijkheid is, zal het oordeel van de nabestaanden
meer gewicht krijgen
- gezamenlijke afweging op basis van :
- klinisch oordeel met betrekking tot de e ectiviteit van een behandeling
- is er een therapeutisch doel, wat is het doel en is er een redel ke kans dat dit doel
wordt gehaald?
- graad van de belasting van de behandeling
- en staat die belasting in proportie tot het nagestreefde therapeutische doel
- waarden, preferenties en zingeving van de patiënt
- visie van de nabestaanden
2.3. Hoe beslissen?
In het geval van weigering van een behandeling door een wilsbekwame meerderjarige patiënt
- principe van geïnformeerde toestemming (het overleg is voornamelijk op deze ‘info’ gericht)
- in het geval van de wilsverklaring zal het overleg vooral gaan over de wils(on)bekwaamheid
van de patiënt, de actualiteit van de wilsverklaring, de vraag of de betrokkene wel degelijk
de situatie voor ogen had bij het opstellen van de wilsverklaring, …
- behandeling opportuun? —> kwestie van nuttigheid en zinvolheid van de behandeling
vormt het onderwerp van het overleg
Beslissingen omtrent het niet starten of staken van levensverlengende medische behandelingen
moeten gebaseerd zijn op de best beschikbare evidentie
- relevante nationale en internationale richtlijnen moeten worden opgevolgd
- bijkomende adviezen moeten (indien nodig) worden ingewonnen)
Zaken die van belang zijn in het besluitvormingsproces (advies 14 over behandelbeslissingen bij
pasgeborenen)
- het behandelend team moet ernaar streven om een zo volledig mogelijk diagnose en
prognose te stellen
- stellen van diagnose en prognose is gebaseerd op waarschijnlijkheid en evidentie uit het
verleden —> nooit op absolute zekerheid
Pagina 3 van 32
fi ff ij
, - evidentie omtrent de overlevingskansen wijzigt voortdurend (artsen zijn genoodzaakt
protocollen gebaseerd op evidentie regelmatig te herzien)
- het klinisch oordeel wordt ook sterk bepaald door de opgebouwde expertise van de
artsen en intercollegiale toetsing
- grootst mogelijke objectiviteit —> evidentie, expertise en intercollegiale toetsing
- indien grote onzekerheid over diagnose en e ectiviteit van behandeling en prognose —>
behandeling in de 1e plaats te richten op een stabilisatie van de patiënt zodat een juistere
inschatting kan worden gegeven
- elke behandelingsbeslissing moet op geïndividualiseerde basis worden genomen en moet
regelmatig opnieuw worden geëvalueerd om rekening te houden met gewijzigde
omstandigheden
- hulpverleners moeten alert zijn om te vermijden dat bepaalde beslissingen op basis van
routine worden genomen
- niet alleen gefocust zijn op de gevolgen van de beslissing om niet verder te behandelen en
hoe we die gevolgen voor alle betrokkenen (vooral patiënt zelf), zo comfortabel en draaglijk
mogelijk maken
3. Zorgethische focus
3 elementen :
- wilsbekwaamheid
- constant en transparant overleg
- zingeving in besluitvormingsproces
3.1. Wilsbekwaamheid
Zorgethiek :
- 1. zorgethiek is erg gevoelig voor ‘macht’
- ‘onmachtige’ zorgontvanger ook een stem geven in het verhaal, in het geval van
wilsonbekwaamheid krijgen anderen veel macht over de patiënt
- zorgverleners hebben veel macht in handen omdat ze gerechtigd zijn om een uitspraak te
doen over iemands wilsbekwaamheid
- 2. zorgethiek vertrekt van een relationeel mensbeeld
- wilsbekwaamheid van iemand hangt in grote mate af van de wijze waarop we iemand
relationeel omgeven en waarop we met die persoon in gesprek treden
- 3. zorgethiek is erg gefocust op de wijze waarop beslissingen worden genomen
- de arts beslist over wilsbekwaamheid —> verbindende of niet-verbindende manier,
diagonaal en open, of ‘colloque-singulier’
- 3.1.1. Wat is beslissingsbekwaamheid
- vermogen om vrije en overwogen beslissingen te nemen
- positief begrip —> tenzij het tegendeel bewezen wordt is de veronderstelling dat
een zorgontvanger wilsbekwaam is
- speci ek —> heeft betrekking op ene bepaald levensdomein, niemand is ooit
helemaal en volstrekt voor alles wilsonbekwaam
- variabel —> bekwaamheid is niet constant maar veranderlijk in de tijd en per
situatie, je bent op het ene moment wel en op het andere moment niet
- gradueel —> graduele lijn van volledig, over gedeeltelijk tot volledig niet
- 3.1.2. Hoe wordt wilsbekwaamheid geëvalueerd
- cognitieve benadering
- cognitieve vermogens van een persoon en het redelijk of rationeel karakter van de
besluitvorming (MacCAT-schaal)
Pagina 4 van 32
fi ff
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller chlovanhoenacker. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.78. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80467 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now