In het eerste deel gaan we ons toespitsen op de planningssystemen in Vlaanderen, hoe de
ruimtelijke ordening in Vlaanderen tot stand komt, binnen welk regelgevend kader dat
gebeurt, welke instrumenten daarvoor gebruikt worden om te komen tot een goede
ruimtelijke ordening en projecten die gerealiseerd kunnen worden op het terrein, waarvoor je
vergunningen nodig hebt en die moeten passen binnen de plannen die worden opgemaakt.
De eindcompetenties:
Het gaat zowel om de planningssystemen in de Vlaamse context (deel 1) als de verkenning
enkele andere Europese planningssystemen uit het buitenland en Brussel en Wallonië (deel
2).
Doelstelling:
We gaan kennis maken met de doelstellingen, vorm en inhoud an enkele planfiguren uit
decreten ruimtelijke ordening. De cursus wordt niet te juridisch opgevat en vooral aan de
hand van veel voorbeelden aantonen wat kan en niet kan met de instrumenten. Uiteraard is
de juridische onderbouw van het hele verhaal in het decreet belangrijk, maar een decreet
kan je altijd raadplegen. Dat moet je niet vanbuiten kennen, je moet het leren begrijpen.
Het onderdeel van het examen over deel 1 (de eerste 3 lessen), mag je dat decreet
gebruiken tijdens het examen.
Planfiguren zijn elementen die een ruimtelijke visie op een of andere manier grafisch gaan
vertalen en dat tekstueel kan uitdrukken in stedenbouwkundige voorschriften. Dat zijn
concrete regels die beschrijven wat binnen een bepaald deel van een plan mag en wat
niet. Belangrijk is dat je op een of andere manier vertrouwd geraakt met dat weggevend
kader, omdat je dat in je praktijk moet gebruiken. Je moet ook inzicht krijgen in de
strategie hoe je met die instrumenten moet omgaan en hoe die instrumenten worden
ingezet. Je moet proberen te begrijpen waarom met die plannen maakt.
Dit is een basiscursus waar je de beginselen van stedenbouw en ruimtelijke ordening leert
kennen. Daar wordt volgend jaar op voortgebouwd en in verband gebracht met
instrumenten uit andere beleidsdomeinen.
,Examen: schriftelijk examen. Het examen is opgedeeld in een gedeelte van prof.
Vloebergh (60%) en een gedeelte van prof. Coppens (40%).
Het gedeelte van prof. Vloebergh is opgedeeld in 2 examenmomenten:
• Deel 1 (A mag je Codex gebruiken)
• Deel 2
Je mag een kopie van de VCRO meenemen. Je mag er enkel in fluoriceren.
Codex ruimtelijke ordening à huidige kader (decretale tekst) (aanvraag vergunning etc..).
Je moet voor elk opleidingsonderdeel minstens 8/20 halen.
Bijlage actualiteit
‘Krantenartikel 2’ bij het lezen van het artikel zal je merken dat er veel termen instaan die te
maken hebben met onze ruimtelijke ordening. De bedoeling van dit opleidingsonderdeel is
dat je dit soort artikels juist kunt plaatsen, de begippen/terminologie die hierin gebruikt
worden kunnen begrijpen, als er bv. natuurstop of bouwstop of het economische netwerk
instaat moet je weten wat dit inhoud.
‘Krantenartikel Zuhail Demir’ kwam in pers met een vereenvoudiging van beroepsprocedure
in het kader van het aanvraag en het beroep rond vergunningen in zake ruimtelijke ordening.
Het artikel bevat ook heel wat termen.
‘Artikel_Filip_De_Rynck’ gaat over betonstop, begrip dat vaak terug zal komen.
We gaan de wetteksten leren te gebruiken, niet van buiten leren. Vaak spreken over nieuwe
en oude planningsinstrumenten.
WAT IS RUIMTELIJKE PLANNING?
Omgaan met de ruimte en het plannen van die ruimte. In een EU context zou je kunnen
zeggen “Spatial planning refers to the methods used largely by the public sector to influence
the future distribution of activities of space”.
We hebben het over een aantal methodes. Planning is hoofdzakelijk een overheidsactiviteit,
waarbij verschillende toekomstgerichte ideeën met betrekking tot onze ruimte, omgezet
worden in plannen.
RUIMTELIJKE PLANNING
Public sector
• Overheidsactiviteit...
, • Maar ook private actoren
De publieke sector speelt daar een heel belangrijke rol in. De overheidsactiviteit om
plannen op te maken voor een duurzaam gebruik van onze ruimte, is uiteraard is dat de
overheid moet doen in het kader van het algemeen belang. Daarnaast heb je een aantal
private actoren / partners, zoals de vastgoedactoren, die projecten willen realiseren of
belangengroepen van allerlei mensen die zich inzetten voor het behoud van de open
ruimte, de natuur, het onroerend erfgoed, de trage wegen, etc. Die groepen van mensen
kijken naar die ruimte en de leefbaarheid ervan.
Wanneer we het over planinstrumenten / planfiguren hebben dat de meeste daarvan
’ge‘management worden door de overheid. De overheid is ook in kader van het algemeen
belang bepaalde plannen zal uitvoeren.
Future-oriented
• Toekomstgericht
• Maar ook heden: ruimtelijk management & beheer
Het samenspel tussen de overheid en die andere actoren is hetgeen ruimtelijke planning
zo boeiend maakt. Het is ook boeiend omdat het toekomstgericht is. We denken na hoe
we willen dat onze ruimte verandert en transformeert. Hoe je dat doet en welke belangen
daar een rol in spelen, daar inzicht ik krijgen, is de essentie van de ruimtelijke planning.
Activities in space
• Functions
• Form
We gaan het hebben over allerlei functies die zich in die ruimte moeten gaan afspelen. Je
zal merken dat daar heel wat spanningen tussen vinden te zijn. De ruimte is beperkt en de
behoeftes om allerlei zaken in die ruimte te doen zijn groot. Daaruit ontstaan een aantal
conflicten die zich in een spanningsveld bevinden en waar finaal beslissingen over moeten
genomen worden door de overheid, die dan neergelegd worden in plannen.
Duurzaam omgaan met die ruimte zijn allemaal elementen die daar een rol in spelen.
In Vlaanderen worden de stedenbouw en ruimtelijke ordening eigenlijk op 3 niveaus
georganiseerd:
• Gewestelijke niveau: het Vlaamse Gewest
• Provincies
• Gemeenten
TERMEN
Ruimtelijke ordening (eng: Spatial planning, fr: Aménagement du territoire, du:
Raumordnung)
• Beleidsdomein (Ruimte Vlaanderen op Vlaams niveau: www.ruimtevlaanderen.be)
• Omvat naast planning ook vergunnen, handhaven en monitoring
, • Ook: resultaat van ruimtelijke ontwikkeling (de ruimtelijke orde)
Ruimtelijke ordering: gaat niet alleen om planning, maar ook vergunningen die worden
gegeven aan particuleren. Derde luik is het handhaving, als je plannen maakt vervolgens geef
je vergunningen dan moet je ook gaan kijken of dat die vergunning uitgevoerd is op het
terrein conform de manier waarop ze is vergund, dat noemt men de handhaving. Als je iets
niet uitvoerd conform vergunning. Dan bega je eigenlijk een bouwmisdrijf à sancties. Een
vierde luik betreft monitoring, om het beleid bij te stellen zodat er vorm van dynamiek
aanwezig is.
Stedenbouw (eng: Urban design, fr: Urbanisme)
• Gericht op ontwerp & fysiek-ruimtelijke ontwikkeling van de stad
• Wortels in ingenieurswetenschappen en architectuur
• Ook: verwijzend naar stadsdiensten stedenbouw (vergunningen)
Die zijn vooral bezig met het maken en het proberen realiseren van die ruimtelijke plannen.
In de literatuur kom je de term ‘stedenbouw’ vaak tegen. Dat is eigenlijk geen synoniem
van ruimtelijke planning. Het duidt eerder op een ontwerpgerichte activiteit. Planning duidt
meer op de processen en de procedures en het maatschappelijke vraagstuk dat daarmee
te maken heeft.
Stadsontwikkeling (eng: urban development, développement urbain)
• Gericht op sociaal-ruimtelijke ontwikkeling van de stad
• Vaak inter- /multidisciplinair
Een andere term die vaak terug komt is ‘stadsontwikkeling’. Meer gericht op het sociaal
ruimtelijke ontwikkeling van de stad. Dan zie je onmiddellijk dat er veel verschillende
dimenties zijn bij de koepel ruimtelijk planner. Ons vakgebied is inter en multidisciplinair.
Planologie
• Wetenschappelijke reflectie over ruimtelijke planning
• Wortels in ingenieurswetenschappen (architectuur), sociale geografie, sociologie,
politieke wetenschappen
Dat is een activiteit die meer gericht is op concrete ontwikkeling van een stadsproject, een
stadswijk, een bepaald geheel. Al die activiteiten hebben een multidisciplinaire aanpak
nodig. ‘Planologie’ is eerder een Nederlandse term. Het is meer een wetenschappelijke en
academische reflectie die daarin zit. Die beweging van planologie komt veel meer voort uit
de ingenieurswetenschappen, de geografie, sociologie en politieke wetenschappen als
basisstudies.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller purpledreams225. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.40. You're not tied to anything after your purchase.