Samenvatting
Beleidsvorming - theorie & analyse
Hoofdstuk 1: inleiding & definiëring 1
Geschiedenis van het woord ‘beleid’ 1
Nood aan beleid 2
Sturing door de overheid 2
Maatschappelijke zelfsturing (zonder inmenging overheid) 2
Sturing in wisselwerking tussen overheid en middenveld 2
Sturing door markt 3
Nood aan overheidssturing 3
Wat is beleid? 5
Geschiedenis van de beleidswetenschap 5
Wat is beleidswetenschap? 6
Hoofdstuk 2: de beleidsinhoud 7
Typologie van problemen 7
Onderdelen van beleid 8
Beleidsdoeleinden 8
Kenmerken van doeleinden 8
Beleidsmiddelen (instrumenten) 9
Tijdskeuzes 9
Structuur van beleid 9
Hoofdstuk 3: de beleidscontext 10
Algemeen kader 10
De meervoudige context van beleid 10
De geografische context 11
Sociaal culturele context 11
Economische context 11
Technologische context 12
Juridische context 12
Historische context 12
Politieke context 12
Situationele context 12
Hoofdstuk 4: de beleidsactoren 13
Definitie van beleidsactor 13
Individuele en samengestelde actoren 13
Verzameling van actoren (actor aggregates) 14
Samengestelde actoren (composite actor) 14
Collectieve actoren 14
, Coalitie 14
Beweging 14
Clubs 15
Associaties/verenigingen 15
Coöperatieve actoren 15
Tussenvormen 15
Belangrijke actoren in het beleidsproces 16
Burgers 16
Wetgevende en uitvoerende macht 16
Politieke partijen 17
Pressiegroepen 17
Massamedia 18
Bureaucratie 18
Externe adviseurs 19
Beleidsarena’s 19
Constellatie van actoren - Game Theory 19
Bekende constellaties 21
Prisoner’s dilemma 21
Battle of the sexes 22
Chicken game 22
Actorconstellaties in realiteit 23
Wijze van interactie 23
Hoofdstuk 5: het beleidsproces 23
Definitie en onderdelen van het beleidsproces 23
Agendasetting 24
Inleiding en definitie 24
Modellen van agendasetting 25
Kloofmodel 25
Barrièremodel 26
Stromenmodel 26
Relatieve- aandachtsmodel 27
Toepassing 28
Einde van agendasetting 28
Beleidsvoorbereiding: ontwerpen van beleid 29
Vormen van voorbereiding 29
Maatstaven voor een goed ontwerp 29
Acht stappen in het ontwerpproces 30
Politieke omgeving van het ontwerpproces 30
Beleidsbepaling 31
Inleiding & definitie 31
Wie? Gezagdragers & hoofdrolspelers 31
Hoe? Beleidsbepaling opgebouwd uit 3 activiteiten 31
Het beslissen 31
Bereiken van overeenstemming 32
, Verwerven van steun 32
Uitvoering van overheidsbeleid 33
Inleiding & definitie 33
Het uitvoeringsproces 33
Beleidsinvoering 33
Uitvoeringsproces: input & output en belang van conformiteit 33
Benaderingen van beleidsuitvoering 34
Top-down model 34
Bottom-up model 35
Condities volgens het actoren- en factorenmodel 35
Het beleid en beleidstheorie 35
Het beleid 35
Taakstelling 35
Beleidstheorie 36
De uitvoerende organisatie 36
Netwerk en hiërarchie 36
Beleidsvrijheid 36
De uitvoerders 37
Weten 37
Kunnen: competenties en capaciteit 37
Willen: prikkels 37
Moeten 37
Omgevingsinvloeden 37
De naleving van het beleid 38
Inleiding 38
Verklaringen voor naleving 38
Handhavingsmiddelen en -stijlen 38
Verklaringen voor handhanvingskwaliteit 39
Evaluatie van beleid 40
Inleiding en definitie 40
Soorten evaluatieonderzoek; wie evalueert 40
Typen en benaderingen van evaluatieonderzoek 40
Een stappenschema voor evaluatie van beleidseffecten 41
Terugkoppeling naar beleid; bijsturing 41
Beleidsbeëindiging 41
Hoofdstuk 6: normatieve theorieën 42
Inleiding 42
Rational Choice theory 42
Inleiding 42
Rational choice theory: game theory 44
Rational choice theory: principal agent theory 44
Oplossingen 45
Kritiek 45
Public choice theory 45
Hoofdstuk 7: descriptieve theorieën 47
Inleiding 47
Bounded rationality 48
Startpunt 48
Substantial & procedural rationality 48
Satisfycing search 48
Beperkingen van rationaliteit 49
Toepassingen in bestuurskunde en beleidsonderzoek 50
Kritiek 50
Prospect theory 50
Beslissing in onzekere situaties 50
Expected utility theory 50
Prospect theory 51
Toepassingen 52
Kritiek 53
Heuristieken 53
Snel beslissen 53
Soorten heuristieken 53
Hoofdstuk 8: bestuurskundige benaderingen 54
Inleiding 54
Incrementalisme of muddling through 54
Theorie van incrementalisme 54
Disjointed incrementalism van Lindblom (1959) 55
Toepassing van incrementalisme 55
Kritiek op incrementalisme 55
Mixed scanning 56
Theorie van mixed scanning 56
Mixed Scanning (Etzioni) 56
Humble decision making (Etzioni) 57
Toepassing mixed scanning 57
Garbage can 58
Theorie van garbage can- besluitvorming 58
Toepassing van de garbage can- besluitvorming 59
Evaluatie garbage can model 59
Hoofdstuk 9: politieke theorieën 59
Inleiding; een brede waaier 59
Het politieke arenamodel 60
Essence of decision 60
Inleiding 60
, Model 1: rational actor model 61
Model 2: Organizational behavior model 61
Model 3: Governmental politics model 62
Evaluatie 62
Nieuw Institutionalisme 63
Inleiding 63
Wat zijn instituties 63
Guy Peters 63
Anton Hemerijck 64
Rationele keuze-institutionalisme 64
Historisch institutionalisme 64
Sociologische institutionalisme 64
Evaluatie 65
Netwerktheorieën 65
Inleiding 65
Definities en centrale concepten 65
From gouvernment to gouvernance 66
Gedrag en relaties binnen netwerken 66
Poliheuristic theory 67
,Samenvatting beleidsvorming: theorie en analyse 2020-2021
Hoofdstuk 1: inleiding & definiëring
Geschiedenis van het woord ‘beleid’
Etymologie van het woord ‘beleid’:
→ Beleid < Middeleeuws Nederlanse werkwoord ‘beleiden’
- Beleiden = doen gaan, aanvoeren
- Beleider = iemand die doet gaan, aanvoerder, iemand die den stoot aan iets geeft,
aanstoker
Beleid heeft een zeer brede betekenis:
- Regering
- Manier van doen, wijze van omgang met personen
- Beheer van zaken, bevelvoering
- Prudentie, bedachtzaamheid
→ 19de eeuw betekenis versmald tot prudentie → naar achtergrond
→ 20ste eeuw terug naar voor = noodzakelijkheid
- Beleid vs. Politiek: politiek gaandeweg connotatie gekregen van sluw, listig en om
zakelijkheid te behouden spreekt men van beleid (= neutraler)
Succes beleid door 2 evoluties:
- Evolutie nomocratie naar telecratie: van liberale rechtstaat naar verzorgingstaat
stellen van doel= nood aan leiding= nood aan regering (uitvoering) = beleid centraal
- Moderne samenleving: we voelen ons minder en minder deel van een groot geheel
(sociale atomisering).
- Reflecteert in België op ontzuiling vs. grote afhankelijkheid (samenleving
wordt complexer)
= paradox; minder deel van grote geheel maar wel samenleven nodig
beleid is nodig om regels op te leggen. Overheid dient als als beleider/maker
van de regels (rol overheid vergroot)
1
, Samenvatting beleidsvorming: theorie en analyse 2020-2021
Nood aan beleid
Sturing door de overheid
- Maatschappelijk verkeer op vreedzame en voorspelbare manier laten verlopen
- Maatschappelijke veranderingen teweegbrengen: “De overheid moet iets doen”
met inmenging overheid iets bereiken
Maatschappelijke zelfsturing (zonder inmenging overheid)
Maatschappelijke zelfsturing betekent dat groeperingen zonder tussenkomst van de
overheid waarden uitdragen, problemen oplossen of kansen benutten, veelal door het
gezamenlijk opstellen en/of uitvoeren en/of handhaven van regels of afspraken (indien
nodig binnen een wettelijk kader)
- Vb Ontstaan van ziekenhuizen
- Organisaties kunnen maatschappelijke ontwikkelingen beïnvloeden
- Vrijwillig en op basis van rationele argumenten
- Geen wettelijke taak, wél cruciale hulpbronnen
Stone: werkt zelfsturing? samenleving streeft naar dezelfde waarden: zekerheid,
veiligheid, efficiëntie en equity
- Profijt voor deelname vooruitgaan in termen van de waarden. Als je niet vooruit
gaat is er geen ‘motivatie’ om mee te doen.
- Free riders uitsluiten mensen die profiteren weglaten. Zo hoog mogelijke
syndicalisatiegraad nastreven.
- Handelingen die voortvloeien uit de maatschappelijke zelfsturing vallen binnen de
wettelijke kaders: geen sprake van externe effecten die het duurzame karakter van
het verband bedreigen door overheidsinterventie
→ Sturing is mogelijk maar niet de meest aangewezen
Sturing in wisselwerking tussen overheid en middenveld
Samenspel tussen de overheid en maatschappelijke organisaties. Besturing
verloopt in samenspraak
→ Doelstellingen overheden & maatschappelijke organisaties lopen parallel
→ Complementair:
- Overheid: regels uitvaardigen en belastingsgeld ter beschikking stellen
- Middenveld: vertrouwen bij achterban en implementatiecapaciteit
→ Overheid zet grote lijnen uit en voorziet middelen, particuliere organisaties
doen de concrete invulling en uitvoering
! Maar middenveld staat tegenwoordig meer tegenover overheid en samenwerking miniem.
Bijv. de sociale huursector. Eerst woningbouwverenigingen alleen voor eigen groep
(katholiek, protestant) na inspringen van overheid beschikbaar voor iedereen
(wettelijk woonrecht, kwaliteitseisen, subsidiesaan woningbouwverenigingen,
huurprijsregulatie).
2
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur kaatbeyens. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,29. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
