Geld, inflatie en monetair beleid
De aard en de functies van geld: Geld heeft drie verschillende functies, het is een ruilmiddel,
betaalmiddel met een
waarde waarin iedereen vertrouwen heeft. Het is een rekeneenheid waarmee prijs van goederen en
diensten kan worden
bepaald.
2 soorten: schartaal geld (papieren geld, erkent door de overheid + uitgeven onder controle v/d ECB
Giraal geld (staat op zichtrekening/spaar rekening, onmiddellijk opvraagbaar + overschrijven (debiteren +
crediteren))
Ruilmiddel, beleggingsmiddel, krediet middel, waarde meter
Chartaal geld is fysiek geld zoals munten en bankbiljetten, erkend door de overheid en uitgegeven onder
controle van de Europese Centrale Bank (ECB).
Munten:
Standaardmunten waren vroeger gemaakt van goud of zilver en hadden een waarde gelijk aan de
hoeveelheid edelmetaal erin.
Tekenmunten waren ook van goud of zilver, maar de waarde op de munt was hoger dan het metaal zelf
waard was.
Pasmunten zijn de huidige munten gemaakt van onedele metalen zoals koper of nikkel, en
vertegenwoordigen maar een klein deel van de totale geldhoeveelheid.
Bankbiljetten: Vroeger waren ze goudconvertibel, wat betekent dat elk biljet kon worden ingewisseld voor
goud.
Later kwam er fiduciair papiergeld, dat slechts gedeeltelijk door goud gedekt was.
Tegenwoordig hebben we conventioneel papiergeld, zoals de euro, zonder gouddekking sinds 1999. Het
vertrouwen in de economie ondersteunt de waarde van deze biljetten.
Giraal geld is geld dat op je bankrekening staat, zoals op een zicht- of spaarrekening. Het is niet tastbaar
zoals contant geld, maar je kunt het direct gebruiken.
Je kunt giraal geld overschrijven:
Debiteren betekent dat je geld van je rekening haalt en naar een andere rekening overmaakt (je saldo
vermindert).
Crediteren betekent dat je saldo toeneemt wanneer iemand geld op jouw rekening stort.
Giraal geld is dus direct beschikbaar en je kunt het makkelijk overboeken naar anderen.
Geldschepping: Het vergroten van de maatschappelijke geldhoeveelheid. Wordt verricht
door banken.
Geldschepping is het proces waarbij nieuw geld in de economie komt. Er zijn twee vormen: chartale en
girale geldschepping.
Chartale geldschepping (contant geld):
De ECB (Europese Centrale Bank) kan nieuwe eurobiljetten maken en geven aan banken die tijdelijk geld
tekortkomen, zodat deze banken niet failliet gaan. De ECB wordt dan de "lender of last resort" (laatste
redder).
De ECB kan ook overheidspapieren kopen (zoals leningen), en in ruil daarvoor geeft ze eurobiljetten aan de
verkoper.
Soms koopt de ECB ook buitenlandse munten (zoals dollars), wat zorgt voor meer euro’s in de economie.
Girale geldschepping (digitaal geld):
De ECB is de enige die eurobiljetten mag maken, maar banken kunnen digitaal geld (giraal geld) maken.
Dit doen ze door het geld dat mensen op hun rekeningen storten als basis te gebruiken om meer digitaal
geld uit te lenen aan anderen.
Met andere woorden: door geld uit te lenen of munten te kopen, komt er meer geld in de economie.
, Consumptieprijzen (CPI): Heeft tot hoofdtaak om op objectieve wijze de prijsevolutie in de tijd weer te
geven
Van een korf van goederen en diensten die door de gezinnen worden aangekocht en als representatief
voor verbruiksvermogen worden beschouwd.
Meet schommeling tussen twee periodes, waarbij eerste periode alls vergelijkingsbasis geldt.
Bepaald honderd maal de verhouding tussen waargenomen prijzen van een
Waaier van goederen en diensten op een gegeven ogenblik en prijzen van dezelfde goederen en diensten
Waargenomen onder dezelfde omstandigheden in de loop van de referentie-periode
Ze gaan een korf van goederen en diensten nemen zoals winkel kar, en dan gaan ze kijken hoe de prijs
veranderd per maand (oktober 2023, oktober 2024), richtprijs moet rond de 100 liggen (gestegen = boven
100, gedaalt = onder 100), in europa is dat vertaalt naar HDI
Gezondheidsindex: Is afgeleid uit het indexcijfer van de consumptieprijzen en is gepubliceerd sins 2014
Actuele waarde van dit indexcijfer wordt bekomen door een aantal producten uit de korf van het CPI te
weren, met name alchoholische dranken (winkel/café), tabakswaren en motorbrandstoffen.
Inflatie berekenen zonder rekening te houden met tabak omdat ze dan rekeningkunnen
houden met belanstingen
Benzine, tabak , alcehol, diesel worden afgeschaft
Hetzelde als de CPI
Spilindex en automatische loonindexering: Spilindex: drempelwaarde die bepaalt wanneer sociale
uitkeringen en overheids-
wedden aangepast worden aan de inflatie
Automatische loonindexering: Automatische loonindexering: Lonen van het overgrote deel van de
werknemers in privésector,
lonen van over-heidspersoneel en sociale uitkeringen en pensioenen aangepast aan evolutie van
consumptieprijzen
Als algemene index een bepaalde waarde (spilindex) bereikt of overstijgt, worden de lonen of
sociale uitkeringen automatisch verhoogd
Als de grens van 2% wordt overschreden dan krijgen de mensen meer
Is gelinkt aan de Gezonheidindex
Inflatie: Verhouding tussen waarde van het indexcijfer van de consumptieprijzen (CPI) van een gegeven
maand en het
indexcijfer van dezelfde maand van het jaar voordien. Meet tempo waarin algemene niveau van de prijzen
evolueert,
drukken we uit tegenover maand vorig jaar.
Lage inflatie: stroom is goedkoper, gas is goedkopen, fosiele brandstoffen zijn gedaald in prijs.
Rond de 4%
Als de prijzen blijven stijgen
Koopkracht neemt af, want je kan minder kopen dat wat je vroeger met het zelfde geld kon
Deflatie: verhoging van de waarde van geld, waardevermeerding van het geld die ontstaan door
prijsdalingen
Stijgt de koopkracht
Meer kopen met het geld nu dan vroeger
Oorzaken en gevolgen van inflatie:
Oorzaken:
- Kosteninflatie: als het meer geld kost om een product te maken, zal een
producent een hogerer prijs voor dat product moeten vragen om dezelfde
winst te behalen
- Bestedingsinflatie: op vrije markt wordt prijs van producten bepaald door
vraag en aabod. Als vraag naar een product stijgt, leidt dit bij gelijk