Les 1: Inleiding
Dementie kan tot nu toe nog niet genezen worden, wel medicatie ter beschikking (wel in
ontwikkeling om het pathologisch proces te beïnlvoeden/stoppen)
Overzicht van de inleidende 2 lessen
- bij ouderen zeker een grote interplay tussen biologische en psychologische en sociale (belangrijk
perspectief)
Psychologie van het ouder worden + bestudeert het sociaal-emotioneel functioneren van de ouderen
Filmpje: grote diversiteit tussen ouderen (65’ers zijn niet zomaar vergelijkbaar 85’er), zelfs in de
ouderste groep is er nog groter diversiteit tussen mensen die optimaal ouder worden en een grote
groep waar veel meer pathologieën aanwezig zijn, de kans op het ontw. van neurodegeneratieve
aandoeningen en cerebrovasculaire accidenten de kans wordt steeds groter naarmate mensen ouder
worden + dankzij toegenomen levensverwachting worden mensen steeds ouder maar de extra
levensjaren die erbij komen zijn niet noodzakelijk altijd gezond waardoor veel mensen aan chronische
problemen leiden (aan comorbide chronische problemen) waar zorg voor nodig is + qua zorg,
geïntegreerde zorg zitten we nog niet waar we zouden moeten zitten, gezondheidszorg is vaak
toegespitst op bepaalde specialisaties (specialist voor knieën en elk van die mensen apart gaan een
patiënt behandelen voor 1 klein deel maar bij het ouder worden is er veel comorbide problemen
aanwezig waardoor men soms wel 5 verschillende zorgpaden/specialisten volgt en die communiceren
vaak niet goed met elkaar waardoor er veel polyfarmaci is dus veel te veel medicatie gebruik is, dus
meer sprake moet zijn van geïntegreerde of ten minste geconnecteerde zorg
Mensen ouder dan 65 zijn verschillende termen voor, zijn allemaal ouderen in verzamelt ze verkiezen
de neutrale term van ouderen (senioren en bejaarden vaak een klein beetje negatievere connotatie
aan dus spreken van ouderen)
Vanaf wanneer is men oud vaak cut-off van 65j gebruikt ook in literatuur (soms vanaf 60j in artikels,
soms zelfs al artikels die spreken over de leeftijd van 50j), vaak cut-off van 65 gehanteerd wordt
Maar belangrijk onderscheid daarin te maken, kan niet alle 65+’ers op 1 hoop gooien, is belangrijk
ook in die grote groep van 65+ een onderscheid te maken !
Belangrijk rekening te houden met onderscheid, de meeste mensen in het normale
verouderingsproces gaan tot de leeftijd van 75j tot 80j op een gewone normale manier ouder worden
met wel een achteruitgang in een aantal domeinen maar niet dat het echt gaat interfereren met het
dagelijkse leven, maar vanaf ongeveer 80-85j dan gaat er heel veel functieverlies optreden en zien
ook dat dan een knik gebeurd dat er veel meer pathologieën op de voorgrond staan (met het minste
dat er fout loopt zoals een val ze komen terecht in een ziekenhuis en vanaf dan komen alle
onderliggende dingen die al aan de gang waren meer duidelijk en zie je vaak vanaf dan dat het een
negatieve cascade is)
*de levensverwachting bij vrouwen ligt net iets hoger dan die bij mannen (mannen zijn wel een
beetje aan het inhalen)
De laatste jaren neemt het aantal ouderen toe en het aantal oudste ouderen nemen toe en ook het
aantal 100-jarigen neemt toe
,Er bestaat heel veel heterogeniteit in de ouderen (sommige van 65 voelen zich oud en sommige van
95 die zich nog 65 voelen)
daarom heeft men geprobeerd die diversiteit/heterogeniteit beter te capteren door andere
vormen van leeftijd te gebruiken dan de chronologische leeftijd of kalender leeftijd (kalender is de
leeftijd geteld vanaf je geboorte tot de datum van vandaag), men is gaan zien naar andere soorten
van leeftijd en dan is men gekomen tot de functionele leeftijd
In de functionele leeftijd kunnen 3 verschillende vormen onderscheiden worden
o Biologische leeftijd
o Psychologische
o Sociale
weer het biopsychosociale
1. Biologische leeftijd
= leeftijd die gebaseerd is op hoe goed/slecht je lichaamssystemen en organen werken dus
echt gebaseerd kwaliteit van de lichaamssystemen en dan wordt een soort biologische
leeftijd bepaalt
Er zijn een aantal biologische leeftijdstesten om die in kaart te brengen en aan de hand van
de biologische leeftijd zou je een predictie kunnen maken van hoe gezond men verder gaat
leven/ontwikkelen
(bv. voorbeeld dat de biologische leeftijd niet altijd overeenkomt met de kalenderleeftijd,
progeria zijn kinderen van 7-8j maar hebben een biologische leeftijd van 80j)
2. Psychologische leeftijd
= gebaseerd op hoe goed je cognitie is/cognitieve vaardigheden, wordt bepaald door een
cognitieve testbatterij af te nemen
Ziet dat er situaties zijn waarin de psychologische leeftijd helemaal niet overeenkomt met de
kalenderleeftijd zoals in het geval van jongdementie (bv. een vrouw van 52j maar qua kunnen
op cognitief vlak komt het eerder overeen met een leeftijd van 75j of ouder)
3. Sociale leeftijd
= gebaseerd op welke sociale rollen men nog opneemt in het maatschappelijk leven/ sociale
wereld (werk je nog, ben je grootouder…)
Bijvoorbeeld een grootouder heeft een hogere sociale leeftijd dan bijvoorbeeld een kleinkind
of een ouder + een gepensioneerde heeft een hogere sociale leeftijd dan een werkende
persoon – maar correspondeert ook niet altijd, de pensioen leeftijd is meestal rond 65-67j
maar topsporters zijn al op hun 30j op pensioen en zo zie je dat die sociale leeftijd dan niet
correspondeert met de kalender/chronologische leeftijd
1 groot voordeel;
met die functionele leeftijd wordt de diversiteit wel echt gecapteerd maar er zijn ook wel heel wat
moeilijkheden aan want dan moet je iemand in kaart brengen zowel op biologisch als psychologisch
als sociaal vlak en dat is ook heel dynamisch (kan dus snel veranderen) waardoor het continu in kaart
gebracht worden en erover communiceren is heel moeilijk
--> vandaar in bevolkingspiramides en in bevolkingsvooruitzichten etc. nog altijd de
chronologische/kalender leeftijd gehanteerd wordt
,Vergrijzing van de bevolking
-> de komende jaren zal het aandeel ouderen heel sterk toenemen en zeker het aantal oudste
ouderen (80+ - 85+) zal heel sterk toenemen waardoor de kans dat je gaat werken met mensen met
chronische problemen/ neurodegeneratieve aandoeningen ook groter wordt
Vaak gesproken van de dubbele vergrijzing: het aandeel ouderen gaat stijgen en het aantal oudste
ouderen gaat ook stijgen !
Er komt een hele grote groep ouderen op ons af, de bevolkingspiramide, de babyboomers (na
oorlogsegeneratie die dan geboren zijn) dat is een hele grote cohorte en dat zijn de mensen die nu
behoren tot de groep van de ouderen en dat is een hele grote groep die er momenteel aan komt
Verspreiding van Vlaanderen, er zijn bepaalde streken waar er meer ouderen wonen (boven de 65j),
dat zijn de donker gekleurde gebieden: de meeste ouderen wonen aan de kust, veel beslissen na de
pensioensleeftijd daar te wonen, het probleem is dat het aandeel eenzame ouderen aan de zee ook
heel groot is want mensen verhuizen naar daar en laten hun sociaal leven achter en hopen met hun 2
daar zo lang mogelijk te kunnen wonen maar als 1 van de 2 wegvalt blijft de andere alleen ander (bv.
in Knokke wonen veel rijke eenzame dames)
De levensverwachting: stijgt altijd, was in 2020 even een dipje door de coronacrisis doordat er veel
ouderen toen zijn gestorven maar zijn terug bezig aan een inhaalbeweging bezig
Tabel: een man die in 2000 geboren is die wordt gemiddeld 74.5j, een man in 2021 wordt gemiddeld
79j – een vrouw die wordt geboren in 2021 die gaat gemiddeld 84j worden (uiteraard zijn dit maar
gemiddelden!)
Heel wat discussie over pensioensleeftijd: moet het 65j of 67 etc., studie rond verveling want als
mensen systematisch ouder worden zoals 85 en gaat op pensioen op 65 dat betekent dat je nog 20j
op een zinvolle manier moet kunnen invullen en dat is niet altijd evident dus die ruimte na je actief
leven die tijd wordt altijd groter waardoor mensen dingen moeten vinden om het goed in te vullen +
ook het gegeven dat de kans op een aantal ziektes groter wordt naarmate we ouder worden
Top 50 van landen met het grootste percentage ouderen: B staat op 23 ste plaats
Biopsychosociale perspectief
zeker als je werkt met ouderen is dit perspectief heel belangrijk omdat er een hele groter
interactie/interplay is tussen deze 3 aspecten
(bv. een man met urineretentieproblemen, het biologische aspect dus het gegeven dat hij problemen
had om zijn urine op te houden dat dit ook repercuties/effecten had op het psychologische dus op
, zijn emoties hij was wat neerslachtig/depressief en mogelijks heeft het ook effecten/repercuties naar
het sociale want hij gaat ook niet meer naar sociale bijeenkomsten en zal verder vereenzamen en zal
cognitief niet meer uitgedaagd worden en kan dan mogelijks ook wat cognitief achteruit gaan -> dus
werken met ouderen is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de 3)
Gaan deze 3 dus ook behandelen, gaan het hebben over het fysieke/biologische als je gezond ouder
wordt en pathologisch gaat ouder worden (welke ziektebeelden komen vaak voor) + gaan het
psychologische behandelen dus het cognitief functioneren (wat gebeurd er als ze normaal en
pathologisch ouder worden met dan de neurodegeneratieve aandoeningen) en PH (PH-pathologieën)
+ het sociale (gaan we iets minder op inzoomen maar komt ook aan bod)
4 grote principes van het ouder worden
1. Veranderingen in de levensloop verlopen continu
er is sprake van het continuïteitsprincipe wat wil zeggen dat alles wat gaat gebeuren op
latere leeftijd zijn oorsprong vindt veel vroeger in het leven (welke gedragingen we gaan
stellen als we jonger zijn dat heeft zijn repercuties/impact op hoe gezond of ongezond we
ouder worden, dus de gebeurtenissen uit het verleden hebben een sterke impact op de
toekomst
(bv. als je je hele leven lang gerookt hebt dan heeft dit gevolgen op hoe gezond men gaat
ouder worden – als je jong bent denk je daar niet aan en voel je ook niet meteen die
negatieve gevolgen)
+ belangrijk is dat als mensen ouder worden gaan ze niet in één keer veranderen omdat ze
oud zijn, het is niet omdat men ineens 65 of 90j bent dat men ineens anders is
(continuïteitsprincipe)
2. Enkel de overlevende zijn degene die oud worden
de enige voorwaarde om oud te worden is niet sterven, je moet dit goed in je achterhoofd
houden want als je bijvoorbeeld werkt met mensen die 85+ zijn dan is dat een bepaald
segment van de bevolking, dat zijn juist die mensen die misschien wat betere genen hadden
en biologisch gezonder zijn geworden die zich hebben we te omringen door een goed sociaal
netwerk en die cognitief en emotioneel gezond gebleven zijn… dat is een bepaalde segment
van de bevolking, is zowat de crème de la crème van de ouderen
(als je onderzoek gaat lezen over verschillen tussen ouderen en jongere volwassenen dan zie
je vaak dat we vinden dat 80+’ers veel minder risk taking behavior vertonen en dat hun PH-
kenmerken helemaal anders zijn dan de jongere MAAR wees daarin voorzichtig want het kan
zijn dat degene met hoge scores op het risk taking behavior gewoon niet oud geworden zijn
dus altijd goed aandachtig zijn dat het niet altijd veralgemeenbaar is)
3. Individualiteit doet ertoe
als mensen ouder worden blijven ze nog altijd individuen, het is een mythe om te geloven
dat als mensen ouder worden dat ze meer hetzelfde gaan zijn (misschien qua uitingsvorm zal
hun haar allemaal grijs worden maar hun PH is nog altijd wel heel verschillend – is een hele
grote diversiteit (bv. niet alle ouderen zijn lief en zachtaardig)
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur emmapeeters2000. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,46. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
