Filosofie en ethiek semester 2
Les 1
De Middeleeuwen
de
3 eeuw na christus
Christendom: heersend
Laat antieke tijd
Val van het west romeinse rijk (467) daarna Germaan op de troon, opmerkelijk = het christendom
zetten ze niet op zij
Cruciaal = waarom? Hoe kon dit gebeuren?
o Er was 1 dominante cultuur: dat van de romeinen
o Het romeinse rijk had een stabiliteit op militair, economisch, politiek, cultureel vlak
Iedereen dacht dat het nooit ten onder kon gaan
Tot 13 voor chr.
Keizer augustus
Er was vrede
o Veel volkeren wouden ertoe behoren
De barbaren (de vreemden) duwden = deed de stabiliteit wankelen
Vanaf 3 de eeuw na Chr. Waren er veel keizers = de decadente keizers (veel
volgden elkaar op en geen 1 had een natuurlijke dood)
=> al het geld ging naar andere zaken dan het standhouden van het
rijk => economische criss
Keizer nero : rijkdom verzamelen en niet aan soldaten geven, maar
aan een gouden paleis in rome
Suetonios : keizers van rome worden in dit boek opgesomd
o Rijk : wankelt (barbaren en verkeerd beleid, eco crisis)
3de eeuw: 1 keizer probeert een einde aan de verloedering = keizer
diocletianus
Wankel => het romeinse rijk terug militariseren op een totalitaire
wijze
Enorm repressief beleid op vlak van recht en handhaving
Geheime staatspolitie werd georganiseerd
4de e na CHr. = verandering
Keizer constantijn en theodosius probeerden een ideologie te geven,
een denken een cultuur
Rijk wordt ideologisch opnieuw stevig
Ideologie: christendom
Keizers aan de macht die doen wat ze doen bij de gratie van god
o Niet zelf moeten verantwoorden, maar leggen in die ene
ware christelijke god
In de eerste eeuwen opnieuw grootheid van het romeinse rijk
o Christendom had een groot prestige
,Alles wordt vernietigd in rome door de germanen
Hannibal is rond spanje en de alpen overgestoken met zijn olifant = Heeft rome niet ingenomen, hij
heeft gesopt aan de grenzen
Geschiedenis Evolutie van het denken
Plato en aristoteles Abstract denkne/ metafysische systemen,
politiek
30 vr. chr. Augustus Hellenistische filosofie: morele perfectie
De stoa en de epicrusiten die bezig zijn met het
persoonlijke individueel geluk
= wordt verlaten
30 vr. chr. Na augustus Mensen trekken terug, vluchten in zijn eigen
innerlijke zelf
Ze vluchten van de wereld weg naar een ander
Het leven was toen heftig
Religieus worden (andere wereld : een soort
hiernamaals naar waar men begint te
hunkeren)
=> transcendente wereld waarin ze terug
gelukkig gaan zijn
2de eeuw na Chr. Decadente keizer Gaan zich focussen op religies
Filosofie wordt religieus
Een grote boost van allerlei mysterie en
verlossingsgodsdiensten/ cultussen
Uit andere culturen uit het verleden bv.
Cultussen rond de figuur isis (van
Egypte)
Cybele cultuur
Mithras cultuur
Ze worden terug gerecupereerd door het
romeinse rijk
Verlossingscultussen =
1) je moest uitgenodigd worden
2) dan waren er rituelen zoals
zuiveringsrituelen (wassen van lichaam,
vasten..)
3) essentieel was een verlossingsgedachte
(dat onze ziel gered zou kunnen
worden, garantie krijgen dat er een
andere wereld is en daar eeuwig
zouden leven)
4) Meestal een centraal persoon : jonge
man (cybele vrouw) die moest sterven
en verrees (was cruciaal)
Diocletianus Neoplatonisme
Theodosius/ constantijn Christendom = staatsgodsdienst
476: val WRR
Verlossingsculturen zijn in de zelfde periode als neoplatonisme
, 2de / 3de eeuw na chr.
Gaat niet helemaal terugvallen op plato
Nieuw: het apelleert aan de verlossingscultussen en mysteriegodsdiensten
Neoplatonisme = plotinus
laatste filosofie dat gaat over de redelijkheid
Zal de rede gebruiken om een systeem te bedenken om de ganse
werkelijkheid te begrijpen
Gaat de zijnsleer van plato gebruiken als systeem met 2 werelden (zijn
(transcendente werkelijkheid) en niet zijn (concrete zichtbare
werkelijkheid))
Statische zijnsleer = het is 1 richting (een ideeënwereld en afgeschaduwde
werkelijkheid)
Plotinus gaat het dynamisch maken
Neemt platos idee over maar de rede van de mens staat centraal
o Datgene dat plato het idee van het goede noemt, noemt dat het ene
Het ene = de redelijkheid, het volledige zijn, de logos zelf, het zijn
o Het ene loopt over en geeft zo aanleiding tot het bestaan van
andere zijnden (emanatie; overlopen, uitstorting)
Emmer water vol tot aan de rand: zijn => 1 druppel extra=
overlopen
Geeft zo aanleiding tot het ontstaan van dingen, ideeën
Dichterbij het ene hebben meer zijn (in het begin veel water uit de
emmer), maar nog altijd deel uitmaken van hetzelfde zijn (het is
allemaal water, maar ene heeft meer water dan de andere)
Het zijn stort zich uit en heeft aanleiding tot ideeën zoals plato ideeën denkt
Hoe verder weg van het ene = minder zijn => hoe zichtbaarder de dingen zijn
(wereld mens)
o Alles vertrekt vanuit een redelijkheid
o Werkelijkheid heeft een redelijkheid en uit dat ene (soort god) vloeit de
werkelijkheid
o Begrijpt een absolute werkelijkheid in de redelijke werkelijkheid
o Waar zit de band? Omdat plotinos de mens begrijpt
De mens de mogelijkheid heeft om terug te keren naar de bron waaruit hij is ontstaan!
o Dat is de dynamiek
o Hoe terugkeren?
Plotinus zegt dat de mens dat alleen maar kan door een soort mystieke
eenwording
De mens kan vergeestelijken, de mens kan terug geest worden
Hij kan er niet naartoe! Want we hebben een lichaam
Hoe kan de mens aansluiting vinden? door puur denken te worden
o Dit kan door ascese (versterven, vasten)
o Zit in het boeddhisme
Bekering van sint paulus: ziet het licht, heeft god gezien die hem zegt waarom keer je tegen mij en zal
uiteindelijk degene zijn die het christendom zal stichten (ziet het licht, valt van zijn paard), hij wordt
bekeerd tot de godheid waarvan hi jde aanhangers aan het vervolgen was. Hij krijgt de opdracht om
, de aanhangers te leiden. Jezus is een jood, maar sommige zijn geïnteresseerd in de verhalen. Paulus
zal bepaalde zaken veranderen aan het jodendom en dan zo ontstaat het christendom.
Paulus veranderde de rituele voedselwetten: scheiden keuken, koosjer eten wordt weggelaten + zal
ook de besnijdenis afschaffen
Jezus is gestorven en verezen en is aanwezig in een rijk gods (niet zichtbaar, transcendent) P zegt dat
we nu moeten leven zoals jezus ons heeft voorgedaan; als we geloven in de verrijzenis gaan we ook
naar het rijks gods. Paulus maar christendom een religie
Het nieuw denken : Augustinus (maakt van het christendom een filosofie)
We gaan moeten verlost worden van de erfzonde (Messias doet dat)
Erfzonde: de eerste mens in de zonde is gevallen (zondeval)
we zijn gevallen uit een eerste absoluut gelukzalige toestand namelijk het aards paradijs
Les 2
Messias is iemand die door god gezonden wordt om de mens te verlossen, wil de mens het absolute
geluk bereiken dan zal god een messias sturen. Jezus verstaan moeten we weten van wat we verlost
worden
God schiep een paradijs, dan de mens om aan alles een naam te geven en een goede huisvader te
zijn
God heeft uit de zijkant van adam eva gemaakt. Geven antwoord op basisvragen (vanwaar komen
we, wrm is er goed en kwaad, wrm sterven we?)
Er staan 2 bomen = mag niet van vruchten eten
1) Boom van onsterfelijkheid
2) Boom van kennis, van goed en kwaad : toch van eten
Hoe komt het dat het lastig kan zijn = de eerste mens is ongehoorzaam geweest aan god = zondeval
Ze ontdekken dat ze naakt zijn = schaamte, maar god ziet alles en vraagt wrm ze zich schamen = god
weet het al en straft ze
Straf= werkt door op alle nakomelingen, overgeërfd worden = erfzonde
uit het aard paradijs gezet
slang heeft sindsdien geen poten meer, met kop in het zand voortbewegen
man moet zelf het land bewerken om te overleven, zwaar en met distels
vrouw zal helse pijnen moeten doorstaan wnr ze een kind op de wereld zetten
vrouw dubbel gestraft = ze zal lijden onder de begeerte naar een man
jezus komt om de mens te verlossen van de erfzonde
grond vn de werkelijkheid nl god en die is eerst en daarna schept god de wereld met de mens
God = oorzaak van het zin
de wereld = de zijn
De oorzaak van het zijn behoort tot het zijn
werkelijkheid: idee van het volmaakte, onbewogen beweger
