Erfgoed
Definiëring, indeling en categorisering
Definiëring:
Erfgoed = datgeen wat men van de voorouders erft, nalatenschap
Belang w door maatschappij bepaald, dr waarden, waarmee mensen zicht identificeren
en wat mensen willen bewaren
Geen pasklare def., verzamelbegrip vr alles wat we erven
Indeling cultureel & natuurlijk erfgoed:
Cultureel = door de mens gemaakt
Natuurlijk = door de natuuur ontstaan
Categorisering:
Materieel erfgoed:
o Tastbare tradities of overblijfselen
o draagt bij aan culturele identiteit
o Roerend erfgoed
Verplaatsbaar, niet grondgebonden
Vb. kunstwerken, publicaties, munten, archeologische vondsten, …
Ook mobiel erfgoed
Bewaard in bib, archief, musea, …
o Onroerend erfgoed
Niet gemakkelijk verplaatsbaar, grondgebonden
Monumenten en landschappen
Natuur- en cultuurlandschappen
Gebouwen, bruggen, oorlogs- & vredesmonumenten,
begraafplaatsen, sculpturaal erfgoed
Gebouwen zonder monumentaal karakter
o Vb. molen, kapel, …
Archeologische sites
Varend erfgoed
Heraldiek
o Wapenkunde
Militair en industrieel erfgoed
Immaterieel erfgoed:
o Niet tastbaar
o Elementen van een cultuur
Vb. tradities, volksfeesten
o Over generaties doorgegeven
o Niet beschermd worden dr onderhoud of in musea
o Vermelding op erfgoedlijst
Meer aandacht, meer gedaan om voort te laten bestaan
o Vaak verbonden met materiaal erfgoed
Erfgoed bedreigd – oorzaken van verval
Tijd:
Vierde dimensie (hoogte, breedte, lengte, tijd)
Tijdsperceptie = hoe mensen tijd waarnemen
Thema in veel vormen van kunst
De vier elementen uit klassieke filosofie:
Aarde = schade
o Vb. aarbevingen
Lucht = schade
o Vb. winderosie
Water = schade
, o 3 hoofdfasen (vast, vloeibaar, gas)
Vuur = schade
o Vb. brand, bezonning, belichting
Kunnen optreden in versch omstandigheden:
o Normale:
Temp schommelingen -> uitzetting
Winderosie -> dr luchtstromingen
Watererosie, uv-stralen, vorst, …
o Bijzondere:
Blikseminslag
Rukwinden
…
o Uitzonderlijke:
Natuurrampen
Schimmels of zwammen:
Reducenten in meeste ecosystemen
o Stofwisseling is afhankelijk v andere levensvormen
Huis- & kelderzwammen
o Gevaarlijk vr monumenten
o Huiszwam:
Schadelijk vr houten constructies
o Kelderzwam:
Familie v huiszwam, komt enkel voor in kelders
Planten:
Ongebruikelijke plantengroei
Klimplanten
Dieren:
Insecten
Knaagdieren
Uitwerpselen v dieren
Mensen:
Bevolkingsgroei
o Vervuiling v water en lucht
Industrie en intensieve landbouwe
o Vervuiling v bodem, lucht- & waterverontreiniging, zure regen, …
Schade kan opzettelijk of onopzettelijk zijn
o Opzettelijk:
Vb. ongewone slijtage, beroepsfouten, ongepast gebruik, …
o Opzettelijk
Vandalisme, oorlog, …
Inherent aan het gebouw:
Beperkte levensduur v materiaal
Differentiële zetting v onderdelen -> scheuren
Conceptiefouten
o Door opstijgend vocht, rotten funderingshout, …
Erfgoedzorg
Inventariseren:
Lijst opmaken van wat men aantreft
5 vastgestelde inventarissen:
o Landschapsatlas
o Inventaris v archeologische sites
o Inventaris v bouwkundig erfgoed
o Inventaris v houtige beplantingen met erfgoedwaarde
, o Inventaris v historische tuinen en parken
13 erfgoedwaarden en 5 selectiecriteria
o Om uit te maken of onroerend erfgoed kan worden opgenomen in inventaris
o 13 erfgoedwaarden:
1 vd 13 bezitten om geïnventariseerd te worden
Archeologische waarde
Betekenisvol bijdragen tot reconstructie vd bestaansgesch vd
mensheid en omgeving
Architecturale waarde
Getuigt v fase of aspect v arch of bouwkunst uit verleden
Artistieke waarde
Kunstzinnig steven vd mens ih verleden
Culturele waarde
Tijd- & regio-gebonden menselijk gedrage
Esthetische waarde
Waarnemer schoonheid laat ervaren & emoties opwekt
Historische waarde
Ontwikkeling, gebeurtenis, figuur, instelling op landgebruik uit
verleden
Industrieel-archeologische waarde
Ambachtelijk of industrieel verleden
Technische waarde
Ontwikkeling v techniek ih verleden illustreren
Ruimtelijk-structurerende waarde
Ordenen, afbakenen, structureren
Sociale waarde
In hedendaagse gemeenschap nog actief sociaal gebruik hebben
Stedenbouwkundige waarde
Rol in inrichting vd bebouwde ruimte ih verleden
Volkskundige waarde
Gebruiken, gewoonten, tradities
Wetenschappelijke waarde
Potentie voor kennisontwikkeling en kenniswinst
o 5 selectiecriteria
Bijkomend
Onroerendgoed moet ofwel aan verschillende waarden tegemoet komen
ofwel aan 1 heel erg belangrijke
Zeldzaamheid
Herkenbaarheid
Representativiteit
Ensemblewaarde (samenhang)
Contextwaarde
Beschermen:
2 lijsten
o Vastelling v inventaris bouwkundig en landeschappelijk erfgoed
Waardevol maar nog niet beschermd, wel voor bescherming vatbaar
o Beschermd monument, stads- of dorpszicht, cultuurhistorisch landschap
Reeds beschermd zijn
5 manieren van bescherming
o Monument en/of landschap
Monument
Overblijfsel v verleden dat v algemeen belang w geacht owv waarde
Onroerend goed, werk van mens en/of natuur met inbegrip vd
cultuurgoederen die er integrerend deel v uitmaken, ingezonderd
bijhorende uitrusting en decoratieve elem
Historisch landschap
Begrensd grondopp met dichtheid v bebouwing en onderlinge
samenhang wv verschijningsvorm en samenhang result zijn v
