ARCHITECTUUR EN CULTUUR: GESCHIEDENIS
Les 0 - Introductie
Waarom is archgeschiedenis essentieel in een ontwerpopleiding architectuur?
-verleden als inspiratiebron + reflectie actuele ontwerppraktijk
-aandacht voor longue durée
-snel evoluerend wetenschappelijk vakgebied
-via archgeschiedenis kritisch inzich verwerven in wat architectuur op heden en in de
toekomst kan betekenen
!Terminologie = belangrijk!
Les 1 – Oudheid naar romaanse architectuur (deel 1)
1.1 Kennis architectuur vd oudheid? Wat kunnen we weten?
Ruïnes die we kennen = meer duurzame materialen (bvb marmer) → fragmentair = vooral
monumentale gebouwen (want vooral zo’n gebouwen dure materialen, vr gewone huizen nt)
Materialen gebruikt stad Pompeii? Terracotta, houten dakconstructies, marmer, natuursteen en glas
→ deel w niet gelinkt met klass oudheid: werden nt bewaard → verwoestende factoren zoals
natuurrampen, oorlog, hergebruik materialen
Bronnen gebouwen OZ’en: teksten en mondelinge bronnen (uitgesloten vr klass oudheid)
Vitruvius = man dacht na vr keizer wat kwalitatieve arch was + renovatie verantwoordelijk
1.2. Kenmerken (opname checken dia 8)
Verschillende zuilen:
-dorische = oudste, groot, geen basis, zuilschacht versmalt naar boven toe, gecannuleerde zuil
(groeven)(hierdoor golvende beweging bij doorsnede), eenvoudig kapiteel
-ionische = slanker, versmalling naar boven toe, basis/sokkel (voor robuustheid), voluutvormig (krul)
kapiteel
-korintische = nog smaller, hevig geornamenteerd, hoge zuilenbasis, acanthusbladen op kapiteel
Voordeel zuil naar boven toe versmalt = minder gewicht + materiaalbesparend + beter evenwicht
Zuil: vaak verschillende delen → nt veel marmerblokken even groot als 1 zuil (wel? dan duurder)
Kapitelen = bekroningen zuilen
1
,Bouworden:
-stijl
-proportie
-symmetrie
Portiek (portico):
Fronton (= bekroning gevel)
Timpaan (= driehoekig gevelveld)
Kroonlijst/corniche (= klass arch: bovenste, uitspringende lijst
hoofdgestel, heden: geornamenteerde deklijst boven muur/
bouwonderdeel)
Fries (=klass arch: horizontale deel tssn kroonlijst&architraaf,
heden: geornamenteerde deklijst boven muur/bouwonderdeel)
Architraaf (=hoofdbalk)
Kapiteel (=kopstuk zuil) → C = dekplaat, B = hals
Zuil (= pijler, dragend bouwdeel)
*groen = guttae = versiering dorische orde
blauw = trigliefen = verticale versieringen id fries
paars = metopen = vlakken tssn de trigliefen
→ = decoratie → fragiel DUS verdwijnen eerst doorheen te tijd
Trigliefen = kopiëren materialiteit houtstructuur (jaarringen)
Nadeel hout = de overspanning
Restanten laten lijken dat alles heel simpel was: na OZ: wel heel veel kleur en vormgeving
Klassieke arch: typisch:
-basisgeometrie/rationele vormen bvb rechthoek
-symmetrie
Partheon: typisch:
-symmetrisch
-opdelen 3 delen
-dorische zuilen
2
,Grondplan Partheon:
-rechthoekig
-langse symmetrie
-zuilen nt even groot
-schatkamer en cella strikt gescheiden (→ schatkamer: bewaring giften, cella: plaats vereren goden)
-priesters leven op offers die ze krijgen, soort hulpbehoevend → enkel priester kan in schatkamer
-peristyle = zuilengallerij = zuilenrij rond centrale gedeelte tempel
-vestibule = semo-publieke ruimte/bufferzone, inkom
Maison Carrée, Nîmes:
-geen schatkamer → ergens anders
-zuilengang is niet doorgetrokken
Centraalbouw
Tempel van Vesta, Rome:
-grondplan = cirkel, vierkant of ellips
-symmetre vanuit middelpunt
-korintische zuilen (geassocieert jonge vrouw, voor een licht en fijn gebouw)
3
, Erechteion:
-toenemende decoratie/esthetisering
-uitgewerkte friezen
-tempel met dubbele cella
-schatkamer
-tribune die uitkijkt op landschap met kariatiden →kariatiden = zuilen in vorm v vrouwenlichamen
-originelen = uit de site gehaald
Heden: vormentaal hergebruiken als inspiratiebron
Tempelgebouw Campus Mutsaard: tempel omdat inkom zoals een tempel
-volledig symmetrisch
-gebaseerd op de klass arch
-3 delige opbouw: fronton, hoofdgestel en zuilen
-ionische zuilenorde
-hoofdgestel met kroonlijst
4