Samenvatting epidemio
Strategie van geaffrey rose voor verbeteren gezondheid:
- Hoog risico strategie: preventieve geneeskunde (zorgen dat je de ziekte niet krijgt) die zich
vooral richt op kwetsbare personen
- Bevolkings strategie: heel de populatie ondergaat preventieve geneeskunde
Groot aantal mensen met weinig risico leidt tot meer zieken dan weinig mensen met veel risico
Studies epidemio:
- Franingham heart studies: onderzoek risicofactoren hartaandoeningen
- Whitehall studies: invloed van je beroep op je gezondheid
- Nurse’s health studies: verschillende oorzaken van kanker, hart aandoeningen,… zoeken
Wat is epidemio:
= onderzoek naar verdeling van ziektes en de factoren die dat beïnvloeden
omvat surveillance, observatie, testen hypotheses, analytisch onderzoek en experimenteel
onderzoek
= onderzoek naar de verdeling en determinanten van gezondheid gerelateerde toestanden en
gebeurtenissen in populaties en de toepassing van onderzoek op de beheersing er van
- Determinanten: persoonsgebonden invloeden op de gezondheid (fysisch, biologisch,
economisch, cultureel,…)
- Gezondheid gerelateerde toestanden en gebeurtenissen : ziekte, doodsoorzaak, gedrag,
reactie op preventieve programma’s
3 types studies epidemio:
- Descriptive: waargenomen gegevens beschrijven (niet op zoek naar oorzaak)
- Prescriptive: voorspelling doen op basis van geobserveerde gegevens
- Causale: oorzaken/causale effecten van risicofactoren en de blootstelling op een bepaalde
ziekte onderzoeken
Descriptieve epidemio:
= Verdeling en kenmerken (wie, waar, wanneer,…) van de verdeling van een ziekte onderzoeken
met community health studies
Analytische epidemio:
= Specifieke hypothese over de relatie tussen de ziekte en de vermoedelijke oorzaak testen
met cohort en case control studies
1
,Biostatistieken en epidemio:
- Epidemio = begrijpen van oorzaken (=etiologie), behandeling, ontwikkeling,… van ziekte
- Gegevens epidemio verwerkt via methode biostatistiek
- Public healt zorgt dat deze dingen worden uitgevoerd in de praktijk om ziekte onder controle
te houden => voorkomen dat mensen de ziekte krijgen
o Primair preventief: voorkomen dat mensen
ziek worden
o Secundair preventief: vroegtijdig opspoeren
door screenings en onderzoeken
o Tertiar preventief: de ziekte bestrijden (bv
chemo)
o Epidemiologie identificeert wie het meest
risico loopt + kijkt of de maatregelen werken
Clinical practice: toepassing van de theorie in de praktijk, vooral gericht op diagnose en prognose
Evidence based medicine: behandeling patiënt opstellen met beste kwantitatieve bewijzen
Ziekte overdracht:
- Host/drager
- Agents; de oorzaak van de ziekte
o Biologisch, chemisch, physisch, voeding
- Environment (extrinsiek):
o Temperatuur, luchtvervuiling, vochtigheid,…
- Vector: organisme dat een ziekte veroorzakend micro-organisme draagt
Mogelijkheden infectie:
- Komt cel niet binnen/ hecht niet aan cel => blootstelling zonder infectie
- Beperkte of onvolledige virale multiplicatie => asymptomatische infectie
- Cel discfunctie/transformatie of celdood (=lysis van de cel) => ziek-zeer ziek-dood
Preclinical disease: vroeg stadion ziekte-ontwikkeling, ziekte is nog niet detecteerbaar maar zal een
klinische ziekte worden
Subclinical disease/ latente infectie: Ziekte veroorzaakt geen symptomen maar gastheer draagt
ziekte of heeft een antilichamen reactie
Verticale transmissie:
- Van moeder op kind (via placenta of moedermelk)
- Transmissie kan niet vermeden worden door goede hygiëne
2
,Horizontale transmissie:
- Alle andere vormen van transmissie (seksueel contact, bloedtransfusie,…)
- Via direct contact: speeksel, aerosol van niezen of hoesten, …
- Via indirect contact: met vector, stofdeeltjes, fomites (=niet dierlijk object dat
ziekteverwekker draagt)
- SARS via directe (druppel hoesten,…) en indirecte (fomites) transmissie
Common single exposure:
Groep wordt 1 keer bloodgesteld aan een gemeenschappelijke agent
=> abrupte uitbraak met geleidelijke daling
Endemie: normale aanwezigheid/prevalentie van een ziekte in een bepaald gebied
Epidemie: Abnormale toename van een bepaalde ziekte in een bepaald gebied
Pandemie: wereldwijde epidemie
Cluster: een lokale uitbreek in een bepaald gebied (bv veel griep zieken op school)
Herd immunity/groep simuniteit:
- Hangt af van hoeveel mensen immuun zijn (door infectie of vaccinatie)
- Critical immunization treshold / herd immunity level
o Boven deze grens zal een ziekte niet meer kunnen verspreiden in een populatie
- Hoe besmettelijker de ziekte hoe hoger de herdimmunity moet zijn
Zoönosen: ziekte die overgaat van dier op mens
Social network analysis (SNA):
- Verzamelen van interacties en relaties tussen individuen, groepen en netwerken
=+- contact tracing
- Vooral interessant voor ziekten die via direct transmission versprijden
- kan gebruikt worden voor onderzoek in disease dynamics*, interventie en preventive
o disease dynamics:
interactie van agents en omgevingsfactoren met mensen
verdeling van de ernst van de ziekte
manieren van overdragen
niveau van ziekte wanneer overdraging stopt
Case definiton:
- Bepaald of iemand als een case wordt beschouwd tijdens een uitbraak
- Bestaat uit klinische info, tijd, plaats en de persoon die besmet is
3
, Uitbraak onderzoek:
1) establisch existence: geobserveerde aantallen moet groter zijn dan verwacht (pas op voor
kunstmatige stijgingen zoals verandering van case deffinition
2) Diagnose verifiëren
3) Voorval vast stellen: hoe, wie, wat, waar, waarom, wanneer + case definition
4) Bijkomende voorvallen identificeren
5) Descriptive epidemiology uitvoeren
=alles in kaart zetten met grafieken (waar, wie, hoe groot,…)
6) Ontwikkelen met info van descriptive epidemiology
uittesten hypothese met info van analitical epidemiology
7) Herbekijken van de hypothese
8) Extra studies uitvoeren in dien nodig
9) Controle maatregelen implementeren
10) Communiceren van bevindingen
Communiceren met risicocommunicatie, maar kan fout gaan door:
- Verschillende boodschappen van meerdere experts
- Woordvoerders zonder vertrouwen
- Boodschap wordt geminimaliseerd om paniek te vermeiden
Descriptive epidemiology:
- Bestaat uit niet causale analyses die de geobserveerde data beschrijven
- Vaak eerste voorlopige aanpak bij nieuwe ziektes/voorvallen
- Individueel (case report, surveillance, cross-sectional studies, table 1) of gebaseerd op de
populatie (ecologisch gecorreleerde studies)
- Voordelen: data is beschikbaar, niet duur, efficiënt, weinig ethische moeilijkheden
- nadelen: associaties ivm tijd zijn onduidelijk, soms worden er conclusies getrokken die er
niet kunnen getrokken worden uit dit onderzoek
Case report:
- = Verslag van 1 ongewoon geval dat aanleiding geeft voor meer onderzoek
- Minst pupliceerbaar in de medische literatuur
- Kunnen verzameld worden in een case-series report
Surveillance:
- =gegevens verzameling (ziektes + oorzaken er van) om actie te kunnen ondernemen
- Data gaat over cases van een bepaalde ziekte en factoren die de ziekte kunnen beïnvloeden
- Doorlopend en systematisch verzamelen, interpreteren, evalueren en verspreiden van data
(deze moet epidemiologisch, laboratorisch en klinisch bevestigd worden)
Weten waar en wie er gezondheids problemen heeft
+ veranderingen in voorkomen ziekte kunnen voorspellen
4
