SAMENVATTING: SOCIOLOGIE
HOOFDSTUK 1: OP ONTDEKKINGSTOCHT DOOR EEN BEKEND GEBIED
Sociologie/samenlevingskunde = socius (metgezel, societas = samenleving)
en logos (kennis, kunde, wetenschappen, wetten). Onderzoek naar hoe mensen
samenleven in allerhande sociale verbanden, de kenmerken van de
samenlevingsverbanden en door welke wetmatigheden ze gestuurd worden.
Niemand is een eiland, niemand staat op zichzelf maar iedereen is verbonden met het
vaste land als deel van een groter geheel.
Sociologie bestudeert menselijk contact op verschillende niveaus.
- Macro = grotere sociale eenheden, staat,
overheid, wereldniveau
- Meso = middenveld, kleine tot middelgrote
samenlevingsverbanden (vb: scholen, scouts)
- Micro = tussen individuen, direct contact, face to
face, binnen het gezin
Er is een wisselwerking tussen sociale structuur en
actoren.
Samenleving als speelveld
Samenleving is een speelveld met spelregels (wetten en gedragsregels) en spelers
(mensen, organisaties, instituties) er worden spellen gespeeld (formeel en informeel
wat we niet zien)
Speelveld wordt afgebakend door lijnen:
- Binnen de lijnen: spelers die mogen deelnemen
- Buiten de lijnen: spelers die niet kunnen deelnemen (sociale uitsluiting door
crimineel gedrag)
- Niet iedereen kan een goede positie op het veld innemen mensen met armoede
of beperking worden vaak aan de zijlijn geschoven door drempels die zij ervaren
In samenleving gelden er andere regels voor verschillende locaties (straat/thuis)
Spelers nemen verschillende rollen/posities in en hiertussen is er een taakverdeling
duidelijke arbeidsverdeling om samenleving mogelijk te kunnen maken.
Bij elke positie hoort een andere rol, verwachting, status (hogere of lagere status)
Er is veel communicatie non-verbale communicatie (gebaren) en verbale
communicatie
,Er is een bepaalde hiërarchie waarbij leiders bovenaan staan er zijn formele en
informele leiders. Leiders willen macht veroveren.
Doel spel = winnen maar mensen hebben verschillende motieven in het leven (verborgen
agenda’s)
Tribune mensen die achter de schermen werken: politici, trainers, ondernemers,
supporters
Het dagelijkse leven door de bril vd socioloog
Sociologische bril = structuur + betekenis geven aan wat we zien in de dagelijkse
waarnemingen loskomen van eigen persoonlijke bril: dieper graven
Sociologische verbeelding = bewustzijn dat onze individuele ervarings- en
belevingswereld verband houdt met de bredere samenleving, vermogen om
afstand te nemen van onze dagelijkse levens en er anders naar te kijken, los van
de vertrouwde routines met een frisse blik
Alles wat mensen ervaren, maakt deel uit van hun levensloop/biografie
sociologen zoeken verklaringen voor belangrijke gebeurtenissen
Sociale structuur = geheel van relaties bepalen de biografieën van mensen
Het historisch verloop bepaalt het uitzicht van een specifieke sociale structuur die
zelf het resultaat zijn van een historisch proces.
Op adequate wijze individuele gebeurtenissen plaatsen binnen een geheel van
sociale relaties die zelf een specifieke historische oorsprong hebben.
3 componenten van sociologische verbeelding:
1. Geschiedenis:
hoe kwam een samenleving tot stand?
Historische geheugen (wortels in het
verleden) kennen.
2. Biografie:
welke mensen bevolken een
samenleving? Van waar komt de
diversiteit? Alle gebeurtenissen in
iemands leven.
3. Sociale structuur:
welke instituties (kerk, vakbonden,
scholen) bepalen ons leven? Geheel van je sociale relaties.
, Eten en drinken zijn primaire behoeften maar mensen eten vaak op
verschillende manieren. Hoe mensen omgaan met voedsel is ingebed in
de sociale en culturele context. (vb: eten met bestek, handen,
Over eten en drinken eetstokjes)
Binnen een samenleving zijn er ook verschillen (vb: uur om te eten)
Veel veranderingen in onze kookboeken (vb: wereldkeuken)
Koffie is bij ons een sociaal aanvaarde drug en werd deel van onze
sociale rituelen en kreeg een symbolische waarde.
Vrijetijdsactiviteiten zijn ook sociaal gekleurd. Duidelijk verschil tussen
goedkopere en duurdere sporten (vb: skiën heeft hoge sociale status
terwijl boksen een lage sociale status heeft)
Over sport
Sport is drager van symbolische codes van smaken en leefstijlen.
Hogere sporten vermijden lichaamscontact terwijl dit bij lagere sporten
juist meer gebeurd.
Over lifestyle en Er zijn diverse lifestyles maar er is maar 1 ideale lijfstijl: gebruind, smal,
lijfstijl rimpelloos, vetloos.
Cultuur van de look = hoe we eruit moeten zien om mee te zijn
overgedragen via massamedia
Streefklasse = nieuwe elite, onderscheidt zich door subtiele vormen van
consumptie (VSCO girl: milieubewust, sportief, yoga)
Over liefde Mensen huwen meestal binnen hetzelfde sociale milieu door:
- Veel gemeenschappelijkheden
- Minder risico op conflicten
- Sociale druk omgeving beïnvloed partnerkeuze
(gearrangeerde huwelijken of afkeuring door vrienden)
Statussymbool = een teken dat niet functioneel wordt gebruikt maar als
verwijzing naar rijkdom, macht en prestige.
“Alles is contingent, maar niet arbitrair” (Elchardus, Spruyt & Vanroelen)
Contingent = maatschappelijke context die ook anders kon geweest zijn, als iets
anders had kunnen zijn dan het nu is (hoe we eten, hoe we ons kleden)
Arbitrair = willekeurig of toevallig, NIET hetzelfde dan contingent er kunnen
wel redenen bestaan voor het aannemen van een bepaalde vorm in de
samenleving
Gebeurtenissen uit het verleden hebben bijgedragen tot het format van onze huidige
manier van samenleven die wordt onderzocht door sociologen verandering is niet
onmogelijk
Een stap verder
Common sense = gezond verstand, bevat samenhangend stel van feiten, waarnemingen,
ervaringen, inzichten die we hebben verworven op onze levensweg
Anders dan wetenschappelijke, sociologische aanpak waarbij men op zoek gaat
naar verklaringen achter de zichtbare fenomenen